Զիդովուդին
քիմիական միացություն From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Զիդովուդին (ZDV), այլ կերպ ազիդոթիմիդին (AZT), հակավիրուսային դեղանյութ, որն օգտագործվում է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ կանխարգելման և բուժման համար[2]։ Այն հիմնականում խորհուրդ է տրվում օգտագործել այլ հակավիրուսային դեղանյութերի հետ[2]։ Դեղանյութը կարելի է օգտագործել մորից երեխային վարակի փոխանցումը կանխելու ինչպես նաև ասեղով վնասվածք ստանալու դեպքում[2]։ Այն կարող է վաճառվել առանց խառնուրդների կամ որպես խառնուրդ՝ օրինակ լամիվուդին/զիդովուդին և աբակավիր/լամիվուդին/զիդովուդին[2]։ Կարելի է ընդունել բերանային կամ երակային դանդաղ ներարկումների միջոցով[2]։
Հաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններն են գլխացավը, ջերմությունը և սրտխառնոցը[2]։ Լուրջ կողմնակի ազդեցություններն են լյարդի խնդիրները, մկանների վնասումը և արյան մեջ լակտատի բարձր մակարդակը[2]։ Այն կարելի է օգտագործել հղիության ժամանակ և անվտանգ է երեխայի համար[2]։ Զիդովուդինը պատկանում է նուկլեոզիդ անալոգ հետադարձ տրանսկրիպտազայի ինհիբիտորների (NRTI) շարքին[2]։ Այն աշխատում է, արգելակելով հետադարձ տրանսկրիպտազա ֆերմենտը, որը ՄԻԱՎ-ն օգտագործում է ԴՆԹ-ն կրկնապատկելու և հետո, նաև, վիրուսի կրկնապատկման համար[2]։
Զիդովուդինը առաջին անգամ նկարագրվել է 1964թ.-ին[3]։ Այն ԱՄՆ-ում հաստատվել էր 1987-ին և ՄԻԱՎ-ի առաջին բուժումն էր[2][4]։ Զիդովուդինը պատկանում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղերի շարքին[5]։ Այն հասանելի է նաև որպես ջեներիկ դեղ[2]։ Մեծածախ գինը զարգացող երկրի շուկայում ամսական կազմում է US$5.10-$25.60[6]: 2015թ.-ի տվյալներով ԱՄՆ-ում ամսական ընդունվող դեղորայքի գինը գերազանցում էր $200-ը[7]։
Remove ads
Բժշկական կիրառություն
ՄԻԱՎ բուժում
Ազիդոթիմիդինը սովորաբար ընդունում են օրական երկու անգամ՝ այլ հակավիրուսային թերապիաներով զուգորդված։ Բուժման այս տարբերակը կոչվում է բարձր ակտիվության հակավիրուսային թերապիա (HAART) և օգտագործվում է կանխարգելելու հավանական ՄԻԱՎ ռեզիստենտականությունը[8][9]։
ՄԻԱՎ կանխարգելում
AZT-ն օգտագործվում է հետկոնտակտային պրոֆիլակտիկայի (PEP) համար, զուգակցված այլ հակավիրուսային դեղամիջոցի՝ լամիվուդինի հետ։ Այս երկուսը միասին աշխատում են իջեցնել ՄԻԱՎ վարակման ռիսկը վիրուսի հետ առաջային կենտակտի ժամանակ[10]։ Վերջերս AZT-ն փոխարինվել է այլ հակավիրուսայիններով՝ օրինակ տենոֆովիր PEP-ը ապահովելու համար[11]։
