Պղնձի-քարի դար

Էնեոլիթ (լատին․՝ aeneus-պղնձե և հուն․՝ λίθος (աօց)-քար), պղնձի դար, պղնձաքարային դար, նոր քարի դարից (նեոլիթ) բրոնզի դարին անցնելու ժամանակաշրջան։ Այն բնորոշվում է պղնձագործության զարգացմամբ, թեև տնտեսության մեջ քարե գործիքները դեռևս շարունակում էին գերիշխել^[1]։

Ընդհանուր տեղեկություններ

էնեոլիթում քարե գործիքների կողքին երևան են գալիս առաջին պղնձե գործիքները, որոնք սկզբում պատրաստվում էին զտաբեկոր, այնուհետև՝ հանքային պղնձից։ Ուսումնասիրողների մեծ մասը էնեոլիթը համարում է ոչ թե նախնադարյան պատմության առանձին ժամանակահատված, այլ բրոնզի դարի նախնական շրջան։ Եգիպտոսում և Միջագետքում էնեոլիթը սկսվում է մեր թվարկությունից առաջ 4-րդ, Եվրոպայում՝ մեր թվարկությունից առաջ 3-րդ հազարամյակներում։ Նախկին ՍՍՀՄ-ի տարածքում հայտնի են Անաուի, Նամազգա-թեփեի (Միջին Ասիա), Տրիպոլիեի (Ուկրաինա) էնեոլիթյան բնակատեղիները։ էնեոլիթյան մարդը բնակվել է գետերի ու լճերի ափերին, զբաղվել բրիչային երկրագործությամբ և անասնապահությամբ։ էնեոլիթին բնորոշ է փայլեցրած գունազարդ (հալաֆյան տիպի) և սև խեցեղենը, հանդիպում է նաև անփայլ, ալիքավոր նախշերով և հարդախառն կոպիտ խեցեղեն։

Հայկական լեռնաշխարհ

Հիմնական հոդված՝ Պղնձի-քարի դարը Հայկական լեռնաշխարհում

Հայկական լեռնաշխարհի էնեոլիթյան բնակատեղիները պատկանում են հիմնականում մեր թվարկությունից առաջ 5-4, մասամբ՝ 3 հազարամյակներին։ Դրանցից արժեքավոր նյութեր են տվել հատկապես Շամիրամ-Ալթի (Վանա լճի մոտ, ուրարտական Մենուա թագավորի ջրանցքի ափին), Նախիջևանի Քյուլ-թափա առաջին, Էջմիածնի Մոխրաբլուր, Մխլու-թափա արհեստական բլուրները, Թեղուտը (Էջմիածնից հարավ)։