Լուիզիանա

Լուիզիանա (անգլերեն՝ Louisiana), նահանգ ԱՄՆ-ի հարավային մասում, Մերձմեքսիկական դաշտավայրում։ Տարածքը՝ 125,7 հազար կմ քառակուսի։ Վարչական կենտրոնը՝ Բաթոն Ռուժ, խոշոր քաղաքը Նոր Օրլեանն է։ Ընդհանուր տարածքը 135 382 կմ² (31-րդ տեղը ԱՄՆ-ում) է, որից ցամաքը կազմում է 113 721 կմ²։ Բնակչությունը կազմում է 4 574 836 մարդ (25-րդ տեղում է ԱՄՆ-ում)։ Նահանգի պաշտոնական մականունը՝ «Հավալուսների նահանգ»։ Անվանակոչվել է Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XIV-ի պատվին (ֆրանսերեն արտասանությունը՝ Լուի)։ Նախկինում Լուիզիանա էր անվանվում՝ ֆրանսիացիների կողմից վերահսկվող Մեքսիկական ծոցի ափին գտնվող ընդարձակ տարածքը (Նոր Ֆրանսիա)։

Լուիզիանա անգլ.՝ Louisiana
flag of Louisiana?
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Մայրցամաքային նահանգներ
Հիմն	Give Me Louisiana?, You Are My Sunshine? և Louisiana My Home Sweet Home?
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ[1]
Ներառում է	Ակադիա շրջան, Ալեն շրջան, Ասանսիոն շրջան, Ասումպսիոն շրջան, Ավուաել շրջան, Բորեգարդ շրջան, Բիենվիլ շրջան, Բոսիեր շրջան, Քադո շրջան, Քալկասյու շրջան, Քոլդուել շրջան, Քամերոն շրջան, Քատահուլա շրջան, Քլեյբորն շրջան, Քոնկորդիա շրջան, Դե Սոտո շրջան, Իստ Բատոն Ռուժ շրջան, Իստ Քարոլ շրջան, Իստ Ֆելիսիանա շրջան, Իվանջելին շրջան, Ֆրանկլին շրջան, Գրանտ շրջան, Իբերիա շրջան, Իբերվիլ շրջան, Ջեքսոն շրջան, Ջեֆերսոն շրջան, Ջեֆերսոն Դևիս շրջան, Լաֆայետ շրջան, Լաֆուրշ շրջան, Լա Սալ շրջան, Լինկոլն շրջան, Լիվինգստոն շրջան, Մեդիսոն շրջան, Մորհաուս շրջան, Նաչիտոշ շրջան, Վաշիտա շրջան, Փլաքմին շրջան, Պուանտ Կուպ շրջան, Ռապիդ շրջան, Ռեդ Ռիվեր շրջան, Ռիչլենդ շրջան, Սաբին շրջան, Սենտ Բերնարդ շրջան, Սենտ Չառլզ շրջան, Սենտ Հելենա շրջան, Սենտ Ջեյմս շրջան, Սենտ Ջոն Բապտիստ շրջան, Սենտ Լանդրի շրջան, Սենտ Մարտին շրջան, Սենտ Մերի շրջան, Սենտ Թամանի շրջան, Թանգիպահոա շրջան, Թենսաս շրջան, Թեռեբոն շրջան, Յունիոն շրջան, Վերմիլիոն շրջան, Վերնոն շրջան, Վաշինգտոն շրջան, Վեբստեր շրջան, Վեստ Բատոն Ռուժ շրջան, Վեստ Քարոլ շրջան, Վեստ Ֆելիսիանա շրջան, Ուին շրջան և Օռլեան
Վարչկենտրոն	Բաթոն Ռուժ
Ամենաբարձր կետ	Driskill Mountain?
ԲԾՄ	30 մետր
Օրենսդրական մարմին	Louisiana State Legislature?
Դատական մարմին	Louisiana Supreme Court?
Միության մուտք	ապրիլի 30, 1812 (18-րդ)
Բնակչություն	▼4 657 757 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[2] (25 տեղ)
Տարածք	135 382 կմ²  (31 տեղ)
Հիմնադրված է	ապրիլի 30, 1812 թ.
Սահմանակցում է	Տեխաս, Արկանզաս և Միսսիսիպի
Ժամային գոտի	CDT?, Ամերիկա/Չիկագո, UTC-6 և UTC-5
Հապավում	LA և La.
Փոխարինեց	Territory of Orleans?
ISO 3166-2 կոդ	US-LA
Անվանված է	Լյուդովիկոս XIV
Մականուն	Pelican State
Միության մուտք	ապրիլի 30, 1812 (18-րդ)
louisiana.gov​(անգլ.)
Լուիզիանա Վիքիպահեստում

