Օսուն
նահանգ Նիգերիայում / From Wikipedia, the free encyclopedia
Օսուն նահանգ (/ˈoʊʃuːn/; յորուբա՝ Ìpínlẹ̀ Ọ̀ṣun), նահանգ Նիգերիայի հարավ-արևմուտքում, արևելքից սահմանակից է Էկիտի և Օնդո նահանգներին, հյուսիսից՝ Կվարա նահանգին, հարավից՝ Օգուն նահանգին, իսկ արևմուտքում՝ Օյո նահանգին։ Անվանվել է կենսական նշանակություն ունեցող Օսուն գետի անունով, որը հոսում է նահանգի միջով։ Նահանգը ձևավորվել է Օյո նահանգի հարավ-արևելյան մասում 1991 թվականի օգոստոսի 27-ին, որի վարչական կենտրոնն է՝ Օշոգբո քաղաքը[4][5]։
| |||
Օսուն նահանգի գտնվելու վայրը Նիգերիայում | |||
Երկիր | Նիգերիա | ||
Կարգավիճակ | Նիգերիայի նահանգ | ||
Մտնում է | Նիգերիա | ||
Վարչկենտրոն | Օշոգբո | ||
Օրենսդրական մարմին | Osun State House of Assembly? | ||
ՀՆԱ (2007) ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով | $7.28 միլիարդ[1] $2,076[1] | ||
Պաշտոնական լեզուներ | անգլերեն | ||
Բնակչություն (2006) | 3,416,959[2] (36-ից 17-րդը տեղ) | ||
Տարածք | 9251 կմ² (36-ից 28-րդը տեղ) | ||
Հիմնադրված է | օգոստոսի 27, 1991[3] թ. | ||
Սահմանակցում է | Kwara State?, Ekiti State?, Ondo State?, Օգուն և Օյո նահանգ | ||
Ժամային գոտի | UTC+1 | ||
ISO 3166-2 կոդ | NG-OS | ||
Փոստային ինդեքսներ | 230001 | ||
Անվանված է | Oshun river? | ||
Մականուն | Ilu-aro (City of Tie and Dye). | ||
osunstate.gov.ng | |||
Նիգերիայի 36 նահանգներից Օսունը տարածքով իններորդն է, իսկ բնակչությամբ՝ տասնիններորդը՝ 2016 թվականի տվյալներով մոտ 4,7 միլիոն բնակչությամբ[6][7]։ Աշխարհագրորեն նահանգը բաժանված է նահանգի մեծ մասում գտնվող նիգերիական ցածրադիր անտառների և հյուսիսում գվինեական անտառների և սավաննաների ավելի չորային խայտաբղետության միջև։ Հիմնական աշխարհագրական օբյեկտները գետերն են, ներառյալ իր անվանումը նահանգին տված Օսուն գետը, որը բաժանում է նահանգի ներքին տարածքը, և նախքան Օյո նահանգի հետ նահանգի հարավ-արևմտյան սահմանի մեծ մասը ձևավորելը՝ հոսում է դեպի հարավ։ Մյուս կարևոր գետերն են Էրինլեն և Օբան՝ Օսունի երկու վտակները, որոնք հոսում են հյուսիսից՝ նախքան Օսունին միանալը հարավ-արևմտյան սահմանի երկայնքով։ Նահանգի կենդանական աշխարհն ընդգրկում է մոնա կապիկը, սովորական հողմավար բազեն, շիկակարմիր տառեղը և թագավորական անտիլոպը, ինչպես նաև Նիգերիայում մնացած վերջին նիգերիա-կամերունյան շիմպանզեներից մի քանիսը և աֆրիկյան անտառային փիղը, որոնք բնակվում են Օնդո և Օգուն նահանգների հարավային սահմանների երկայնքով վտանգի տակ գտնվող անտառներում[8][9][10]։
Օսուն նահանգը հիմնականում բնակեցված է յորուբա ժողովուրդներով, որոնք հիմնականում պատկանում են Իբոլո, Իֆե, Իգբոմինա, Իջեշա և Օյո ենթախմբերին։
Նախագաղութային ժամանակաշրջանում տարածքը, որն այժմ զբաղեցնում է Օսուն նահանգը, բաժանված էր արևմտյան Յորուբայի տարբեր պետությունների միջև, որոշ պետություններ հիմնված էին քաղաքի վրա, քանի որ մյուսները մաս էին կազմում ավելի մեծ կայսրությունների, ինչպիսին է Օյո կայսրությունը։ 1877-1893 թվականներին Արևմտյան Յորուբայի պետությունները Արևելյան Յորուբայի այլ խմբերի հետ կռվել են Կիրիջիի պատերազմում՝ Արևելյան Յորուբայի խմբերի դեմ։ Պատերազմն ավարտվեց փակուղիով՝ բրիտանական միջնորդությամբ, ապա տարածքը գաղութացվում և ներառվում է Հարավային Նիգերիայի բրիտանական պրոտեկտորատի կազմում, որը հետագայում միաձուլվում է Բրիտանական Նիգերիային 1914 թվականին։ 1960-ի անկախացումից հետո Օսունի այժմյան տարածքը հետանկախության ժամանակ մաս էր կազմում Արևմտյան շրջանին մինչև 1967 թվականը, երբ շրջանը բաժանվեց և տարածքը դարձավ Արևմտյան նահանգի մի մասը։ 1976 թվականին Արևմտյան նահանգը բաժանվեց, և նահանգի արևմուտքը դարձավ Օյո նահանգը։ Տասնհինգ տարի անց, Օյո նահանգից անջատվեց արևելյան մասը և ձևավորվեց Օսուն նահանգը։
Տնտեսապես Օսուն նահանգը հիմնականում հիմնված է գյուղատնտեսության վրա՝ հիմնականում աճեցնելով կակաո, կասավա, կորեկ, եգիպտացորեն, կարտոֆիլ և յամ։ Այլ առանցքային ոլորտներն են ծառայությունները, հատկապես քաղաքային վայրերում, ինչպես նաև արհեստագործական հանքարդյունաբերությունը և անասնապահությունը։ Օսունում են գտնվում Նիգերիայի մի քանի ամենահայտնի տեսարժան վայրերը, ներառյալ Օբաֆեմի Ավոլովո համալսարանի կամպուսը, որը Նիգերիայի առաջատար բարձրագույն ուսումնական հաստատություններից է։ Համալսարանը գտնվում է հնագույն Իֆե քաղաքում, որը յորուբա մշակույթի վաղ շրջանի քաղաքական և կրոնական զարգացման կարևոր կենտրոն էր։ Այլ կարևոր քաղաքներից են Իլա Օրանգուն, Իրագբիջի, Իկիրուն, Օկե-Իլա Օրանգուն, Իջեբու-Հեսա, Իպետումոդու, Էդե, Իվո, Էջիգբո, Իբոկուն, Օդե-Օմու, Օտան Այեգբաջու, Իֆեդո, Էսա-Օկե, Իլեսա, Օկուկու, Օտան-Իլե և Իբյաջո թագավորությունների հնագույն մայրաքաղաքները։ Օսուն նահանգը հայտնի է նաև նրանով, որ գրագիտության մակարդակով երկրորդ տեղն է զբաղեցնում երկրում[11]։