Էպինալ

Էպինալ (ֆր.՝ Épinal. ֆրանսերեն արտասանութամբ՝  ( ); գերմ.՝ Spinal), քաղաք և համայնք Ֆրանսիայի հյուսիսարևելյան մասում՝ Վոգեզներ դեպարտամենտում^[5], Մոզել գետի ափին, Նանսի քաղաքից մոտավորապես 60 կիլոմետր դեպի հարավ։ Այդ դեպարտամենտի, ինչպես նաև իր անունով կոչվող շրջանի և Էպինալ-1 ու Էպինալ-2 կանտոնների վարչական կենտրոնն է։ Երկաթուղով կապված է Փարիզի, Ստրասբուրգի, Բելֆորի, Նանսիի և այլ բնակավայրերի հետ։ Զբաղեցնում է 59,24 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ 1999 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 35 794։

Բնակավայր
Էպինալ
ֆր.՝ Épinal[1][2]
Զինանշան
Երկիր	Ֆրանսիա
Համայնք	arrondissement of Épinal?
Մակերես	59,24 կմ²
ԲԾՄ	340 մետր, 315 մետր, 492 մետր
Բնակչություն	▲32 285 մարդ (հունվարի 1, 2021)[3]
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ	88000[4]
Պաշտոնական կայք	epinal.fr​(ֆր.)
Էպինալ (Ֆրանսիա)
Էպինալ Վիքիպահեստում

Ժողովրդագրություն

2018 թվականի տվյալներով բուն քաղաքում ապրում էր 32.223, իսկ նրա ֆունկցիոնալ տարածքում՝ 119.955 մարդ^[6]։

Տարեթիվ Բնակ․ տ․ ±% 1793 6688 —     1800 7321 +1.30% 1806 7905 +1.29% 1821 7941 +0.03% 1831 9070 +1.34% 1836 9526 +0.99% 1841 10 012 +1.00% 1846 11 485 +2.78% 1856 11 076 −0.36% 1861 11 957 +1.54% 1866 11 870 −0.15% 1872 11 847 −0.03% 1876 14 894 +5.89% 1881 16 445 +2.00% 1886 20 932 +4.94% 1891 23 223 +2.10% 1896 26 525 +2.69% 1901 28 080 +1.15%	Տարեթիվ Բնակ․ տ․ ±% 1906 29 058 +0.69% 1911 30 042 +0.67% 1921 28 352 −0.58% 1926 26 849 −1.08% 1931 27 350 +0.37% 1936 27 708 +0.26% 1946 23 395 −1.68% 1954 28 688 +2.58% 1962 30 313 +0.69% 1968 36 856 +3.31% 1975 39 604 +1.03% 1982 37 818 −0.66% 1990 36 732 −0.36% 1999 35 794 −0.29% 2007 33 528 −0.81% 2012 32 387 −0.69% 2017 31 740 −0.40%
Աղբյուր՝ EHESS[7] and INSEE (1968-2017)[8]

Տնտեսություն

Էպինալը համբավվել է այսպես կոչված՝ «էպինալյան պատկերներով»։ Դրանք լայն տարածում գտած տպվածքներ են, որ թողարկել է տեղի Imagerie d'Épinal ընկերությունը (նախկին անվանումը՝ Imagerie Pellerin)։ Փայտի վրա արված այդ գունագեղ տպվածքների հիմնական թեմաներն են զինվորական գործը, նապոլեոնյան պատմությունները, պատմական նշանավոր դեմքերն ու դեպքերը, ժողովրդական ավանդազրույցները։ Ընկերությունը հիմա էլ է գործում՝ ավանդական եղանակով շարունակելով թողարկել անտիկ թեմաներով տպվածքներ, որոնք, ըստ որոշ ուսումնասիրողների, նպաստել են կոմիքսի ժանրի առաջացմանն ու տարածմանը։

Քաղաքի տնտեսության կարևոր ճյուղերն են տեքստիլ արդյունաբերությունը, մետաղագործությունը, կաշվեղենի և ճշգրիտ գործիքների ու հեծանիվների արտադրությունը։

