Jorge Luis Borges
Arhentino a mannurat / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ni Jorge Francisco Isidoro Luis Borges (24 Agosto 1899 – 14 Hunio 1986), ammo a kas ni Jorge Luis Borges (Espaniol: [ˈxorxe ˈlwis ˈborxes] audio (tulong·pakaammo)), ket maysa idi nga Arhentino a mannurat ti ababa a sarita, manalaysay, mannaniw ken agipatpatarus a naipasngay idiay Buenos Aires. Dagiti obrana ket arakupenna ti "karakter ti saan a kinapudno kadagiti amin a literatura".[1] Daggiti naindayegan a liblibrona, Ficciones (1944) ken Ti Aleph (1949), ket ururnong dagiti ababa a sarita a naisilsilpo babaen dagiti sapasap a tema a kas dagiti tagtagainep, labirinto, dagiti biblioteka, sarsarming, ay-ayup, piksional a manmannurat, pilosopia, relihion ken Dios. Dagiti obrana ket nakaiparawad iti pilosopiko a literatura ken ti pay pantasia ken dagiti kita ti salamangka a realismo. Ti kita ti ket nagtigtay a sumupiat ti realismo salamangka/naturalismo ti maikasangapulo ket siam a siglo.[2][3][4] Iti kinapudno, ti kritiko a ni Angel Flores, ket isu ti immuna a nagusar ti termino, ket nangiyuna ti panangirugi ti daytoy a tignay iti Historia universal de la infamia (Ti Sangalubongan a Pakasaritaan ti Inpamia) (1935) ni Borges .[5] Adu dagiti eskolar a nagisingasing a ti nagkarkaro a panagbulsek ni Borges ket timmulong kaniana nga agpartuta kadagiti nipabpabaro a simbolo ti literario babaen ti panagpanpanunot.[6] Dagiti naladaw a panakisinnao ti daniwna nga adda dagiti kultural a pigura a kas ni Spinoza, Camões, ken Virgil.
Jorge Luis Borges | |
---|---|
Dagiti salaysay | |
Nayanak | Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo (1899-08-24)24 Agosto 1899 Buenos Aires, Arhentina |
Natay | 14 Hunio 1986(1986-06-14) (tawen 86) Hinebra, Jorge Luis Borges |
Trabaho | Mannurat, mannaniw, kritiko, bibliotekario |
Pagsasao | Espaniol |
Pakipagilian | Arhentino |
Idi 1914 ti pamiliana ket immalisda idiay Suisa nga idiay ket simmrek a nagadal, a nakagun-od ti baccalauréat manipud iti Collège de Genève idi 1918. Ti pamilian ket kanayonda a nagbanbaniaga idiay Europa, a mairamin kadagiti ipapan idiay Espania. Idi isubsublina idiay Arhentina idi 1921, ni Borges ket nangrugrugi a nagipabalaak kadagiti daniwna ken dagiti salaysay iti surrealista a literario a warwarnakan. Isu ket nagtrabaho pay a kas bibliotekero ken lektor ti publiko. Idi 1955 isu ket naidutok a kas ti direktor ti Nailian a Publiko a Biblioteka (Biblioteca Nacional) ken propesor ti Literatura idiay Unibersdad ti Buenos Aires. Idi 1961 isu ket naamammoan ti sangalubongan apanakaikaskaso idi nakaawat ti immuna ken maymaysa laeng a Prix Internasional, a nakibinningay ti daytoy a gunguna kenni Samuel Beckett. Idi 1971 isu ket nangabak ti Premio Herusalem. Dagiti obrana ket naipatarus ken nawatiwat a naipabpablaak idiay Estados Unidos ken idiay Europa. Ni Borges ket nalaing kadagiti nadumaduma a pagsasao. Ni Borges ket nangiruknor ti naudi nga obrana, Los Conjurados (Dagiti Konspirador), iti siudad ti Hinebra, Suisa, ken isu idiay, idi 1986, ti nagpilianna a pakatayan.[7]
Ti sangalubongan a pammadayawna ket naipagtitipon idi tawtawen ti 1960, a tinulongan babaen ti "Latino Amerikano a Rang-ay" ken ti panagballigi ti Cien Años de Soledad (Sangagasut a Tawtawen a Pangmaymaysa) ni Gabriel García Márquez.[2] Ti mannurat ken mannalaysay a ni J. M. Coetzee ket nangibaga kaniana ti: "Isu, ngem ad-adu ngem sinoman, ket nagipabaro ti pagsasao ti piksion ken isu ti nanglukat ti dalan ti maysa a naisangsangaya a sangkaputotan dagiti Espaniol Amerikano a nobelista."[8]