Historio di Brazilia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Fosili montras ke la teritorio di Brazilia habitesas de plu kam 8.000 yari ante nun.[1] Un ek la maxim anciena korpa restaji trovita en Sud-Amerika, l'osti de muliero nomizita Luzia, qua vivis cirkume 11 mil yari ante nun, trovesis an urbo Pedro Leopoldo.[2][3] Altra arkeologiisti mem kredas ke la teritorio di Brazilia habitesas dal homo de cirkume 40 mil yari ante nun.[4] La maxim anciena ceramikajo konocata de Westala Misfero, evanta plu kam 8 mil yari, trovesis proxim urbo Santarém, an la baseno di Amazon. Ca deskovro subversis l'antea supozo ke ta regiono esis povra en resursi por suportar la existo di komplexa socio.
On kredas ke kande Portugalana marino Pedro Álvares Cabral arivis an la regiono Porto Seguro, sude de nuna stato Bahia ye la 22ma di aprilo 1500 e revendikis la teritorio por Portugal, Brazilia havis cirkume 2 000 diferanta aborijena populi. La maxim multa indijena tribui qui habitis la litoro, exemple le Tupinambá, parolis lingui de la familio Tupi-Guarani ed esis mi-nomada. La teritorii doplanda habitesis da tribui qui parolis lingui de la familio makro-Jê. Portugalani arivis dum la lasta yari di durinta militi inter le Tupi-Guarani e le Jê, qui ekpulsesis de la litoro. Diferanta del indijeni qui habitis Andi, nula Braziliana tribuo kreis skripto-sistemo o stona konstrukturi, pro to la maxim multa informi pri lia kustumi konocesas per letri e relati skribita da Portugalani. Komence, Portugalani pensis ke li deskovrabis granda insulo, quon li nomizis "Ilha de Vera Cruz".
La navi komandita da Cabral haltis en Brazilia ante irar ad Indiana subkontinento, por komprar vari qui pose vendesis en Europa kun granda profito. Portugalani judikis la komerco kun India plu profitoza kam la koloniigo di nova lando, pro to nur 4 personi, du maristi e du exiliti, restis en la nova lando. Balde, Franca pirati establisis kontakti kun l'indijeni, e komencis kontrabandar ligno, nomizita ibirapitanga dal indijeni, pernambouc dal Franci, e pau-brasil dal Portugalani. Del arboro pau-brasil extraktesis reda kolora materio lor multe chera en Europa. Do, en 1530, Portugalani kreis sistemo nomizita "heredala kapitanii", por ke privati koloniigus teritorii irinte de la litoro til la frontierala lineo qui separis Hispana e Portugalana posedaji, establisita dal traktato di Tordesillas. Ek la 14 heredala kapitanii kreita, nur quar prosperis. La du maxim anciena urbi fondita en Brazilia, Cananeia (1531) e São Vicente (1532), fondesis en la kapitanio São Vicente, aparteninta a Martim Afonso de Sousa. Martim Afonso anke probis kultivar sukrokano en lua kapitanio.
Kande pau brasil divenis rara, Portugalani komencis kultivar sukrokano en granda plantacerii en nord-esto di Brazilia. En 1549 Salvador divenis l'unesma chef-urbo di Brazilia. Pos la morto di Portugalana rejulo Henrique en 1580, Portugal unionesis a la rejio di Hispania, e nederlandani, lore enemiki di Hispani, invadis Pernambuco, en la centro di la regiono di plantacerii. Kande li ekpulsesis en 1654 li komencis kultivar sukrokano en Nederlandan Antili, e Braziliana produktado dekadis.
Dum la 18ma yarcento trovesis oro en Minas Gerais ed en altra regioni doplande Brazilia. Kom rezulto, Portugalana krono movis la chef-urbo di Brazilia vers Rio de Janeiro en 1763. Dum la duesma duimo de la 18ma yarcento la produktado di oro dekadis, ed un grupo di intelektuali probis krear movado por deklarar la nedependo di Brazilia. La movado faliis, ed un ek la partoprenanti, Joaquim José da Silva Xavier, surnomizita Tiradentes esis enkarcerigita e kondamnita a mortopuniso per jibeto. En 1798 eventis rebeleso en Bahia nomizita Conjuração dos Alfaiates (“la konspiro di la taliori”) kontre Portugalana koloniigo. Ta rebeleso anke faliis, e kelka chefi arestesis e mortigesis da jibeto.
Brazilia divenis Portugalana kolonio til la 7ma di septembro 1822, kande Pedro la 1ma deklaris la nedependo. Ilu kronizesis imperiestro di Brazilia la 1ma di decembro sam yaro.
Dum l'administrado di Pedro la 1ma Brazilia luktis kontre Arjentinia pri la kontrolo di la provinco Cisplatina, qua nedependanteskis e formacas la nuna Uruguay. Brazilia nur havis lua unesma konstituco en 1824, kun forta kontrolo dil imperiestro super la stato.
Pedro la 1ma guvernis til renuncar ye la 7ma di aprilo 1831. Lua filio, Pedro la 2ma, asumis en 1840 e duris la monarkio.