From Wikipedia, the free encyclopedia
Um Júpíter ganga 67 þekkt tungl. Yfirgnæfandi stærst þeirra eru Galíleótunglin fjögur sem eru þau einu sem eru nógu stór til þess að hafa fallið saman í hnattlaga form undan eigin þyngd. Hin 63 tunglin samanlögð ná aðeins 0,003% af heildarmassa allra tungla Júpíters. 16 tunglanna hafa ekki hlotið nöfn enn sem komið er hin hafa öll nema eitt verið nefnd eftir kvenpersónum úr grískri og rómverskri goðafræði sem hafa tengingu við Seif eða rómverska hliðstæðu hans, Júpíter. Ganýmedes er eina tunglið sem nefnd er í höfuðið á karlpersónu en sá var bikarberi guðanna og ástmaður Seifs.
Átta af tunglunum eru regluleg þar sem þau ganga með framhreyfingu á hringlaga brautum sem halla ekki mikið miðað við miðbaug Júpíters. Það eru Galíleótunglin og þau fjögur tungl sem ganga innar en þau. Tunglin sem ganga utar en Galíleótunglin eru öll óregluleg tungl sem flest ganga með bakhreyfingu á ílöngum og hallandi brautum. Ætla má að þessi skipting tunglanna í tvo meginflokka endurspegli líka í flestum tilfellum ólíkan uppruna þeirra þar sem reglulegu tunglin hafi líkast til orðið til úr samansöfnun efnis úr sama ryk- og gasskýinu og Júpíter varð til úr á meðan óreglulegu tunglin eru líkast til flest fyrrum smástirni sem áður gengu á braut um sólu áður en Júpíter fangaði þau í þyngdarsviði sínu.
Eftirfarandi er listi yfir öll 67 tungl Júpíters sem nú (jan. 2013) eru þekkt. Tunglin sem hafa feitletruð nöfn eru nógu stór til þess að hafa orðið hnattlaga undan eigin þyngd. Tunglin sem ganga utar en Galíleótunglin eru annars vegar á ljósgráum grunni sem merkir að þau ganga rétt um Júpíter en þau sem eru á dökkum grunni ganga öfugan hring um Júpíter (þ.e. á móti hinum tunglunum og á móti snúningi Júpíters um sjálfan sig).
Númer |
Rómversk tala |
Nafn |
Mynd | Þvermál (km) |
Massi (×1016 kg) |
Hálfur langás (km)[1] |
Umferðartími (s)[1] |
Brautarhalli (°)[1] |
Miðskekkja [2] |
Uppgötvað árið [3] |
Uppgötvað af [3] |
Hópur |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | XVI | Metís | 60×40×34 | ~3.6 | 127.690 | +7t 4m 29s | 0,06°[4] | 0,00002 | 1979 | Synnott (Voyager 1) | Amalþeu | |
2 | XV | Adrastea | 20×16×14 | ~0,2 | 128.690 | +7t 9m 30s | 0,03°[4] | 0,0015 | 1979 | Jewitt (Voyager 2) | Amalþeu | |
3 | V | Amalþea | 167 ± 4,0 km 250×146×128 |
208 | 181.366 | +11t 57m 23s | 0,374°[4] | 0,0032 | 1892 | Barnard | Amalþeu | |
4 | XIV | Þeba | 116×98×84 | ~43 | 221.889 | +16t 11m 17s | 1,076°[4] | 0,0175 | 1979 | Synnott (Voyager 1) | Amalþeu | |
5 | I | Íó | 3.660,0×3.637,4 ×3.630,6 |
8.931.900 | 421.700 | +1,769137786 | 0,050°[4] | 0,0041 | 1610 | Galílei | Galíleó | |