Անվանում

17-րդ դարի վերջից մինչև 19-րդ դարի սկիզբը Լուիզիանա էր կոչվում Միսիսիպի գետի ավազանի ընդարձակ տարածքը, որի զգալի մասը գաղութացրել էր Ֆրանսիան։ Այդ տարածքը 1682 թվականին ֆրանսիացի ճանապարհորդ Ռոբեր Կավելիե դը Լա Սալը ի պատիվ Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XIV-ի (ֆրանսերեն՝ Louis) անվանեց Louisiana։ Այժմ Լուիզիանա նահանգը զբաղեցնում է այդ ընդարձակ տարածքի միայն մի մասը^[3]։

Աշխարհագրություն

Արևմուտքից Լուիզիանան սահմանակից է Տեխասին, հյուսիսից Արկանզասին, արևելքից Միսսիսիպիին, հարավից նահանգը սահմանակից է Կարիբյան ծովին։ Նահանգի տարածքը հստակ բաժանված է երկու մասի`«վերին» և «ստորին»։ Վերջինին բնորոշ է ճահճային ցածրադիր վայրերի առատությունը։

Ամենաբարձր կետը Դրիսքիլլ լեռն է, որի բարձրությունը ծովի մակարդակից 163 մետր է։

Բնակչություն

2000 թվականի տվյալներով նահանգի բնակչությունը կազմված է սպիտակամորթներից (63 %), սևամորթներից (32 %), 5 % ասիացիներից և այլն։ 92 %-ի մայրենի լեզուն անգլերենն է, 5 %-ինը ֆրանսերենը, 3 %-ինը իսպաներենը։

Աֆրոամերիկացիներ և ֆրանսիական ծագման ամերիկացիներ

Լուիզիանան երկրորդ տեղում է, իր տարածքում բնակվող աֆրիկյան ամերիկացիների թվով (32.5 %), հարևան Միսիսիպիից (36.3 %) հետո։

Սպիտակամորթ բնակչությունը հյուսիսում

Լուիզիանայի հյուսիսում գերակշռում են բրիտանական ծագման սպիտակամորթները։ Այդ մարդիկ հիմնականում ունեն անգլիական, ուելսական և շոտլանդաիռլանդական արմատներ և նույն մշակույթն ու բողոքական կրոնը ինչ հարևան նահանգները։

Այլ եվրոպացիներ

Լուիզիանայի վաճառքից առաջ մի քանի գերմանացի ընտանիքներ տեղափոխվեցին Միսսիսիպի գետի երկայնքով դեպի ծայրամաս։ Նրանք միաձուլվեցին կրեոլների և քաշունցիների հասարակությունների հետ։ Քանի որ Նոր Օռլեանը հանդիսանում է խոշոր նավահանգիստ և երկրի երրորդ ամենաաղտոտ քաղաքը, այն ներգրավեց բազմաթիվ իռլանդական, իտալական և գերմանական ներգաղթյալներին, որոնք ի սկզբանե կաթոլիկներ էին։

Ասիացիներ և ամերիկացիներ

Լուիզիանայի ասիական բնակչությունը համարվում է 19-րդ դարի և 20-րդ դարի սկզբին այստեղ եկած չինական աշխատողների ժառանգները 1970-ական թվականներին։ 1980-ական թվականներին Մեքսիկական ծոց ժամանեցին բազմաթիվ փախստականներ Վիետնամից և Հարավարևելյան Ասիայից, ովքեր զբաղվում էին ձկնորսությամբ, արդյունաբերությամբ և ծովախեցգետնի արտադրությամբ։