Neon

Ti neon ket maysa a kimiko nga elemento nga addan ti simbolo iti Ne ken atomiko a numero iti 10. Uray no daytoy ket maysa a kadawyan nga elemento iti law-ang, daytoy ket manmano laeng iti Daga. Daytoy ket saan a namarisan, nalpay a natakneng nga alingasaw babaen ti pagalagadan a kasasaad, ti neon ket agited ti naisangayan a nalabbaga – narangha a silnag no usaren kadagiti bassit a boltahe a neón a silnag a lampara wenno napigsa a boltahe a diskarga a tubo wenno dagiti neón a pakdaar a senial.^[5][6] Daytoy komersial nga inalala manipud iti angin, a mabirukan daytoy iti bassit laeng a kadagupan.

pluor ← neon → sodio He ↑ Ne ↓ Ar 10Ne Periodiko a lamisaan
Langa
Saan a namarisan nga alingasaw a mangipakpakita ti narangha a nalabbaga a silnag no maikabil ti napgsa a boltahe a kuriente a lugar Ti Neon nga alingasaw iti maysa a diskarga a tubo, ti makunkuna a neon a silaw. Dagiti espektral a linia iti neón iti makitkita a rehion
Sapasap a tagikua
Nagan, simbolo, numero	neon, Ne, 10
Pannakabalikas	/ˈniːɒn/
Kategoria ti elemento	natakneng nga alingasaw
Grupo, puntos, leppad	18, 2, p
Pagalagadan ti atomiko a kadagsen	20.1797(6)
Langa ti elektron	1s2 2s2 2p6
Dagiti elektron tunggal maysa a kontsa	2, 8 (Imahen)
Bagbagi a tagikua
Paset	alingasaw
Densidad	(0 °C, 101.325 kPa) 0.9002 g/L
Panagayus ti densidad iti b.p.	1.207[1] g·cm−3
Panagburek a punto	24.56 K, -248.59 °C, -415.46 °F
Panagburek a punto	27.07 K, -246.08 °C, -410.94 °F
Tinallo a punto	24.5561 K (-249°C), 43[2][3] kPa
Kritiko a punto	44.4 K, 2.76 MPa
Kapudot iti panaglunag	0.335 kJ·mol−1
Kapudot iti panagsengngaw	1.71 kJ·mol−1
Malaon a kapudot	5R/2 = 20.786 J·mol−1·K−1
Sengngaw a presion
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k iti T (K) 12 13 15 18 21 27
Dagiti atomiko a tagikua
Dagiti oksihenasion a kasasaad	awan ti datos
Dagiti ionisasion nga enerhia (adu pay)	Umuna: 2080.7 kJ·mol−1
	Maika-2: 3952.3 kJ·mol−1
	Maika-3: 6122 kJ·mol−1
Kobalente a rayus	58 pm
Van der Waals a rayus	154 pm
Sabsabali pay
Kristal a patakder	naipatengnga a rupa ti kubiko
Nabatombalani a panagurnos	diamagnetiko[4]
Kapudot a pannakaisaknap	49.1x10-3  W·m−1·K−1
Kapardas iti uni	(gas, 0 °C) 435 m·s−1
Kaaduan a modulo	654 GPa
CAS a rehistro a numero	7440-01-9
Dagiti katalnaan nga isotopo
Kangrunaan nga artikulo: Dagiti isotopo iti neon
iso NA kagudua a biag DM DE (MeV) DP 20Ne 90.48% 20Ne ket natalna nga adda dagiti 10 a neutron 21Ne 0.27% 21Ne ket natalna nga adda dagiti 11 a neutron 22Ne 9.25% 22Ne ket natalna nga adda dagiti 12 a neutron
k t u · p

Pakasaritaan

Ti Neon nga alingasaw a diskarga a lampara nga agporporma ti simbolo para iti Neon "Ne".

Ti neon (Griegoνέον (neon) kayatna a sawen ket "baro a maysa") ket naduktalan idi 1898 babaen ti Britaniko a kimiko a ni William Ramsay (1852–1916) ken Morris W. Travers (1872–1961) idiay Londres.^[7] Ti neon ket naduktalan idi nagpalamiis ni Ramsay iti alagad ti tangatang aginggana idi nagbalin a likido, pinapudotanna manen ti likido ken tiniliwna dagiti alingasaw idi nagburek. Dagiti alingasaw a nagburekanna, a nairaman ti nitroheno, oksiheno, ken argon, ket dagiti pay kripton, senon, ken neon.^[8] Ti pakailasinan, naraniag a nalabbaga a maris a sumngaw babaen ti alingasaw a non no maikuriente a matignay ket napardasan a naam-ammuan; Ni Travers ket sinuratna ti, "ti gilayab iti krimson a lawag manipud iti tubo ket nangibaga ti bukodna a sarita ken maysa a makita nga agnaed ken saan a malipatan."^[9]

Ti karasayan ti non ket isu ti saanna a panakairaman ti napardas a panagusar para iti panagsilaw kadagiti linia dagiti Moore a tubo, a nagusar ti nitroheno ken dagitoy ket kinomersio iti nasapa a panawen ti 1900. Kalpasan ti 1902, ti kompania ni Georges Claude, nga Air Liquide, ket nagpatpataud a kas komersio idi ti kuantidad iti neon a kas naggapuan a produkto ti panagpabalin a likido ti angin, ken idi Disiembre 1910 ni Claude ti nangipakita ti moderno a neon a silaw a naibatay iti maysa a narikepen a tubo iti neon. Idi 1912, dagiti kumaduaan ni Claude ket nagrugrugida nga agilaklako kadagiti neon a diskarga a tubo a kas dagiti pakdaar a senial. Naipaammo dagitoy idiay Esdtado sUnidos idi 1923, idi adda dagiti dua a dakkel a neon a senial a naisangpet babaen ti maysa a Los Angeles nga aglaklako ti Packard a karro. Ti silnag ken ti arresto a nalabbaga a maris ket nakapabael ti neon a pakdaar ti maysa a naisangsangay no maipada kadagiti kadagiti kasuppiatan.^[10]

Ti neon ket gapuanan ti nagruna a panakaawat ti katutubo dagiti atomo idi 1913, idi ni J. J. Thomson, a kas paset ti panagsukisok kadagiti nagbuklan iti kanal nga anaraar, a nagipan kadagiti waig iti ion ti neon babaen ti magnetiko ken koriente a lugar ken nagrukod kadagiti panagsalto babaen ti panagikabil ti potograpiko a plata kadagiti dalananda. Ni Thomson ket nakapaliiw kadagiti dua a naisina a takop iti lawag idiay potograpiko a plata (kitaen ti ladawan), a daytoy ket nangitulding kadagiti dua a parabola iti panagsalto. Ni Thomson ket dimteng nga adda dagiti atomo ti neon nga alingasaw nga addaan iti nagatngato a masa ngem dagiti dadduma. Uray saan pay a naawatan ni Thomson idi a panawen, daytoy ti immuna a pannakaduktal kadagiti isotopo iti natalna nga atomo. Naaramid daytoy babaen ti panagusar ti narusanger a bersion iti maysa nga intrumento a tinawtawagan tattan a ti masa nga espektrometror.