Ստրիդոր

Ստրիդոր (լատիներեն նշանակում է «ճռռոց կամ քերող աղմուկ»), բարձր ձայնով արտակրծքավանդակային շնչառության հետևանքով ձևավորված ձայն, որը առաջանում է կոկորդում կամ բրոնխի ստորին հատվածում օդի բուռն, տուրբուլենտ հոսքից։ Այն տարբերվում է ստերտորից, որը աղմուկ է և ծագում է կոկորդից։

Ստրիդորը ֆիզիկական նշան է, որն առաջանում է շնչուղիների նեղացած կամ խցանված լինելու պատճառով։ Այն կարող է լինել ինսպիրատոր՝ ներշնչական, էքսպիրատոր՝ արտաշնչական և երկֆազային, թեև սովորաբար լսվում է ներշնչման ժամանակ։ Ինսպիրատոր ստրիդորը հաճախ հանդիպում է կռուպ ունեցող երեխաների մոտ։ Դա կարող է վկայել ծանր պայմանների պատճառով շնչուղիների լուրջ խցանման մասին, ինչպիսիք են էպիգլոտիդը, շնչուղիներում գտնվող օտար մարմինը կամ կոկորդի ուռուցքը։

Ստրիդոր
Կռուպով 13 ամսական երեխայի մոտ ինսպիրատոր և էքսպիրատոր ստրիդոր
Տեսակ	ախտանիշ կամ նշան
Բժշկական մասնագիտություն	Օտորինոլարինգոլոգիա, մանկաբուժություն
ՀՄԴ-10	R06.1
Stridor Վիքիպահեստում

Պատճառներ

Ստրիդորը կարող է առաջանալ հետևյալ պատճառներից՝

• օտար մարմիններ (օրինակ՝ շնչառական ուղում հայտնված սննդի մնացորդ, այլ օտար մարմին)
• ինֆեկցիաներ (օրինակ՝ էպիգլոտիդ, հետըմպանային թարախակույտ, կռուպ)
• ենթալեզվային ստենոզ (օրինակ, երկարատև ինտուբացիայից հետո առաջացած կամ բնածին ստենոզ)
• շնչառական ուղիների այտուց (օրինակ՝ շնչուղիների գործիքավորումից, շնչափողի ինտուբացիայից հետո առաջացող այտուց, դեղամիջոցի կողմնակի ազդեցության հետևանք, ալերգիկ ռեակցիա)
• լարինգոսպազմ (ասպիրացիայի, ԳԷՌՀ-ի հետևանք կամ անզգայացման բարդություն)
• ենթալեզվային հեմանգիոմա (հազվադեպ)
• անոթային օղակներ, որոնք սեղմում են շնչափողը
• թիրոիդիտ, ինչպիսին է Ռիդելի թիրեոիդիտը
• ձայնալարերի կաթված
• տրախեոմալացիա կամ տրախեոբրոնխոմալացիա
• շնչուղիների բնածին անոմալիաներ (նորածինների և երեխաների մոտ ստրիդորի բոլոր դեպքերի 87%-ում առկա են շնչուղիների բնածին անոմալիաները)^[1]
• վասկուլիտներ
• ինֆեկցիոն մոնոնուլկեոզ
• հարնշիկային թարախակույտ
• Կոկորդի այտուցը էքստուբացիայից հետո ստիդորի տարածված պատճառն է (առաջանում է լորձաթաղանթի վրա էնդոտրախեալ խողովակի ճնշումից՝ չափազանց մեծ էնդոտրախեալ խողովակի, ինչպես նաև երկարատև ինտուբացիայի հետևանքով)^[2]
• ուռուցք (օրինակ՝ կոկորդի լորձաթաղանթի պապիլոմա, կոկորդի, շնչափողի կամ կերակրափողի էպիդերմոիդ կարցինոմա)
• Սուր լիմֆոբլաստային լեյկոզ (միջանորմում T-բջիջների կուտակման հետևանքով առաջացող ուռուցքով շնչափողի սեղմում և ինսպիրատոր՝ ներշնչական, ստրիդորի առաջացում)

Ախտորոշում

Ստրիդորը հիմնականում ախտորոշվում է հիվանդության պատմության և ֆիզիկական հետազոտության հիման վրա՝ հիմքում ընկած խնդիրը կամ վիճակը բացահայտելու նպատակով։

