Pransia

Ti Republika ti Pransia (Pranses: République française [ʁepyblik fʁɑ̃sɛz]), kadawyan a makunkuna a Pransia (Ingles: /ˈfræns/ (dengngen) FRANSS wenno /ˈfrɑːns/ FRAHNSS; Pranses: [fʁɑ̃s] (dengngen)), ket maysa a unitario a semi-presidensial a republika idiay Akinlaud nga Europa nga addan dagiti ballasiw taaw a teritorio ken is-isla a mabirukan kadagiti sabali a kontinente ken idiay taaw Indiano, Pasipiko, ken Atlantiko. Ti Metropolitano a Pransia ket igay-at na manipud idiay Baybay Mediteraneo aginggana idiay Kanal Inggles ken ti Baybay Amianan, ken manipud ti Rhine aginggana ti Taaw Atlantiko. Makunkuna daytoy a kas iti l’Hexagone ("Ti heksagono") gapu ti heometriko a tabas dagiti teritorio na. Isu daytoy ti kadakkelan a pagilian iti akinlaud nga Europa ken kukuana ti maikadua a kadakkelan a eksklusibo a sona ti ekonomia iti lubong, nga agsaksakup ti 11,035,000 km² (4,260,000 kd mi), maikadua laeng daytoy iti Estados Unidos a (11,351,000 km² / 4,383,000 kd mi).

Republika ti Pransia République française[1]
Wagayway Nailian a Tatak (saan nga opisial)
Napili a pagsasao:  Liberté, Égalité, Fraternité (Ilokano: Wayawaya, Pagkapadapadaan, Pagkakabsatan)
Nailian a kanta: "La Marseillaise"
Lokasion ti  Metropolitano a Pransia  (nangisit a berde) – idiay Europa  (berde ken nangisit kolordapo) – idiay Kappon ti Europa  (berde)  —  [Leyenda]
Teritorio iti Republika iti Pransia iti lubong (mailaksid. Idiay Antartika a ti pannakaturay ket nasuspende)
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Paris 48°51.4′N 2°21.05′E
Opisial a sasao	Pranses
Dagiti rehional a pagsasao (opisial ken saan)	Alsatian Basko Breton Bushi (Mayotte)2 Catalan Korso Kreole2 Olandes (Dialekto a Plamenko) Pranko-Comtois Pranko-Provençal Lorrain Caledonia2 Oksitano Oïl Dialekto a Shimaore (Mayotte)2 Tahisiano2[2]
Nagan dagiti umili	Pransés
Gobierno	Unitario semi-presidensial a batay-linteg a republika
• Presidente	Emmanuel Macron
• Nangruna a Ministro	Sébastien Lecornu
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Senado
• Akinbaba a kamara	Nailian a Gimong
Pannakabangon
• Pransia	486 (ti panagtipon babaen ti Clovis)
• Laud a Pransia	843 (Tulag iti Verdun)
• Agdama a batay-linteg	5 Oktubre 1958 (Maika-5 a republika)
Kalawa
• Dagup[3]	674,843 km2 (260,558 sq mi) (Maika-41)
• Metropolitano a Pransia
• IGN[4]	551,695 km2 (213,011 sq mi) (Maika-47)
• Cadastre[5]	543,965 km2 (210,026 sq mi) (Maika-47)
Populasion
(2023 karkulo)
• Dagup[3]	68,042,591[6] (Maika-20)
• Metropolitano a Pransia	65,834,837[7] (Maika-22)
• Densidad[8]	121/km2 (313.4/sq mi) (Maika-106)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2023
• Dagup	$3.868 trillion[9] (Maika-10)
• Tunggal maysa a tao	$58,765[9] (Maika-27)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2023
• Dagup	$3.049 trillion[9] (Maika-7)
• Tunggal maysa a tao	$46,315[9] (Maika-23)
Gini (2022)	29.8[10] ababa
HDI (2021)	0.903[11] nangato unay · Maika-28
Kuarta	Euro,[12] CFP franc[13]   (EUR,    XPF)
Sona ti oras	UTC+1 (CET[8])
• Kalgaw (DST)	UTC+2 (CEST[8])
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	331
TLD ti internet	.fr[14]
Dagiti ballasiw taaw a rehion ken dagiti porma iti panggep a panagnumero ti telepono ti Pransia, ngem addaan da ti bukod da a panagtawag a kodigo: Guadeloupe +590; Martinique +596; Pranses a Guiana +594, Réunion ken Mayotte +262; Saint Pierre and Miquelon +508. Dagiti ballasiw taaw a teritorio ket saan a paset ti Pranses a panggep ti panag-numero ti telepono; dagitoy ti panagtawag a kodigo ti pagilian: Baro a Caledonia +687, Pranses a Polynesia +689; Wallis ken Futuna +681 Nangrunaan a naisasao kadagiti ballasiw taaw a teritorio

Kadagiti napalabas a 500 tawtawen,^[15] Ti Pransia ket maysa a nangruna a kabikegan nga addan ti napigsa a kultura, ekonomia, milisia ken politikal nga impluensia idiay Europa ken iti sangalubongan. Idi maika-17 ken maika-18 a siglo, ti Pransia ket nag-kolonia kadagiti nalatak a paset iti Amianan nga Amerika ken Abagatan a daya nga Asia; idi maika-19 ken nasapa a maika 20 a siglo, ti Pransia ket nagaramid ti maikadua a kadakkelan nga imperio iti dayta a panawen, a mairaman ti dakkel a paset iti Amianan, Laud ken Tengnga nga Aprika, Abagatan a daya nga Asia, ken adu pay a Karibe ken Is-isla ti Pasipiko.