Singapur
pagilian idiay Abagatan a Daya nga Asia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ti Singapur (/ˈsɪŋəpɔːr/ (dengngen)), opisial a ti Republika ti Singapur, ket maysa a Abagatan a daya nga Asia a siudad-estado idiay akin-abagatan nga ungto ti Malay a Peninsula, 137 kilometro (85 mi) nga abagatan ti ekuador.Daytoy ket maysa a isla a pagilian a binukel dagiti 63 nga isla, daytoy ket naisina manipud iti Malaysia babaen ti Il-ilet ti Johor iti amiananna ken manipud iti Is-isla ti Riauti Indonesia babaen ti Ilet ti Singapur iti abagatanna. Ti pagilian ket adu a naurbano nga adda laeng ti bassit a nabatbati a nangruna a pagtutuduan a kabakiran, ngem adu pay dagiti daga a naparpartuat para iti panarang-ay babaen ti panagala manen ti daga.
Republika ti Singapur | |
---|---|
Napili a pagsasao: "Majulah Singapura" (iti Malayo) "Agpasangoka, Singapur" | |
Nailian a kanta: Majulah Singapura "Agpasangoka, Singapur" | |
Kapitolio | Singapur (siudad-estado) 1°17′N 103°50′E |
Kadakkelan a PA | Bedok[1] 1°19′24.97″N 103°55′38.43″E |
Opisial a sasao | Ingles Malayo Insik Tamil |
Opisial a sinuratan | Alpabeto a Latin Napalaka nga Insik Sinuratan a Tamil |
Nagan dagiti umili | Singapur, Taga-Singapur |
Gobierno | Unitarrio a parlamentario a republika |
• Presidente | Halimah Yacob |
• Kangrunaan a Ministro | Lee Hsien Loong |
• Pangulo ti Hustisia | Sundaresh Menon |
• Tagabitla ti Parlamento | Tan Chuan-Jin |
Lehislatura | Parlamento |
Pannakaporma | |
• Pannakabangon | 6 Pebrero 1819[2] |
• Bukod a pannakaturay | 3 Hunio 1959[3] |
31 Agosto 1963 | |
• Pannakaitipon iti Malaysia | 16 Septiembre 1963 |
• Pannakaisina manipud iti Malaysia | 9 Agosto 1965 |
Kalawa | |
• Dagup | 710 km2 (270 sq mi) (Maika-189) |
• Danum (%) | 1.444 |
Populasion | |
• Senso idi 2011 | 5,183,700[4] |
• Densidad | 7,315[5]/km2 (18,945.8/sq mi) (Maika-3) |
GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $314.911 bilion[6] (Maika-38) |
• Tunggal maysa a tao | $59,711[6] (Maika-3) |
GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $259.849 bilion[6] (Maika-38) |
• Tunggal maysa a tao | $49,270[6] (Maika-13) |
Gini (2012) | 47.8[7] nangato · Maika-26 |
HDI (2013) | 0.901[8] nangato unay · Maika-9 |
Kuarta | Doliar ti Singapur (SGD) |
Sona ti oras | UTC+8 (SST) |
Pormat ti petsa | aa/bb/tttt |
Pagmanehuan | kanigid |
Kodigo ti panagtawag | +65 |
Kodigo ti ISO 3166 | SG |
TLD ti internet | .sg |
|
Daytoy ket paset idi kadagiti nadumaduma nga imperio a natenganen manipud idi maikadua a siglo AD, ti Singapur ket nagsangsangaili ti paggatangan apuesto ti Kompania ti Daya nga India idi 1819 nga adda ti pammalubos manipud iti Sultanato ti Johor. Ti Britaniko ket nakagun-od ti katurayan ti daytoy nga isla idi 1824 ken ti Singapur ket nagbalin a maysa kadagiti Il-ilet a Pagtataengan ti Britaniko idi 1826. Daytoy ket sinkupan babaen ti Hapon idi Maikadua a Sangalubongan a Gubat, ti Singapur ket nagirangarang ti kinawaya, a nagitiptipon dagiti dati a teritorio ti Britaniko tapno mangporma ti Malaysia idi 1963, urayno daytoy ket maisina manipud iti Malaysia kalpasan ti dua a tawen. Manipud idin daytoy ket dimmakkel ti kinabaknangna, ken maysa daytoy kadagiti Uppat a Tigre ti Asia. Ti Singapu ket isu ti maikapat a mangidadaulo a sentro ti pinansia, ken ti puertona ket maysa kadagiti lima kasingangaran a puerto ti lubong. Ti ekonomiana ket kaaduan nga agkamkammatalek kadagiti mailuluas ken panagipinpino kadagiti naimportar a tagilako, a naipangpangruna ti panagpatpataud, a daytoy ti nangbukel ti 26% ti GDP ti Singapur idi 2005.
Ti Singapur ket maysa a unitario nga adu a partido a parlamentario a republika nga adda ti maysa a Westminster a sisitema ti agmaymaysa a kamara a parlamentario a gobierno. Ti Partido Aksion ti Tattao ket nangabaabak kadagiti amin a panagbutos manipud iti bukod a panagturay idi 1959, ken agturtura daytoy iti naibatay ti napigsa nga estado ken nangiyununa ti naumnong a pagimbagan ngem kadagiti agmaymaysa a karnengan a kas ti waya ti panag-sasao.
Iti termino ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang, ti Singapur ket adda ti maikatlo a kangatuan ti matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. Adda ti gangani a sumurok a 5 a riwriw a tattao idiay Singapur, a dagiti 2.91 a riwriw ket katutuboda a naipasngay. Ti populasion adu a nadumadumaan; a ti kaaduan ket dagiti Insik, a dagiti Malayo ken dagiti Indiano ket mangporporma kadagiti kaaduan a minoridad. Ti pannakaipakita ti kinadibersidadna, ti pagilian ket adda ti upat nga opisial a pagsasao: Ingles, Insik, Malayo, ken Tamil. Maysa kadagiti nangbangon a kameng ti Gunglo dagiti Pagilian iti Abagatan a Daya nga Asia , ti pagilian ket isu pay ti mangsangaili ti Sekretariat tiAPEC, ken maysa a kameng ti Pantok ti Daya nga Asia, ti Tignay dagiti Di Nailinia, ken ti Mankomunidad dagiti Pagilian.