Ֆաթիհ (մզկիթ)

Ֆաթիհ մզկիթ կամ Նվաճողի մզկիթ (թուրքերեն՝ Fatih Camii), Ստամբուլի ամենամեծ և ամենահին մզկիթներից մեկը։ Գտնվում է քաղաքի եվրոպական հատվածում՝ Ֆաթիհ թաղամասում։

Ֆաթիհ թուրքերեն՝ Fatih Camii
Տեսակ	մզկիթ, տեսարժան վայր և կառույց
Երկիր	Թուրքիա
Վարչատարածք	Ստամբուլ
Հիմնվել է	1464
Կառուցման ավարտ	1463
Առաջին հիշատակում	1771
Հիմնադիր	Մուհամմեդ II
Ճարտարապետություն
Ճարտարապետ	Աթըք Սինան և Մեհմեդ Թահիր աղա
Ոճ	օսմանյան ոճ
Գմբեթ	12
Արտաքին գմբեթի բարձրություն	50 մետր
Արտաքին գմբեթի տրամագիծ	26 մետր
Մինարեթներ	2
Շինանյութ	մարմար, գրանիտ

Կառուցվել է 1470 թվականին բյուզանդական Առաքյալների եկեղեցու փոխարեն։ Երկրաշարժի հետևանքով ամբողջությամբ կործանվել է 1766 թվականին։ Վերականգնվել է 1771 թվականին։ Գմբեթի տրամագիծը կազմում է 26 մետր։ Մզկիթի բակում կան գերեզմանատուն, դամբարան, որտեղ թաղված է Կոստանդնուպոլիսի նվաճող, օսմանյան սուլթան Մեհմեդ II Ֆաթիհը։ Դամբարանը համարվում է Ստամբուլի ամենահայտնի սրբավայրերից մեկն է։ Մզկիթի կազմում գործում է նաև մեդրեսե^[1]։

Պատմություն

Ֆաթիհ մզկիթը, որը կառուցվել է 1463-1470 թվականներին սուլթան Մեհմեդ II Ֆաթիհի հրամանով, ներկայացնում է ահռելի չափեր ունեցող կրոնահասարակական համալիր։ Այն կառուցվել է բյուզանդական Առաքյալների եկեղեցու վայրում։ Մզկիթը կառուցվել է Սինան Աթըքի նախագծով։ Ֆաթիհ մզկիթը առաջին մզկիթն է, որը կառուցվել է օսմանյան ավանդական ոճով։

Սկզբնական շրջանում համալիրը բաղկացած է եղել մզկիթից և հարակից ենթակառուցվածքներից։ Համալիրի կազմում մտել են 8 մեդրեսեներ, գրադարան, հիվանդանոց, որբանոց, իջևանատուն, շուկա, համամ, տարրական դպրոց և իմարեթ, որտեղ սնունդ է բաժանվել աղքատներին։ Այնուհետև ավելացվել են նաև թյուրբեներ։ Այդ ժամանակ մզկիթը զբաղեցրել է 325 քառ. մետր տարածք՝ ձգվելով Ֆեվզիփաշա փողոցի երկայնքով։

Մզկիթը մեծապես տուժել է 1509 թվականին տեղի ունեցած Կոստանդնուպոլսի երկրաշարժից, որից հետո վերականգնվել է, սակայն տուժել է նաև 1557 և 1754 թվականներին տեղի ունեցած երկրաշարժերի ժամանակ։ Մզկիթն ամբողջությամբ կործանվել է 1766 թվականի մայիսի 22-ին, որի ժամանակ գմբեթը և պատերը ամբողջությամբ փլուզվել էին։ Մզկիթի ներկայիս շենքը, որը կառուցվել է այլ նախագծով, կառուցվել է 1771 թվականին՝ Մուստաֆա III սուլթանի օրոք։ Ճարտարապետը եղել է Մեհմեդ Թահիր աղան։

Ծանոթագրություններ

1. «Мечеть Фатих на stambul4you.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 3-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆաթիհ (մզկիթ)» հոդվածին։