Սիմետրիա (ֆիզիկա)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սիմետրիա, ֆիզիկայում ֆիզիկական համակարգի հատկություն, որը պահպանվում է կամ անփոփոխ է մնում որոշակի ձևափոխությունների նկատմամբ։ Սիմետրիան ժամանակակից ֆիզիկայի հիմնարար հասկացություններից է, որը կարևորագույն դեր ունի ֆիզիկական տեսությունների ձևակերպման մեջ։ Ֆիզիկայում քննարկվող սիմետրիաները բազմազան են, սկսած սովորական եռաչափ ֆիզիկական տարածության սիմետրիայից (ինչպես, օրինակ, հայելային սիմետրիան), վերջացրած ավելի աբստրակտ և պակաս ակնհայտ սիմետրիաներով (օրինակ՝ տրամաչափային ինվարիանտությունը)։
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սիմետրիա (այլ կիրառումներ)
Ժամանակակից ֆիզիկայում որոշ սիմետրիաներ ճշգրիտ են համարվում, մյուսները՝ մոտավոր։ Կարևորագույն դեր ունի սիմետրիայի ինքնակամ խախտման հասկացությունը։
Պատմականորեն սիմետրիայի կիրառումը ֆիզիկայում գալիս է հին ժամանակներից, սակայն ֆիզիկայի համար առավելապես հեղաափոխական էր սիմետրիայի այնպիսի սկզբունքի կիրառությունը, ինչպես հարաբերականության սկզբունքը (թե Գալիլեյի, թե Պուանկարե-Լորենց-Այնշտայնի), որն այնուհետև ներմուծման և կիրառման օրինակ դարձավ տեսական ֆիզիկայում սիմետրիայի այլ սկզբունքների կիրառության համար (որոնցից առաջինը՝ ընդհանուր կովարիանտության սկզբունքը, հարաբերականության սկզբունքի ուղղակի ընդլայնումն է և հանգում է հարաբերականության ընդհանուր տեսությանը)։