AZT-ն ներկայումս համարվում է և՛ հետկոնտակտային, և՛ նախակոնտակտային ՄԻԱՎ-ի կանխարգելման կլինիկական եղանակներից գլխավորը։ Ապացուցված է, որ այն կարևոր դեր ունի չվարակված քույրերի և եղբայրների պերինատալ և նեոնատալ զարգացման մեջ[12][13]։ Առանց AZT-ի ՄԻԱՎ դրական մայրերի պտուղների 10-15%-ը ինքնըստինքյան դառնում են վարակված[14]։ Փորձերը ցույց են տվել, որ AZT-ի օգտագործումը բեղմնավորումից հետո, ծննդաբերության ընթացքում և ծննդաբերությունից վեց շաբաթ հետո, իջեցնում է պտղի վարակման ռիսկը 8%-ով։ Կանխարգելիչ միջոցառումները, ինչպիսիք են հակավիրուսային դեղերի կանոնավոր ընդունումը, կեսարյան հատումը, պաշտպանիչ դիմակների կրումը, ռետինե ձեռնոցների կրումը, միանգամյա տակդիրների օգտագործումը և բերանային կոնտակտներից խուսափումը, երեխաների մոտ ՄԻԱՎ-ի տարածման ռիսկը կազմում է 1–2%[15][16][17]:
1994-1999թթ.-ների ընթացքում AZT-ն մորից երեխային վարակի տարածման կանխարգելման գլխավոր միջոցն էր։ AZT պրոֆիլակտիկան ԱՄՆ-ում կանխել է 1000-ից ավելի նորածինների և ծննդաբերող մայրերի մահը[18]։ Ներկայումս ԱՄՆ-ում ՄԻԱՎ դրական մայրերի բուժման AZT ստանդարտը 076 ռեժիմն է, որն իր մեջ ներառում է օրական 5 դոզա՝ սկսած ծննդաբերության ժամանակ AZT-ի ներերակային ներարկումից[19]։ Բուժման այս եղանակը երկարատև է և թանկ , այդ պատճառով էլ հասանելի չէ հարավում, որտեղ մորից երեխային ՄԻԱՎ-ի փոխանցումը մեծ խնդիր է։ 1990-ականներին թեստավորվում էր կարճատև և ավելի պարզ բուժման ռեժիմ սակավ ռեսուրսներ ունեցող երկրների համար[20]։ Այս փորձարկվող ռեժիմը շատ ցածր բժշկական մակարդակ ուներ։ Այնուամենայնիվ սա բուժօգնության մի եղանակ էր, որը ինչ-որ կերպ օգնության էր հասնում աղքատ բնակչությանը[20]։
Remove ads
Կողմնակի ազդեցություններ
Հաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններն են սրտխառնոցը, փսխումը, թթվային ռեֆլյուքսը, գլխացավը, որովայնի շրջանում ճարպի կեսմետիկ ռեդուկցիան (նվազումը), վատ քունը և ախորժակի կորուստը։ Ոչ հաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններն են ձեռքի և ոտքի մատների եղունգների շրջանում թույլ գունազրկումը, տրամադրության տատանումները, ձեռքերի և ոտքերի հանկարծակի այրոցը և ժամանակավոր թմրումը և մաշկի գունազրկումը։ Ալերգիկ ռեակցիաները հազվադեպ են[21]։
Երկար ժամանակով AZT-ի բարձր դոզաների ընդունումը ուղեկցվում էր մի շարք կողմնակի ազդեցություններով, որոնց պատճառով կարիք էր լինում սահմանափակել թերապիան։ Այդ կողմնակի ազդեցություններն էին անեմիան, նեյտրոպենիան, հեպատոտոքսիկությունը, կարդիոմիոպաթիան և միոպաթիան։ Հետագայում պարզ դարձավ, որ այս խնդիրներից կարելի է խուսափել՝ նվազեցնելով AZT-ի չափաբաժինը։ Այս վիճակները վերաբերվում