Մուսա Ջալիլ

Մուսա Մուսթաֆովիչ Ջալիլ (Ջալիլով) (թաթ.՝ Муса Җәлил, փետրվարի 15, 1906(1906-02-15)^[1][2], Mostafa, Օրենբուրգի գավառ, Օրենբուրգի մարզ, Ռուսական կայսրություն^[2] - օգոստոսի 25, 1944(1944-08-25)^{[3][1][2][…]}, Պլյոտցենզեե բանտ, Շարլոտենբուրգ-Վիլմերսդորֆ, Բեռլին, Նացիստական Գերմանիա), թաթար խորհրդային բանաստեղծ։

Մուսա Ջալիլ թաթ.՝ Муса Җәлил
Ծնվել է	փետրվարի 15, 1906(1906-02-15)[1][2]
Ծննդավայր	Mostafa, Օրենբուրգի գավառ, Օրենբուրգի մարզ, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանվել է	օգոստոսի 25, 1944(1944-08-25)[3][1][2][…] (38 տարեկան)
Վախճանի վայր	Պլյոտցենզեե բանտ, Շարլոտենբուրգ-Վիլմերսդորֆ, Բեռլին, Նացիստական Գերմանիա
Մասնագիտություն	ռազմական թղթակից, բանաստեղծ, թարգմանիչ և գրող
Լեզու	թաթարերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
Կրթություն	ՄՊՀ ազգաբանական ֆակուլտետ (1931) և Վ. Ի. Լենինի անվ. ռազմաքաղաքական ուսումնարան (հունվարի 1, 1942)
Ժանրեր	քնարապատմողական և Լիբրետո
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ	և
Musa Dzhalil Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի գրականության ֆակուլտետը (1931)։ 1939-1941 թվականներին՝ Թաթարստանի ԻԽՍՀ ԳՄ պատասխանատու քարտուղար։ 1941 թվականից եղել է խորհրդային բանակում։

1942 թվականին, ծանր վիրավոր գերի է ընկել, համակենտրոնացման ճամբարում ստեղծել է ընդհատակյա խումբ, կազմակերպել խորհրդային ռազմագերիների փախուստը։ Ընդհատակյա կազմակերպությանը պատկանելու համար ենթարկվել է մահապատժի՝ Պլետցենզեի զինվորական բանտում։

Հետմահու արժանացել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչման (1956)։

Ստեղծագործություններ

Ջալիլի ստեղծագործությունները հրատարակվել են 1919 թվականից։ 1925 թվականին տպագրվել է բանաստեղծությունների և պոեմների «Մենք գնում ենք» առաջին ժողովածուն, «Անցած ճանապարհներ» (1924-1928), «Նա կամակատարը» (1940)

և այլ բանաստեղծություններ` նվիրված կոմերիտմիությանը և աշխատանքային սխրանքին։

Ջալիլը երգել է բարեկամություն ու ինտերնացիոնալիզմ («Մահվան մասին», 1927, «Ջիմ», 1935, հայկական հրտարակությունը 1960 և այլն)։ Գրել է «Ալթըն չեչ» («Ոսկեհերը», 1941, ԽՍՀՄ պետական մրցանակ, 1948) և «Իլդար» (1941) օպերաների լիբրետոները։ 1941 թվականին գրած բանաստեղծությունները լի են լավատեսությամբ, ֆաշիզմի դեմ հաղթանակի հավատով։

Իր հետ կալանավորված բելգիացի պարտիզանի միջոցով Զ. Մոաբիտը բանտից դուրս է ուղարկել «Իմ երգերը», «Մի հավատա», «Պատերազմից հետո» և այլ բանաստեղծություններ։ Հարյուրից ավելի չափածո գործեր բանաստեղծի պայքարի, տառապանքների և արիության վկաներն են։ «Մոաբիթյան տետր» բանաստեղծական շարքի համար Ջալիլին հետմահու շնորհվել է լենինյան մրցանակ (1957)։ 1968 թվականին ստեղծվել է Ջալիլի մասին պատմող «Մոաբիտյան տետր» կինոնկարը։