Ter-tremo

Ter-tremo o sismo esas geologiala fenomeno. Ter-tremo eventas kande kontinento-plaki movas una vers altra. Ulatempe la tensinta forci di plaki detonas efektigante ter-tremo.

Ica artiklo bezonas revizo gramatikala. – Ka vu povas helpar ni revizar ica artiklo?

La tremi mezuresas per seismografili e la forteso anuncesas segun skalo di Richter.

Severa tertremi en la mondo

Kande ol eventis	loko	forteso segun la skalo di Richter	morti
11ma di marto 2011	nordo di Japonia	9	plu kam 10.000
8ma di oktobro 2005	nordo di Pakistan	7,8	plu kam 80.000
26ma di decembro 2003	Bam, Iran	6,8	plu kam 40.000
januaro 2001	Gujarat, India	6,9	plu kam 20.000
agosto 1999	İzmit, Turkia	7,5	15.000, posible mem 40.000
1993	Latur, India	6,4	10.000
1990	provinco Gilan, Iran	7,7	plu kam 40.000
1988	Spitak, Armenia	6,9	25.000, posible mem 60.000
1976	Tangshan, Chinia	7,8	255.000, posible mem 650.000
1948	Turkmenistan, Sovietia	?	110.000
1927	Xining, Chinia	8,3	200.000
1923	Yokohama e Tokio, Japonia	8,3	150.000
1920	Gansu, Chinia	8,5	100.000
1755	Lisboa, Portugal	?	70.000
1556	Shaanxi, Chinia	?	830.000

Tertremala ondego

Se l' epicentro dil tertremo esas en lito di ula maro od oceano, supra aquo-maso movas tre rapide efektigante ondo. Kande la movanta aquo-maso venas plu basa areo marala, l'energio di ondo koncentras su kreante ondego (cunamio). Che rivala areo l’energioza ondego atakas lando destruktante. L'ondego povas movar mem 800 km/h e kreskar til 10 metri venante rivo.

maxim severa ondegi

tempo	loko	perisinti
26ma di decembro 2004	Indiana oceano	160.000
1998	Papua-Nova-Guinea	8.000
1883	Krakatau, Indonezia	36.000
1792	Unzen-volkano, Japonia	15.000
365	Alexandria, Egiptia	multa mili