էին մի քանի հնարավոր դեպքերի, ներառյալ՝ միտոքորնդրիալ ԴՆԹ-ի ժամանակավոր թուլացումը, որոշ բջիջների միտոքոնդրիումների γ-ԴՆԹ պոլիմերազայի զգայունությունը[22], թիմիդին երեքֆոսֆատի նվազումը, օքսիդատիվ սթրեսը, միջբջջային L-կարնիտինի նվազումը կամ մկանային բջիջների ապոպտոզը[23]։ AZT-ից առաջացած անեմիան բարեհաջող բուժվում է էրիթրոպոետիտնի օգտագործմամբ։ Էրիթրոպոետինը ստիմուլացնում է արյան կարմիր բջիջների առաջացումը[24][25]։ Դեղերը, որոնք արգելակում են հեպատիկ գլյուկուրոնիդացիան, ինչպիսիք են ինդոմետացինը, նորդազեպամը, ացետիլսալիցիլաթթուն (ասպիրին) և տրիմետոպրիմը, նվազեցնում են դեղանյութի էլիմինացիան և բարձրացնում են նրա թերապևտիկ ուժը[26]։ Ներկայումս AZT-ի ցածր դոզաների ընդունումը նպաստում է կողմնակի ազդեցությունների հազվադեպ հանդիպմանը[27]։ Համաձայն Քաղցկեղի հետազոտման միջազգային գործակալության (IARC) վերջերս կատարված փորձերի, կան բավարար փաստեր, որոնց համաձայն կենդանիների մոտ զիդովուդինը կարցինոգեն է։ Ենթադրվում է, որ զիդովուդինը կարող է կարցինոգեն լինել մարդկանց համար (Group 2B)[28]:
Վիրուսային ռեզիստենտականություն
Նույնիսկ մարդկանց համար թույլատրված ամենամեծ AZT-ի դոզաները ի զորու չեն կանխել բոլոր ՄԻԱՎ ռեպլիկացիաները։ Այն կարող է միայն դանդաղեցնել վիրուսի ռեպլիկացիան և հիվանդության զարգացումը։ AZT-ի երկարատև բուժումը կարող է ազդել ՄԻԱՎ-ի ռեզիստենտականության զարգացման վրա՝ վիրուսի հետադարձ տրանսկրիպտազայի մուտացիայով[29][30]։ Ռեզիստենտականության զարգացումը դանդաղեցնելու նպատակով՝ բժիշկները խորհուրդ են տալիս AZT-ն օգտագործել այլ հետադարձ տրանսկրիպտազայի ինհիբիտորների և այլ խմբերին պատկանող այլ հակառետրովիրուսային դեղանյութերի (պրոտեազա ինհիբիտորները, ոչ նուկլեոզիդային հետադարձ տրանսկրիպտազայի ինհիբիտորը, ինտեգրազա ինհիբիտորը) հետ կոմբինացված։ Բուժման այս տեսակը կոչվում է բարձր ակտիվության հակառետրովիրուսային թերապիա (HAART):
Remove ads
Ազդեցության մեխանիզմ
AZT-ն թիմիդին անալոգ է։ Ազիդոթիմիդինն աշխատում է ընտրողաբար՝ արգելակելով հետադարձ տրանսկրիպտազա ֆերմենտը, որը վիրուսներն օգտագործում են իրենց ՌՆԹ-ից ԴՆԹ-ի պատճեններ ստեղծելու համար։ Հետադարձ տրանսկրիպտազան անհրաժեշտ է ՄԻԱՎ-ի ԴՆԹ-ի կրկնակի պարույրի առաջացման համար, որը հետագայում պետք է ինտեգրվի վարակված բջջի գենետիկական նյութի մեջ (այս փուլում բջիջը պրովիրուս է)[31][32][33]։
Բջջային ֆերմենտները փոխակերպում են AZT-ն ավելի էֆեկտիվ 5'-եռֆոսֆատ ձևի։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ՄԻԱՎ-ի ԴՆԹ-ի շղթաների կառուցումը սպեցիֆիկ գործոն է համդիսանում արգելակող էֆեկտի առաջացման պրոցեսում[34]։
