Asụsụ Aroid ma ọ bụ Asụsụ Ari-Banna (nke bụbu South Omotic ma ọ bụ Somotic) nwekwara ike ịbụ nke ezinụlọ Afro-Asiatic ma na-asụ na Ethiopia.
Quick Facts Geographic distribution, Linguistic classification ...
Aroid |
Geographic
distribution |
Ethiopia |
Linguistic classification |
Afro-Asiatic
|
Subdivisions |
|
Glottolog |
sout2845 |
Close
- Asụsụ Aari-Gayil
- Asụsụ Hamer-Karo
- Hamer-Banna
- Karo (Etiopia)
- Gwa m
Nchịkọta nke South Omotic (nke a na-akpọkwa Aroid) bụkwa nke a na-arụrịta ụka nke ukwuu ma ọ nwere ike ịbụ ezinụlọ asụsụ dị iche. A na-ewe Karo mgbe ụfọdụ dị ka olumba nke Hamer, mana Glottolog weere ya dị ka asụsụ dị iche nke na-achịkọta ha abụọ n'ezinụlọ Hamer-Karo.
Zaborski (1986) na Lamberti (1993) wekwara South Omotic dị ka alaka dị iche nke Cushitic, na-akpọ ya West Cushittic.[1][2]
Bender (2000, 2003) na-ekwu na South Omotic dị nnọọ iche na asụsụ ndị ọzọ nke Afroasiatic, ma na-atụ aro na ọ nwere ike ịnwe njikọ na Nilo-Saharan, dị ka Surmic na Nilotic.[3][4]
N'izo aka na okwu yiri Surmic na asụsụ Nilo-Sahara ndị ọzọ na-abụghị nke Nile, Yigezu (2013) na-ekwu na Aroid (aka.[5] South Omotic) nwere "Nilo-Saharan mmalite" ma bụrụkwa ndị ọzọ "Omotic" asụsụ nwere mmetụta siri ike. Usoro ụdaume Proto-Aroid dịkwa ka nke asụsụ Surmic na Nilotic (Yigezu 2006, 2013).[5]
Glottolog 4.0 amaghị na South Omotic bụ nke otu n'ime ezinụlọ ndị a na-ese okwu, na otu asụsụ Omotic (nke na-ejikọta asụsụ North na South Omoic) ka na-ese ụka. N'ihi nke a, a na-ewere ya ugbu a dị ka ezinụlọ dị iche.
N'okpuru ebe a bụ nrụzigharị nke Proto-Aroid site na Yigezu (2013).[6]
More information Nkọwa, Ụgbọelu ...
Nkọwa |
Ụgbọelu |
anụmanụ |
*dabɪ- |
akụ́ |
*bʌnkʌr |
ihe mgbawa |
*pug- |
ụgbọ mmiri |
*gongul |
atụ |
* na-achọ- |
ọkụ |
*ʔats- |
olili ozu |
*duuk- |
calabash |
*gusi |
oku (v) |
*ɛl- |
ehi |
*waak- |
icheku ọkụ |
*Tʃ- |
ọkụkọ |
*baatʃa ~ *koyz |
ọkụkọ |
*baatʃ- |
onye isi |
*bitị |
aka |
*guʃ- |
ịrịgo |
*wut- |
ákwà |
*apala |
ogho |
*putta |
ọnụ ọgụgụ |
*kwụrụ ụgwọ- |
Agụ iyi |
*gurgur |
nkewa (v) |
*kʌʃ- |
Ịnyịnya ibu |
*ukul- |
ihe ọṅụṅụ (v) |
*[دەستکاری] |
Oge ọkọchị |
*bonne |
àkwá |
*Mulu-; *mol- |
nna |
*baab |
ọkụ |
*na-adịghị ahụkebe ~ *nuu |
aka / aka |
*ʔan |
okpu |
*koɓ- |
isi |
*mat- |
Ogwe |
*gaita |
ijide |
*yʌd |
M |
*ʔinta |
imeju |
* A na-eji ihe ndị ọzọ eme ihe |
mee |
*ʔaʃk- |
nne |
*ʔind- |
ọnụ |
*ʔap- |
ụgbọ mmiri |
*gulɗ- |
itoolu |
*sakal |
meghere |
*bul- |
ndị mmadụ |
*eedna |
onye |
*eed |
nkume |
* ndị na-azụ ahịa- |
osisi |
*kor- |
Oge mmiri ozuzo |
*bʌrgi |
okporo ụzọ |
*gɔgi |
nnu |
Ọdịdị |
ájá |
*ʃaam- |
mkpụrụ |
*ikuku |
ịkwa akwa |
*dʒaag- |
ịgba égbè |
*Anya- |
ihe ngosi |
*ɗaw- |
isii |
*Anyaụ |
anwụrụ ọkụ (n) |
*Aha na-akpọ ya |
agwọ |
* egbe- |
ịkpa anụ |
*Dʊkịn- |
spit |
*Anya-; *Anya na- |
nkewa |
*nke a na-akpọ |
ọdụ |
*go/ul- |
iri |
*tʌmm-; *tʌɓ- |
ụtaba |
*dampo |
untie |
*bul- |
ịsa ahụ |
*ʃaan- |
mamịrị |
*ʃaan |
1sg |
*ʔinta |
2sg |
*ya- |
3sg (nwoke) |
Ọ bụghị ya |
3sg (nwaanyị) |
*naa |
3sg (na-anọpụ iche) |
*yi |
1pl |
*wot- |
2pl |
*yʌt- |
3pl |
*Nke- |
Close
Zaborski, Andrzej. 1986. Can Omotic be reclassified as West Cushitic? In Gideon Goldenberg, ed., Ethiopian Studies: Proceedings of the 6th International Conference pp. 525–530. Rotterdam: Balkema.
Lamberti, Marcello. 1993. "The Ari-Banna group and its classification." Studi Italiani di Linguistica Teorica e Applicata 22: 39-87.
Bender, Lionel M. 2000. Comparative Morphology of the Omotic Languages. (LINCOM Studies in African Linguistics, 19.) München: Lincom Europa.
Bender, M. Lionel. 2003. The Omotic Lexicon. In Bender, M. Lionel and Takács, Gábor and Appleyard, David L. (eds.), Selected Comparative-Historical Afrasian Linguistic Studies in Memory of Igor M. Diakonoff, 93-106. München: München: Lincom.
Yigezu, Moges. 2013. Is Aroid Nilo-Saharan or Afro-Asiatic? Some evidences from phonological, lexical and morphological reconstructions. Paper presented at the Nilo-Saharan Linguistics Colloquium, May 22–24, 2013, Cologne, Germany.
Yigezu, Moges. 2013. Is Aroid Nilo-Saharan or Afro-Asiatic? some evidences from phonological, lexical and morphological reconstuructions. Nilo-Saharan Linguistics Colloquium, May 22–24, 2013, Cologne, Germany.