Կրծքավանդակի և պարանոցի ռենտգեն հետազոտությունը, բրոնխոսկոպիան, CT-սկանավորումը և/կամ ՄՌՏ-ն կարող են բացահայտել կառուցվածքային պաթոլոգիաները։

Ճկուն ֆիբրոբրոնխոսկոպիան հնարավորություն է տալիս գնահատելու ձայնալարի գործառույթը, ինչպես նաև հայտնաբերելու շնչուղիների սեղղման, ճնշման կամ վարակի նշաններ։

Բուժում

Թթվածնով հագեցվածության նվազումը համարվում է շնչուղիների խցանման ուշ նշան, հատկապես առողջ թոքեր ունեցող և նորմալ գազափոխանակություն ունեցող երեխաների մոտ։ Որոշ հիվանդներ անհապաղ շնչափողի ինտուբացիայի կամ տրախեոստոմիայի կարիք են ունենում։ Եթե ինտուբացիան կարող է հետաձգվել որոշակի ժամանակահատվածով, կարելի է դիմել մի շարք այլ հնարավոր միջոցների՝ կախված իրավիճակի ծանրությունից, հիվանդի վիճակից։ Դրանք ներառում են՝

• Լիարժեք կառավարելի մոնիթորինգ, դեմքի թթվածնային դիմակի օգտագործում, մահճակալի վրա գլխի բարձր դրիքի ապահովում, օպտիմալ պայմաններ (օրինակ՝ 45-90 աստիճան)
• Ինհալյացիոն ռացեմիկ ադրենալինի՝ էպինեֆրինի, օգտագործումը (0,5-ից 0,75 մլ 2,25% ռացեմիկ էպինեֆրին՝ ավելացված 2,5-3 մլ նորմալ ֆիզիոլոգիական լուծույթին) այն դեպքերում, երբ ստրիդորի առաջացման պատճառ կարող է լինել շնչուղիների այտուցը։ Կարող է օգտագործվել նաև ինհալյացիոն կոդեին 3 մգ/կգ-ից ոչ ավելի դեղաչափով, բայց ոչ ռացեմիկ ադրենալինի հետ միասին` փորոքային առիթմիայի զարգացման վտանգի պատճառով։
• Դեքսամետազոնի (Դեկադրոն) օգտագործումը 4–8 մգ 8 -12 ժամ այն դեպքերում, երբ ստրիդորի առաջացման պատճառ կարող է լինել շնչուղիների այտուցը։ Հաշվի պետք է առնել, որ որոշակի ժամանակ (ժամանակային ինտերվալ՝ միջակայք) կարող է պահանջվել դեքսամետազոնի լիարժեք ազդման համար։
• Ինհալացիոն հելիօքսի օգտագործում(70% հելիում, 30% թթվածին), ազդեցությունը գրեթե ակնթարթային է։ Հելիումը, լինելով ավելի քիչ խիտ գազ, քան ազոտը, նվազեցնում է շնչուղիներով տուրբուլենտ հոսքը։ Անհրաժեշտ է միշտ ապահովել շնչուղիների բաց վիճակը։

Գեր հիվանդների մոտ պաննիկուլուսի (ճարպային հյուսվածքի խիտ շերտ է, որը բաղկացած է ավելորդ ենթամաշկային ճարպից, տեղակայված է որովայնի ստորին հատվածում) բարձրացումը 80%-ով թեթևացնում է ախտանիշները։

Ծանոթագրություններ

1. Holinger LD (1980). «Etiology of stridor in the neonate, infant and child». Ann. Otol. Rhinol. Laryngol. 89 (5 Pt 1): 397–400. doi:10.1177/000348948008900502. PMID 7436240. S2CID 20514618.
2. Wittekamp, Bastiaan HJ. Clinical review: Post-extubation laryngeal edema and extubation failure in critically ill adult patients. Crit Care. 2009; 13(6): 233.

Արտաքին հղումներ

• Audio Breath Sounds Արխիվացված 2020-12-15 Wayback Machine—Multiple case studies with audio files of lung sounds.
• 2159, բաժին Stridor(անգլ.) EMedicine կայքում
• stridor 2624, բաժին Congenital stridor(անգլ.) EMedicine կայքում
• MedlinePlus|MedlinePlus Encyclopedia Breathing sounds—abnormal (stridor)
• Stridor sounds at R.A.L.E. Lung Sounds