AZT-ի բարձր դոզաները կարող են արգելակել մարդու բջիջների կողմից օգտագործվող ԴՆԹ պոլիմերազը, որը պատասխանատու է բջջի կիսումից առաջ կատարվող ԴՆԹ-ի կրկնապատկման համար։ Չնայած AZT-ի դոզաներին, այն մոտ 100 անգամ ավելի զգայուն է ՄԻԱՎ-ի հետադարձ տրանսկրիպտազայի հանդեպ[35]։ Այդ ընտրողականությունը բացատրվել է նրանով, որ AZT-ից տուժած բջիջները կարող են արագորեն վերականգնել իրենց ԴՆԹ-ի շղթան, մինչդեռ ՄԻԱՎ-ը չունի այդ հատկությունը[36]։ Այսպես AZT-ն արգելակում է ՄԻԱՎ ռեպլիկացիան՝ առանց չվարակված բջիջները վնասելու[31]։ Բավականին բարձր դոզաների դեպքում AZT-ն սկսում է արգելակել միտոքոնդրիումների կողմից օգտագործվող բջջային ԴՆԹ պոլիմերազը։ Այս ամենը բացատրում է ազիդոթիմիդինի տոքսիկությունը և իր,սրտամկանի և կմախքային մկանների վրա թողած դարձելի ազդեցությունները, որի արդյունքում առաջանում է միոզիտ[37][38][39][40][41]։
Քիմիա
AZT-ն բյուրեղանում է ասիմետրիկ կենտրոնացված մոնոկլինիկ աղի ձևով, առաջացնելով ազոտային հիմքերի զույգի դիմերների հավասարեցված ցանց, կապված H-N-O կապերով։ Դրա բազմամասշտաբային բյուրեղավորված սուպերկառուցվածքը և սուրֆակտատի ֆունկցիոնալ խմբերի միջև առաջացող էլեկտրաստատիկ կապի բևեռացումը առաջին անգամ հրապարակվել է 1988-ին և 1987-ին[42][43]։
Պատմություն
1960-ականների այն վարկածը, ըստ որի քաղցկեղների մեծ մասի պատճառը հանդիսանում են էկոլոգիական ռետրովիրուսները, արժանացավ կլինիկական աջակցության և ֆինանսավորման։ Այդ վարկածը վերջերս դարձավ հայտնի՝ Նոբելյան մրցանակակիրներ Հոուվարդ Թեմինի և Դեյվիդ Բալտիմորի աշխատանքների շնորհիվ[44]։ Աշխատանքները վերաբերվում էին նրան, որ գրեթե բոլոր թռչնի քաղցկեղները հարուցվում են թռչնի ռետրովիրուսներով, սակայն համապատասխան մարդու ռետրովիրուսները դեռևս գտնված չեն։
Զուգահեռ աշխատանքներով հաստատվեց, որ այլ միացությունները, որոնք բավականին հաջող արգելակում էին նուկլեինաթթուների սինթեզը, հանդիսանում են ինչպես հակաբակտերիալ և հակավիրուսային, այնպես էլ հակաքաղցկեղային ագենտներ։ Գլխավոր աշխատանքները կատարվում էին Նոբելյան մրցանակակիրներ Ջորջ Հիտչինգսի և Գերտրուդ Էլայոնի լաբորատորիայում, ինչը հանգեցրեց հակաուռուցքային ագենտ 6-մերկապտոպուրինի զարգացմանը[45]։
Ջերոմ Հորվիցը՝ Բարբարա Անն Կարմանոսի քաղցկեղի ինստիտուտից և Ուեյնի պետական համալսարանի բժշկության ֆակուլտետից, 1964թ.-ին ԱՄՆ առողջապահության ազգային ինստիտուտների (NIH) գրանտի միջոցով առաջին անգամ սինթեզեց AZT[46][47][48]: Աշխատանքները դադարեցվեցին, երբ պարզվեց, որ այն կենսաբանորեն իներտ էր մկների նկատմամբ[46][49]։ 1974-ին Վոլֆրամ Օստերթագը՝ Մաքս Պլանկի փորձարարական բժշկության համալասարանից (Գյոթինգեն, Գերմանիա), արձանագրեց, որ ազիդոթիմիդինի սպեցիֆիկ թիրախ է հանդիսանում Friend virus-ի համար (murine leukemia virus-ի շտամը)[50]։
