Indexo pri homala developeso

L'indexo pri homala developeso, IHD (Angle Human Development Index, HDI) esas indico uzata por rangizar landi segun lua "nivelo di homala developo". Ordinare ol uzesas por dicar se ula lando esas developata, nedevelopata o "developanta".

Mondomapo segun indexo pri homala developeso (datumi de 2007, publikigita ye la 5ma di oktobro 2009)

██ 0.950 o plusa ██ 0.900 til 0.949 ██ 0.850 til 0.899 ██ 0.800 til 0.849 ██ 0.750 til 0.799

██ 0.700 til 0.749 ██ 0.650 til 0.699 ██ 0.600 til 0.649 ██ 0.550 til 0.599 ██ 0.500 til 0.549

██ 0.450 til 0.499 ██ 0.400 til 0.449 ██ 0.350 til 0.399 ██ infre 0.350 ██ ne konocata

Amartya Sen

L'origino di IHD

L'IHD originis de studii dal Unionita Nacioni, nome raporti Pri Homala Developo (Angle konocata kom HDRs). Ica studii prizentesis unesmafoye da Pakistanana ekonomikisto Mahbub ul Haq en 1990, e havis kom explicita skopo modifikar la skopo di developo-politiki, de koncerni pri nacionala revenuo, a koncerni pri politiki centraligita en l'individui. ^[1]. La bazo dil studio da Mahbub ul Haq esis antea studio da Indian ekonomikisto Amartya Sen, pri homala kapablesi.

IHD kalkulesas de 3 varianti:

• vivoexpekto, kom indexo pri saneso di la habitantaro, e pri lua eveso.
• savajo ed eduko de la habitantaro, mezurata per l'indexo di alfabetizado de la habitantaro.
• Nivelo di vivo, mezurata per la logaritmo di la TNP po persono, kalkulata segun l'equivalanta kapableso di kompro.

En 2010, la Raporto pri Homala Developo dil Unionita Nacioni lansis l'Indexo pri Homala Developeso Ajustita a Neegaleso, qua kombinas la 3 antea varianti por singla lando, kun la formo segun quo ta rezulti distributesas inter la habitantaro di la lando. Exemple, du landi povas havar la sama IHD, tamen kande IHD ajustesas a la neegalesi di singla ek la landi, la lando kun minora neegaleso sociala havos supera IHD ajustita.

Landi kun IHD egala o plu granda kam 0,9 judikesas kom developata landi. La 10 maxim alta IHD esas:

1. Norvegia (0,971)
2. Australia (0,970)
3. Islando (0,969)
4. Kanada (0,966)
5. Irlando (0,965)
6. Nederlando (0,964)
7. Suedia (0,963)
8. Francia (0,961)
9. Suisia (0,960)
10. Japonia (0,960)

Inter altri, ne existas statistiki pri IHD de: Somalia, Zimbabwe, Irak, Nord-Korea, Monako, San-Marino, Vatikano, Kiribati, Insuli Marshall, Federita Stati Mikronezia, Nauru, Palau e Tuvalu.