Անվանի անձինք

• Իզաբել Կոժիտոր (ծնվ. 1964), պատմաբան
• Էմիլ Դյուրկհայմ (1858–1917), հասարակագիտության հիմնադիրներից մեկը
• Մարսել Մոսս (1872–1950), ֆրանսիական ժամանակակից ազգագրության հայր
• Մարկ Բյոնիե (1881–1970), գրող, մտածող, պաստոր, Ֆրանսիայի բողոքականների ֆեդերացիայի և Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի նախագահ, Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ. Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին գաղտնի աջակցել է Դիմադրության շարժմանը։
• Անրի Դանիել-Ռոպս (1901–1965), գրող, պատմաբան
• Ժան-Մարի Կավադա (1940), ժուռնալիստ, քաղաքական գործիչ
• Մարսելին Լորիդան-Իվենս (1928), գրող, կինոռեժիսոր
• Ֆիլիպ Սեգեն (1943–2010), Էպինալի քաղաքապետ, Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի նախագահ (1993—1997), Հինգերորդ հանրապետության Աուդիտորների դատարանի նախագահ
• Սեգոլեն Ռուայալ (1953), քաղաքական գործիչ, համապետական ընտրություններում Ֆրանսիայի նախագահի թեկնածու. միջնակարգ կրթություն ստացել է Էպինալում։
• Վալերի Դոնզելլի (1973), դերասանուհի, կինոռեժիսոր
• Ժաննա Կրեսանժ^[9], վիպասան, էսսեիստ
• Նիկոլյա Մատյո (1978)^[10], գրող, Prix Erckmann-Chatrian մրցանակի 2014 թ. դափնեկիր
• Մարիա Պուրշե, (1980), գրող, Prix Erckmann-Chatrian մրցանակի 2013 թ. դափնեկիր

Մարզիկներ

• Գոտիե Կլաուս (1987), կանոեիստ
• Մատյո Պեշե (1987), կանոեիստ
• Ժյուլիեն Բոնտան (1979), վինդսերֆինգիստ
• Նասեր Բուհանի (1990), խճուղային հեծանվորդ
• Գրեգորի Գոտիե (1982), սքվոշի 2015 թ. աշխարհի առաջնության հաղթող

Տեսարժան վայրեր

Էպինալի տեսարժան վայրերից են Վոգեզների հրապարակը, Սենտ Մորիս բազիլիկը, միջնադարյան ամրոցի ավերակները, ռոմանական ճարտարապետության նմուշ հանդիսացող տունը, որը համարվում է 11-13-րդ դարերի կառույց։ Քաղաքին գեղեցիկ տեսք են հաղորդում զբոսայգիներն ու պարտեզները, մերձակա անտառը՝ իր տնկարանով (Arboretum de la Forêt d'Épinal)։ Տեղացիների շրջանում տարածված մի ավանդազրույցի համաձայն՝ Նապոլեոն Բոնապարտի ուրվականը ամեն տարի սեպտեմբերի 9-ին ժամը 05։00-ին շրջում է ամրոցի ավերակներում (1811 թվականի այդ օրը Նապոլեոնն այդտեղ ճառով է հանդես եկել և մարտակոչով դիմել էպինալցիներին)։

Քույր քաղաքներ

•  Բիտոլա, Հյուսիսային Մակեդոնիա
•  Ժամբլու, Բելգիա
•  Լա Քրոս, ԱՄՆ
•  Լոֆբորո, Միացյալ Թագավորություն
•  Կիերի, Իտալիա
•  Նովի Յիչին, Չեխիա
•  Շվեբիշ Հալ, Գերմանիա

Ծանոթագրություններ

1. Code officiel géographique
2. Эпиналь (ռուս.) // Малая советская энциклопедия / под ред. Н. Л. Мещеряков — 2 — Советская энциклопедия, 1936.
3. Populations légales 2021 — The National Institute of Statistics and Economic Studies, 2023.
4. Base officielle des codes postaux — La Poste, 2018.
5. Commune d'Épinal (88160), INSEE
6. Comparateur de territoire, INSEE, retrieved 20 June 2022.
7. Cassini-Ehess|12739|Épinal
8. Population en historique depuis 1968, INSEE
9. Jeanne Cressanges: installed in Épinal since 1968, novelist, essayist, screenwriter originally from Noyant in the Allier, who dedicated two of his works to his adopted region: "Je vous écris d’Épinal" and "Je vous écris des Vosges" éditions Serge Domini, respectively in 2009 and 2014.
10. Nicolas Mathieu a le spleen des Vosges on lemonde.fr.

Էպինալը միջնադարյան ամրոցի ավերակների տարածքից

Գրականություն

• «Эпиналь». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ

Էպինալ էջը Վիքիպահեստում

• Քաղաքի պաշտոնական կայքէջը
• La place forte d'Épinal 1870 – 1914
• «Épinal» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 9 (11th ed.). 1911. էջ 694.
• Épinal-Tribu Information about Épinal Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine (in French)
• Épinal-info Արխիվացված 2007-06-03 Wayback Machine (in French)
• City council website (in French)
• HoloGuides: Épinal – photos

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էպինալ» հոդվածին։