Ազիդոթիմիդինն (AZT) առաջին անգամ սինթեզվել է 1964թ.-ին Միչիգանի քաղցկեղի հիմնադրամի կողմից, որի հիմնական նպատակն էր հակաքաղցկեղային դեղերի հայտնագործումը։ Այն տվեց բացասական արդյունքներ և քիչ արժանացավ հետագա հետաքրքրության։ 1974թ.-ին Մաքս Պլանկի համալասարանում Վոլֆրամ Օստերթագը ցուցադրեց AZT-ի կարողությունը՝ արգելակել Friend leukemia վիրուսի ռեպլիկացիան (կրկնապատկումը) բջջային կուլտուրայի մեջ։ Այս զեկույցը մի փոքր շարժեց այլ հետազոտողների հետաքրքրությունը, քանի որ Friend leukemia վիրուսը հանդիսանում էր ռետրովիրուս, և այդ ժամանակ դեռ հայտնի չէին մարդու հիվանդությունններ, որոնք հարուցվում էին ռետրովիրուսներով[51]։
1983թ.-ին Փարիզի Պաստերի համալսարանի հետազոտողները հայտնաբերեցին ներկայումս հայտնի մարդու իմունային անբավարարության վիրուսը (ՄԻԱՎ), որը հարուցում էր մարդկանց մոտ ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ (ՁԻԱՀ) հիվանդությունը[52][53]։ Դրանից քիչ ժամանակ անց Սամուել Բրոդերը, Հիրոակի Միտսույան և Ռոբերտ Յարչոան ԱՄՆ-ի Քաղցկեղի ազգային ինստիտուտից (NCI) սկսեցին ծրագիր՝ զարգացնելու ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի համար թերապիաներ[54]։ Օգտագորելով իրենց կողմից սինթեզված CD4+ T բջիջների շարքը՝ նրանք ստեղծեցին հետազոտություն, որի միջոցով փորձում էրն հասկանալ, թե ինչպես տարբեր դեղեր պաշտպանում էին CD4+ T բջիջները ՄԻԱՎ-ի ոչնչացումից։ Որպեսզի արագացվեին դեղերի հայտնագործության աշխատանքները, NCI հետազոտողները սկսեցին համագործակցել տարբեր դեղագործական կազմակերպությունների հետ։ Այդպես նրանք ունեցան հնարավորություն օգտվելու տարբեր քիմիական միացությունների գրադարաններից, որոնք ունեին արտահայտված հակավիրուսային հատկություններ[31]։ Այս հետազոտությունը թույլ էր տալիս և՛ ուսումնասիրել միացությունների հակա-ՄԻԱՎ ազդեցությունը, և՛ հասկանալ դրանց տոքսիկ ազդեցությունը արդեն վարակված T բջիջների վրա։
1984-ի հունիսին Burroughs-Wellcome կազմակերպության վիրուսաբան Մարտի Սբ. Քլաիրը սկսեց ծրագիր ՝ հայտնագործել դեղեր, որոք կճնշեին ՄԻԱՎ-ի ռեպլիկացիան։ Burroughs-Wellcome կազմակերպությունը ուներ փորձագիտություն, որը գլխավորում էին գիտնականներ Ջորջ Հիտչինգը, Գերտրուդ Էլայոնը, Դեյվիդ Բերրին, Փաուլ (Չիպ) Մքգուիրտ կրտսերը, Ֆիլիպ Ֆուրմանը, Մարտա Սբ. Քլաիրը, Ջանեթ Ռիդոուտը, Սանդրա Լերմանը և