Ռոբերտ Օփենհայմեր

Ռոբերտ Օփենհայմեր (անգլ.՝ Julius Robert Oppenheimer, ապրիլի 22, 1904(1904-04-22)^{[1][2][3][…]}, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4] - փետրվարի 18, 1967(1967-02-18)^{[5][1][2][…]}, Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ^[5]), ազգությամբ հրեա ամերիկացի ֆիզիկոս։

Ռոբերտ Օփենհայմեր Robert Oppenheimer
Ծնվել է	ապրիլի 22, 1904(1904-04-22)[1][2][3][…] Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
Մահացել է	փետրվարի 18, 1967(1967-02-18)[5][1][2][…] (62 տարեկան) Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5] բնական մահով[6]
Բնակության վայր(եր)	Փրինսթոն[7], Լոս Ալամոս[8], Բերկլի[9], Նյու Յորք[10], Գյոթինգեն[11] և Քեմբրիջ[12]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս-տեսաբան, ճարտարագետ, միջուկային ֆիզիկոս, արվեստի կոլեկցիոներ, համալսարանի դասախոս, science administrator և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի, Քեմբրիջի համալսարան, Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Մանհեթթենյան նախագիծ և Ընդլայնված հետազոտությունների ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	applied physics?, տեսական ֆիզիկա և Միջուկային ֆիզիկա
Պաշտոն(ներ)	տնօրեն և տնօրեն
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Phi Beta Kappa և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան[13], Կավենդիշ լաբորատորիա, Ֆիլդսթոնի էթիկական-մշակութային դպրոց, Հիսուսի քոլեջ, Հարվարդի քոլեջ, Քեմբրիջի համալսարան և Գյոթինգենի համալսարան
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր և փիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[1][14], ֆրանսերեն, գերմաներեն, լատիներեն, հունարեն, սանսկրիտ և հոլանդերեն
Գիտական ղեկավար	Մաքս Բոռն[15]
Եղել է գիտական ղեկավար	Դեվիդ Բոմ[16], Սեմյուել Օլդերսոն[17], Ռոբերտ Քրիստի[18], Սիդնի Դանցոֆ[19][20], Stan Frankel?[21], Ուիլիս Լամբ[22], Հարոլդ Լյուիս[23], Ֆիլիպ Մոռիսոն[24], Բերնարդ Պետերս[25], Ռոբերտ Սերբեր[26], Հարտլանդ Սնայդեր[27], Ջորջ Վոլկոֆ[28], Հարվի Հոլ[29], Մելբա Ֆիլիպս[30], Ջոզեֆ Ուայնբերգ[25], Սիգֆրեդ Ադոլֆ Վուտհույսեն, Arnold Nordsieck?, Leslie Lawrance Foldy?[20] և Eldred C. Nelson?
Հայտնի աշակերտներ	Դեվիդ Բոմ, Ուիլիս Լամբ, Ֆիլիպ Մոռիսոն, Հարտլանդ Սնայդեր, Ջորջ Վոլկոֆ և Մելբա Ֆիլիպս
Պարգևներ	[31] [13][32] Երեք ֆիզիկոսների մրցանակ [33] Նեսիմ Հաբիֆի մրցանակ [34] Փրինսթոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ռիխտմայերի հիշատակի մրցանակ [35] Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ [36][37] Կալկաթայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և Մեսենջերի լեկցիաներ
Ամուսին(ներ)	Քեթրին Օփենհայմեր
Երեխա(ներ)	Peter Oppenheimer? և Թոնի Օփենհայմեր
Ստորագրություն
J. Robert Oppenheimer Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Օպենհեյմերը 1925 թվականին ավարտել է Հարվարդի համալսարանը, 1925-1926 թվականներին գիտելիքները կատարելագործել Քեմբրիջի, 1927 թվականին՝ Գյոթինգենի համալսարաններում։ 1929-1947 թվականներին աշխատել է Կալիֆոռնիայի համալսարանում ու տեխնոլոգիական ինստիտուտում, 1936 թվականից՝ պրոֆեսոր։

1939-1945 թվականներին Օպենհեյմերը ղեկավարել է ԱՄՆ-ում ատոմային ռումբի ստեղծման աշխատանքները. 1943-1945 թվականներին գլխավորել է Լոս Ալամոսի գիտական լաբորատորիան։ 1946-1952 թվականներին նա եղել է նաև ԱՄՆ-ի ատոմային էներգիայի հանձնաժողովի գլխավոր խորհրդատվական կոմիտեի նախագահը։ 1947-1966 թվականներին Փրինսթոնի հեռանկարային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրենն էր։

Ջրածնային ռումբի ստեղծման դեմ հասարակական ելույթների և ատոմային էներգիան միայն խաղաղ նպատակներով օգտագործելու կոչերի համար 1953 թվականին Օպենհեյմերը զրկվել է բոլոր պաշտոններից, ԱՄՆ-ի կառավարության կողմից մեղադրվել «անօրինապահ լինելու» մեջ, արգելվել է նրա մասնակցությունը գաղտնի աշխատանքներին։

