Neðanjarðarlestakerfi Lundúnaborgar
neðanjarðarlestarkerfi í London á Englandi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Neðanjarðarlestakerfi Lundúnaborgar (enska: London Underground) er neðanjarðarlestakerfi á Stór-Lundúnasvæðinu á Bretlandi, það var hið fyrsta sinnar tegundar og er þess vegna elsta neðanjarðarlestakerfi í heimi.[1] Rekstur þess hófst 10. janúar 1863 með Metropolitan-járnbrautinni (sem núna er Hammersmith og City-leiðin). Það var líka fyrsta neðanjarðarlestakerfi sem notaðist við rafmagnsknúnar lestir. Þrátt fyrir nafnið er 55% neðanjarðarlestakerfisins ofanjarðar. Bretar kalla kerfið gjarnan the Underground eða the Tube, sem útleggst sem rörið á íslensku.
Eldri brautirnar sem mynda núverandi kerfið voru byggðar upp af ýmsum fyrirtækjum. Þær voru sameinaðar í eitt kerfi árið 1933 undir stjórn London Passenger Transport Board (LPTB), sem er einnig þekkt sem London Transport. Neðanjarðarlestarkerfið sameinaðist árið 1985 við myndun fyrirtækisins London Underground Limited (LUL). Síðan 2003 hefur fyrirtæki þetta verið fullkomlega í eigu Transport for London (TfL), hlutafélag sem sér um samgöngukerfið í Mið-London. Fyrirtækinu er stjórnað af nefnd sem borgarstjóri Lundúnaborgar kýs.[2]
Í kerfinu eru 270 brautarstöðvar og samtals eru brautirnar um það bil 400 km langar. Kerfið er það lengsta í heimi.[3] Auk þess er það neðanjarðarlestakerfið með flestu stöðvar í heimi. Árið 2017-2018 notuðu yfir 1,3 milljarður manna kerfið og er það 11. fjölsóttasta neðanjarðarlestarkerfið í heimi.