ուրիշներ։ Նրանց հետազոտությունները ուղղված էին ֆերմենտ՝ հետադարձ տրանսկրիպտազայի, ուսումնասիրմանը։ Հետադարձ տրանսկրիպտազան էնզիմ է, որը ռետրովիրուսները՝ օրինակ ՄԻԱՎ-ը, օգտագործում են կրկնապատկվելու համար։ Հետագայում հետազոտությունները կատարվեցին Friend virus կամ Հարվիի սարկոմայի վիրուսով վարակված մկների վրա։ Այդ ժամանակ Wellcome խումբը չուներ հասանելի ՄԻԱՎ հակավիրուսային հետազոտություն, սակայն ենթադրվում էր, որ մյուս ռետրովիրուսները կարող էին հանդիսանալ խելամիտ փոխարինիչներ։ Հետազոտությունների արդյունքում պարզվեց, որ ազիդոթիմիդինը ցուցաբերում է լավ արտահայտված արգելակող հատկություն և՛ Friend virus-ի, և՛ Հարվիի սարկոմայի վիրուսի դեմ։ Բացի այս, կազմակերպության նախկինում կատարված հետազոտությունների գրառումները ցույց էին տալիս, որ նյութը ուներ քիչ տոքսիկություն վարակված մկների մոտ։ Հիմնավելով հետազոտությունների արդյունքներին, Ջանեթ Ռիդոուտը 11 միացություններից ընտրեց ազիդոթիմիդինը և ուղարկեց NCI ՄԻԱՎ հակավիրուսային հետազոտությունների ժամանակ փորձարկելու համար[51]։
1985թ.-ի փետրվարին NCI գիտնականները հայտնաբերեցին, որ AZT-ը in vitro ունի բարձր էֆեկտիվություն[31][46]։ Մի քանի ամիս հետո NCI-ի և Դուկի համալսարանի կողմից սկսվեց AZT-ի կլինիկական հետազոտությունների առաջին փուլը[32][37][55]։ Առաջին փուլի կլինիկական հետազոտությունների ժամանակ գիտնականները առաջնորդվում էին ավելի վաղ կատարված սուրամինի հետազոտություններին, որը լաբորատորիայում բավականին էֆեկտիվ հակա-ՄԻԱՎ հատկությունն էր ցուցադրել։ AZT-ի այս սկզբնական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այն ապահով կարելի է տալ ՄԻԱՎ-ով վարակված հիվանդներին՝ բարձրացնելու CD4 բջիջների քանակը, բարելավելու T բջիջներով պայմանավորված իմունիտետը։ Այս ամենը հաստատվում էր մաշկային թեստերի միջոցով, և հետազոտությունների ընթացքում պարզ դարձավ, որ AZT-ն ունի բարձր կլինիկական էֆեկտիվություն՝ օրինակ ՁԻԱՀ-ով հիվանդների մոտ դիտվում է քաշի վերականգնում։ Հետազոտությունը ցույց տվեց նաև, որ in vitro էֆեկտիվություն ցույց տված AZT-ի չափաբաժինները կարելի է ներարկել հիվանդներին շիճուկի հետ կամ մոմիկների տեսքով, և որ դեղանյութը խորը թափանցում է միայն վարակված ուղեղի մեջ։