Օպենհեյմերը մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների անդամ էր, 1948 թվականից՝ նաև Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության նախագահ։

Աշխատանքները վերաբերում են միջուկային ֆիզիկային, քվանտային մեխանիկային, իզոտոպների բաժանման, տիեզերական ճառագայթների, տարրական մասնիկների ֆիզիկային, տեսական աստղաֆիզիկային։

Մշակել է երկատոմ մոլեկուլի կառույցի տեսությունը, բացահայտել գամմա-ճառագայթներում զույգերի առաջացման մեխանիզմը, զարգացրել միջուկները դեյտրոններով ռմբահարելուց առաջացող շարժընթացների տեսությունը։

Ամերիկացի ֆիզիկոս Մ. Ֆիլիպսի հետ Օպենհեյմերը մշակել է խզվող միջուկային ռեակցիաների տեսությունը (Օպենհեյմեր-Ֆիլիպսի ռեակցիաներ), ուսումնասիրել գամմա-ճառագայթների ներքին փոխարկումը (կոնվերսիա), պարզել այդ ճառագայթներում զույգերի առաջացման մեխանիզմը, մշակել տիեզերական հեղեղների կասկադային տեսությունը։

Օպենհեյմերի մի շարք ուսումնասիրություններ վերաբերում են նեյտրոնային աստղերի մոդելների հաշվարկներին։ Նա կանխագուշակել է նաև «սև խոռոչների» գոյությունը։

Աղբյուրներ

• Դպրոցական մեծ հանրագիտարան, գիրք 1, հատոր 2, էջ 529։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. http://www.nndb.com/people/808/000047667/
3. Discogs — 2000.
4. https://a860-historicalvitalrecords.nyc.gov/view/1593063
5. Оппенгеймер Роберт // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
6. https://www.nndb.com/people/808/000047667/
7. Michel Rival, Robert Oppenheimer, Flammarion, coll. « Grandes Biographies », juin 1995, ISBN 2-08-066799-8, p. 190-192
8. Kai Bird and Martin J. Sherwin, American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer, Vintage Books, 11 avril 2006, ISBN 978-0-375-72626-2, p. 219-221
9. Michel Rival, Robert Oppenheimer, Flammarion, coll. « Grandes Biographies », juin 1995, ISBN 2-08-066799-8, p. 57-58
10. Kai Bird and Martin J. Sherwin, American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer, Vintage Books, 11 avril 2006, ISBN 978-0-375-72626-2, p. 9-11
11. Michel Rival, Robert Oppenheimer, Flammarion, coll. « Grandes Biographies », juin 1995, ISBN 2-08-066799-8, p. 42
12. Michel Rival, Robert Oppenheimer, Flammarion, coll. « Grandes Biographies », juin 1995, ISBN 2-08-066799-8, p. 35-36
13. Anguera J. E. Enciclopedia universal ilustrada europeo-americana (իսպ.) — Editorial Espasa, 1905. — Vol. Suplemento 1967-1968. — P. 382. — ISBN 978-84-239-4500-9
14. CONOR.Sl
15. Mathematics Genealogy Project — 1997.
16. https://web.archive.org/web/20140203030303/http://www.americanscientist.org/bookshelf/pub/a-puzzle-of-a-man
17. http://www.wired.com/thisdayintech/2011/02/0211sam-alderson-crash-test-dummie-inventor/
18. http://www.caltech.edu/content/caltech-mourns-passing-robert-f-christy-1916%E2%80%93%C2%AD2012
19. http://old.post-gazette.com/pg/11100/1137883-51.stm
20. Mathematics Genealogy Project — 1997.
21. Rival M. Robert Oppenheimer (ֆր.) — P. 116.
22. Bird K., Sherwin M. J. American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer — 2005. — P. 88.
23. Bird K., Sherwin M. J. American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer — 2005. — P. 387.
24. http://web.mit.edu/newsoffice/2005/morrison.html
25. http://www.americanscientist.org/bookshelf/pub/a-puzzle-of-a-man
26. Bird K., Sherwin M. J. American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer — 2005. — P. 102.
27. http://scitation.aip.org/content/aip/magazine/physicstoday/article/15/7/10.1063/1.3058300
28. Rival M. Robert Oppenheimer (ֆր.) — P. 89.
29. http://www.arlingtoncemetery.net/harvey-hall.htm
30. http://www-news.uchicago.edu/releases/04/041116.phillips.shtml
31. http://www.presidency.ucsb.edu/ws/index.php?pid=26076
32. JR O. Fermi Prize: J. Robert Oppenheimer Named to Receive Annual AEC Award // Science / H. Thorp — Northern America: AAAS, 1963. — Vol. 140, Iss. 3563. — P. 161—163. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.140.3563.161 — PMID:17819826
33. http://www.phys.ens.fr/spip.php?article2567&lang=fr
34. https://www.arts-et-metiers.asso.fr/page/article/id/149-le-prix-nessim-habif
35. https://www.aapt.org/programs/awards/richtmyer.cfm
36. http://royalsociety.org/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=4294972811
37. List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 266.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոբերտ Օփենհայմեր» հոդվածին։