Աղտորազգիներ

Աղտորազգիներ (լատին․՝ Anacardiáceae), ծաղկավոր բույսերի ընտանիք, հայտնի է 72-ից^[1] մինչև 82^[2] ցեղ, ավելի քան 500 տեսակ։

Աղտորազգիներ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ենթաթագավորություն	Viridiplantae
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophytes)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Օճառածաղկավորներ (Sapindales)
Ընտանիք	Աղտորազգիներ (Anacardiaceae) R.Br., 1818

Տարածված են երկրագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում։

Հայաստանում բնականոն աճում են 3 ցեղի ներկայացուցիչներ՝ պիստակենի, դրախտածառ և աղտոր։

Կենսաբանական նկարագիր

Աղտորազգիները հսկա ծառեր են (հիմնականում արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում) կամ թփեր, հիմնականում փետրաձև տերևներով։

Ծաղիկները հավաքված են հուաններում կամ ծաղկաբույլերում։ Ծաղիկները բավականին փոքր են, հաճախ միասեռ։ Բաժակաթերթերը և պսակաթերթերը հիմնականում 5-ական են։ Առէջները՝ 5 կամ 10։ Վարսանդը մեկ կամ մի քանի։

Սերմերը խոշոր են։

Տարածում

Ընտանիքի ներկայացուցիչները տարածված են արևադարձերում և մերձարևադարձային գոտիներում։

Ռուսաստանում տարածված են պիստակենի, դրախտածառ և աղտոր։

Նշանակություն և կիրառում

Աղտորազգիների ընտանիքը շատ օգտակար է, տնտեսապես կարևոր բույսեր են, մարդուն հայտնի են դեռ վաղուց։

Մանգո հնդկական - արևադարձերի կարևոր պտղատու ծառեր են։ Շատ խոշոր ծառեր են, բարձրությունը՝ 30 մ։ Շատ տեսակների պտուղների քաշը հասնում է 1 կգ և պարունակում են մեծ քանակությամբ վիտամիններ, շաքար և լիմոնաթթու։

Արժեքավոր նշանակություն ունի պիստակենին, որի մշակումը միջերկրածովային երկրներում գոյություն ունի ավելի քան 2000 տարի։ Պիստակենին համարվում է արժեքավոր ընկույզների մշակության մեջ, լայնորեն օգտագործվում է հրուշակեղենի արտադրությունում։ Պիստակենին շատ չորադիմացկուն և երկարակյաց ծառ է (որոշ նմուշների տարիքը հասնում է 700-ի)^[3]։

Շատ տեսակներ պարունակում են աղաղանյութ։

Տեսակներ

• Actinocheita
• Anacardium
• Androtium
• Antrocaryon
• Apterokarpos
• Astronium
• Baronia
• Bonetiella
• Bouea
• Buchanania
• Campnosperma
• Cardenasiodendron
• Choerospondias
• Comocladia
• Cotinus
• Cyrtocarpa
• Dracontomelon
• Drimycarpus
• Ebandoua
• Euleria
• Euroschinus
• Faguetia
• Fegimanra
• Gluta
• Haematostaphis
• Haplorhus
• Harpephyllum
• Heeria
• Holigarna
• Koordersiodendron
• Lannea
• Laurophyllus
• Lithraea
• Loxopterigium
• Loxostylis
• Malosma
• Mangifera
• Mauria
• Melanochyla
• Metopium
• Micronychia
• Montagueia
• Mosquitoxylum
• Nothopegia
• Ochoterenaea
• Operculicarya
• Ozoroa
• Pachycormus
• Parishia
• Pegia
• Pentaspadon
• Pistacia
• Pleiogynium
• Poupartia
• Protorhus
• Pseudoprotorhus
• Pseudosmodingium
• Pseudospondias
• Rhodosphaera
• Rhus
• Schinopsis
• Schinus
• Sclerocarya
• Semecarpus
• Smodingium
• Solenocarpus
• Sorindeia
• Spondias
• Swintonia
• Tapirira
• Thyrsodium
• Toxicodendron
• Trichoscypha

Ծանոթագրություններ

1. The Plant List: Anacardiaceae
2. Pell, Susan Katherine (2004-02-18). «Molecular Systematics of the Cashew Family (Anacardiaceae) (PhD dissertation at Louisiana State University)». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 9-ին.
3. Шипунов А. Б. Семейство Сумаховые // Биология : Школьная энциклопедия / Белякова Г. и др. — М.: БРЭ, 2004. — 990 с. — ISBN 5-85270-213-7

Գրականություն

• Линчевский И. А. Семейство Анакардиевые (Anacardiaceae) // Жизнь растений. В 6-ти т. / Гл. ред. и ред. тома А. Л. Тахтаджян. — М.: Просвещение, 1981. — Т. 5 (2). Цветковые растения. Двудольные. — С. 256—258. — 511 с. — 300 000 экз.

Արտաքին հղումներ

• Anacardiaceae in Topwalks Արխիվացված 2021-01-27 Wayback Machine
• Anacardiaceae Արխիվացված 2005-03-15 Wayback Machine in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants. Արխիվացված 2007-01-03 Wayback Machine
• Family Anacardiaceae Արխիվացված 2016-03-23 Wayback Machine — Flowers in Israel

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղտորազգիներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղտորազգիներ» հոդվածին։