Հետագայում Burroughs-Wellcome-ի կողմից կազմակերպված խիստ կրկնակի կույր, պլացեբո վերահսկվող, պատահական հետազոտությունը ցույց տվեց, որ ազիդոթիմիդինը անվտանգ կերպով երկարացնում է ՄԻԱՎ-ով վարակվածների կյանքը[56]։ Burroughs-Wellcome դիմեց AZT-ի արտոնագրի համար 1985-ին։ ԱՄՆ-ի Սննդի և դեղորայքների վարչության (Food and Drug Administration FDA) հակավարակային խարհրդատվական կոմիտեն քվեարկեց ազիդոթիմիդինի հաստատման համար[57]։ 1987-ի մարտի 20-ին FDA-ն հաստատեց AZT-ն ՄԻԱՎ-ի, ՁԻԱՀ-ի և ՁԻԱՀ կապված կոմպլեքսի (AIDS Related Complex ARC, նախա ՁԻԱՀ հիվանդությունների նոր անունը՝ բժշկական տերմինը) դեմ օգտագործելու համար[58]։ Ազիդոթիմիդինի առաջին հետազոտության և հաստատման միջև ընկած ժամանակահատվածը 25 ամիս է։ Դա պատմության մեջ հայտնի դեղանյութի զարգացման ամենակարճ տևած ժամանակամիջացն էր։
Հետագայում, 1990թ.-ին ազիդոթիմիդինը միաձայն հաստատվեց նորածինների օգտագործման համար[59]։ Ազիդոթիմիդինը նախկինում նշանակվում էր ավելի բարձր դոզաներով՝ քան հիմա (սովորաբար 400մգ ամեն չորս ժամը մեկ և՛ առավոտյան, և՛ գիշերը)։ Նախկինում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ հիվանդության այլ ալտերնատիվ բուժման եղանակները բացակայում էին։
Remove ads
Հասարակություն և մշակույթ
1991թ.-ին փաստաբանական Public Citizen խումբը դատական հայց է ներկայացրել՝ պնդելով, որ հիվանդները հաշմանդամ են։ Հետագայում Barr Laboratories և Novopharm Ltd. նույնպես բողոքարկեցին արտոնագիրը՝ մասամբ հիմնվելով այն համոզմունքի վրա, որ NCI (Քաղցկեղի ազգային ինստիտուտ) գիտնականներ Սամուել Բրոդերը, Հիրոակի Միտսույան և Ռոբերտ Յարչոան պետք է անվանվեն որպես գյուտարարներ։ Այդ երկու կազմակերպությունները դիմեցին FDA-ին՝ վաճառել AZT-ն որպես ջեներիկ դեղամիջոց։ Որպես պատասխան Burroughs Wellcome կազմակերպությունը դատական հայց ներկայացրեց այս երկու կազմակերպությունների դեմ։ ԱՄՆ Դաշնային շրջանի վերաքննիչ դատարանը գործը լուծեց ի օգուտ Burroughs Wellcome կազմակերպության, առաջնորդվելով այն փաստով, որ չնայած նրանք երբեք չէին փորձարկել դեղամիջոցը ՄԻԱՎ-ի դեմ, ենթադրվում էր, որ այն կաշխատի՝ նախքան նրանք կուղարկեին տվյալները NCI-ի գիտնականներին։ Այս հայցը բողոքարկվել է ԱՄՆ-ի գերագույն դատարանում, սակայն 1996թ.-ին նրանք պաշտոնապես հրաժարվեցին գործը վերանայել[60]։ Burroughs Wellcome Co.-ի գործը ընդդեմ Barr Laboratories-ի մեծ դեր ունեցավ ԱՄՆ-ի գյուտարարության օրենքի զարգացման մեջ[61]։
2002-ին մեկ այլ դատական հայց ներկայացվեց ՁԻԱՀ առողջապահության հիմնադրամի կողմից, որը բողոքարկում էր արտոնագիրը։ Հայցը նորից GSK-ի հակամենաշնորհային գործի դեմ էր[62]։ 2003թ.-ին այդ գործը փակվեց և AHF-ն ներկայացրեց նոր գործ՝ բողոքարկելով անդորրագիրը[62]։
2005թ.-ին GSK-ի ազիդոթիմիդինի արտոնագրերի ժամկետը ավարտվեց և FDA-ն 2005-ի սեպտեմբերին հաստատեց երեք ջեներիկ դեղերը[63]։
Remove ads
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads