Ակակի Ծերեթելի

Ակակի Ծերեթելի (վրաց.՝ აკაკი წერეთელი , հունիսի 9 (21), 1840 կամ հունիսի 21, 1840(1840-06-21)^[1], Սխվիտորի, Իմերեթի մարզ, Ռուսական կայսրություն - հունվարի 26, 1915(1915-01-26) կամ փետրվարի 8, 1915(1915-02-08)^[1], Սաչխերե, Իմերեթի մարզ, Վրաստան), վրացի բանաստեղծ, արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս, վրաց նոր գրականության և գրական նոր լեզվի հիմնադիր (Իլյա Ճավճավաձեի հետ միասին)։ 19-րդ դարի 2-րդ կեսի Վրաստանում ազգային-ազատագրական շարժման ղեկավարներից։

Ակակի Ծերեթելի վրաց.՝ აკაკი წერეთელი
Ծնվել է	հունիսի 9 (21), 1840 կամ հունիսի 21, 1840(1840-06-21)[1]
Ծննդավայր	Սխվիտորի, Իմերեթի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	հունվարի 26, 1915(1915-01-26) (74 տարեկան) կամ փետրվարի 8, 1915(1915-02-08)[1] (74 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սաչխերե, Իմերեթի մարզ, Վրաստան
Գերեզման	Մթածմինդա
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրող, հրապարակախոս, թարգմանիչ և հասարակական գործիչ
Լեզու	վրացերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Ուշագրավ աշխատանքներ	Q25542259?, Սուլիկո և Tornike Eristavi?
Անդամակցություն	Q12868991?
Ամուսին	Natalia Bazilevskaia?
Զավակներ	Alexey Tsereteli?
Ներշնչվել է Շոթա Ռուսթավելի, Ջորջ Բայրոն և Ալեքսանդր Պուշկին
Ակակի Ծերեթելի Վիքիքաղվածքում
Ակակի Ծերեթելի Վիքիդարանում
Akaki Tsereteli Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ծնվել է Սաչխերի շրջանի Սխվիտոր գյուղում, հարուստ ավատատերի ընտանիքում։ Վրացերեն և ռուսերեն գրել-կարդալ սովորել է ծնողներից։ 1850 թվականին ընդունվել է Քութայիսի նահանգի գիմնազիա։ 1859 թ-ին մեկնել է Պետերբուրգ և որպես ազատ ունկընդիր։

Ուսանողական տարիներին ծանոթացել է Տարաս Շևչենկոյի և «Սովրեմեննիկի» շուրջը համախմբված գրողների հետ, որոնց ազդեցությամբ էլ կազմակերպվել են նրա գրական-գեղագիտական հայացքները։ 1862 թվականին վերադարձել է Քութայիս և նվիրվել գրական աշխատանքին։ Անգնահատելի են նրա ծառայությունները վրաց ռեալիստական թատրոնի վերականգնման և պարբերական մամուլի զարգացման գործում։

Ստեղծագործական կյանք

Ծերեթելին հայրենիքը պատկերել է յուրովի (Վերելքում, 1875, Հիվանդը, 1880, Ամիրանը, 1883, Սիրեցյալիս, 1898, Սուլիկո, 1895)։ Գրել է պոեմներ, վիպակներ, ակնարկներ, առակներ, պիեսներ, հրապարակախոսական հոդվածներ։ Բագրատ Մեծ (1875), Թորնիկե Էրիսթավի (1884), Նաթելա (1900) պոեմները և Բաշի Աչուկ» (1895-1896) պատմվածքը պատկերում են ազատության ու անկախության համար վրաց ժողովրդի պայքարը։ Արձակ գործերից հայտնի է Իմ գլխով անցածը (1894-1899, հայերեն հրատարակություն՝ 1938) ինքնակենսագրական վիպակը։ Նրա Կորչի (1905) բանաստեղծությունը, որը կառավարությունը տապալելու ուղղակի կոչ էր, Վրաստանում դարձել էր հեղափոխական հիմն։ Ծերեթելին վրացերենի է թարգմանել Ինտերնացիոնալը (1906)։

Ա. Ծերեթելու Գ. Սունդուկյանին նվիրված բանաստեղծությունը

Ակակի Ծերեթելու պատկերը 2007-ին թողարկված 10 լարիանոց թղթադրամի վրա

Ծերեթելին ունի բանաստեղծություն, որը վերաբերվում է Գաբրիել Սունդուկյանին։ Բանաստեղծությունը թարգմանել է Գեղամ Սարյանը^[2]։