Peninsulo Krimea

Krimea esas la maxim granda peninsulo di Nigra maro, e ligesas ad Ukrainana teritorio per l'istmo Perekop. Depos 2018, ol ligesas a Rusia per ponto sur stretajo Kerch.

Krimea Крым (Rusa) Крим (Ukrainana) Qırım (Tatar) Kersonesus, olima Greka urbo en Krimea. Chefurbo Simferopol Maxim granda urbo Simferopol Surfaco 27 000 km² Habitanti Denseso di habitantaro 2 416 856 (2021) 84,6 hab./km² Horala zono UTC+2 de iure, UTC+3 de facto (UTC+3 dum somero)

La peninsulo kovras cirkume 27 000 km² e havis cirkume 2,4 milion habitanti en 2021. L'istmo Perekop esas longa de 5,7 km e larja de 5 til 7 km. Politikale, la maxim multa nacioni agnoskas ol kom teritorio Ukrainana, kontre ke Rusia deklaras ke ol esas sua teritorio^[1].

Historio

Existas evidentaji pri homala habitado en Krimea dum meza Paleolitiko. Restaji de homo neanderthalensis de cirkume 80 mil yari aK trovesis che kaverno Kiyik-Koba. Arkeologiisti trovis restaji de moderna homi de 32 mil yari ante nun en la monti Buran-Kaya. Krimea esis refujeyo por homi qui ripopulizis nordal Europa pos finir la lasta glaciepoko. Defensanti dil ideo pri diluvio en Nigra maro dum la 6ma yarmilo aK kredas ke l'origino di Krimea kom peninsulo esas recenta.

En yari 1441–1783 la peninsulo divenis kanio Krimea pos konquerar da "Ora Ordo".

Rezulte di militi inter Turkia e Rusia carino Yekaterina la 2ma anexis Krimea e ol divenis parto di Rusa imperio en yari 1783–1917.

En yari 1917-1991 la regiono esis parto di Soviet-Uniono til 1954 kom parto di Republiko Socialista Sovietiana Rusia, e pose kom parto di RSS Ukraina. Ta chanji teritoriala eventis per decido da Nikita Hrushchyov. En 1954 ilu transferis la peninsulo (de RSS Rusia a RSS Ukraina) pro konstruktado di aquokanalo inter Krimea e rezervuyo Kahovka (en ukrainiana provinci: Dnipropetrovsk, Herson e Zaporijjya). La decido faciligis financado per un republiko en 1956.

En yari 1991-2014 per pakto pri autonomeso dil regiono la peninsulo divenis parto di Ukraina kom autonoma republiko Krimea.

Dum "Maidan" Ukraina nuligis Krimean autonomeso, quo efektigis reakto di Rusia – anexo la peninsulo ed adjuntar ol kom republiko Krim.

Internacione la peninsulo konsideresas kom parto di Ukraina, ma fakte – di Rusiana Federo.

Geografio

Mapo pri Krimea kun chosei e ferovoyi