6 | II | Evrópa | 3.121,6 | 4.800.000 | 671.034 | +3,551181041 | 0,471°[4] | 0,0094 | 1610 | Galílei | Galíleó | |
7 | III | Ganýmedes | 5.262,4 | 14.819.000 | 1.070.412 | +7,15455296 | 0,204°[4] | 0,0011 | 1610 | Galílei | Galíleó | |
8 | IV | Kallistó | 4.820,6 | 10.759.000 | 1.882.709 | +16,6890184 | 0,205°[4] | 0,0074 | 1610 | Galílei | Galíleó | |
9 | XVIII | Þemistó | 8 | 0,069 | 7.393.216 | +129,87 | 45,762° | 0,2115 | 1975/2000 | Kowal & Roemer/ Sheppard et al. | Ingen | |
10 | XIII | Leda | 16 | 0,6 | 11.187.781 | +241,75 | 27,562° | 0,1673 | 1974 | Kowal | Hímalíu | |
11 | VI | Hímalía | 170 | 670 | 11.451.971 | +250,37 | 30,486° | 0,1513 | 1904 | Perrine | Hímalíu | |
12 | X | Lýsiþea | 36 | 6,3 | 11.740.560 | +259,89 | 27,006° | 0,1322 | 1938 | Nicholson | Hímalíu | |
13 | VII | Elara | 86 | 87 | 11.778.034 | +261,14 | 29,691° | 0,1948 | 1905 | Perrine | Hímalíu | |
14 | — | S/2000 J 11 | 4 | 0,0090 | 12.570.424 | +287,93 | 27,584° | 0,2058 | 2001 | Sheppard et al. | Hímalíu? | |
15 | XLVI | Karpó | 3 | 0,0045 | 17.144.873 | +458,62 | 56,001° | 0,2735 | 2003 | Sheppard et al. | enginn | |
16 | — | S/2003 J 12 | 1 | 0,00015 | 17.739.539 | −482,69 | 142,680° | 0,4449 | 2003 | Sheppard et al. | ? | |
17 | XXXIV | Evporía | 2 | 0,0015 | 19.088.434 | −538,78 | 144,694° | 0,0960 | 2002 | Sheppard et al. | Ananke | |
18 | — | S/2003 J 3 | 2 | 0,0015 | 19.621.780 | −561,52 | 146,363° | 0,2507 | 2003 | Sheppard et al. | Ananke | |
19 | — | S/2003 J 18 | 2 | 0,0015 | 19.812.577 | −569,73 | 147,401° | 0,1569 | 2003 | Gladman et al. | Ananke | |
20 | — | S/2011 J 1 | 2 | – | 20.155.290 | −582.22 | 162,8° | 0.2963 | 2011 | Sheppard et al. | ? | |
21 | — | S/2010 J 2 | 1 | – | 20.307.150 | −588,1 | 150,4° | 0,307 | 2010 | Veillet | Ananke? | |
22 | XLII | Þelksínóa | 2 | 0,0015 | 20.453.753 | −597,61 | 151,292° | 0,2684 | 2003 | Sheppard et al. | Ananke | |
23 | XXXIII | Evanþe | 3 | 0,0045 | 20.464.854 | −598,09 | 143,409° | 0,2000 | 2002 | Sheppard et al. | Ananke | |
24 | XLV | Helíke | 4 | 0,0090 | 20.540.266 | −601,40 | 154,586° | 0,1374 | 2003 | Sheppard et al. | Ananke | |
25 | XXXV | Orþósía | 2 | 0,0015 | 20.567.971 | −602,62 | 142,366° | 0,2433 | 2002 | Sheppard et al. | Ananke | |
26 | XXIV | Jókaste | 5 | 0,019 | 20.722.566 | −609,43 | 147,248° | 0,2874 | 2001 | Sheppard et al. | Ananke | |
27 | — | S/2003 J 16 | 2 | 0,0015 | 20.743.779 | −610,36 | 150,769° | 0,3184 | 2003 | Gladman et al. | Ananke | |
28 | XXVII | Praxidíke | 7 | 0,043 | 20.823.948 | −613,90 | 144,205° | 0,1840 | 2001 | Sheppard et al. | Ananke | |
29 | XXII | Harpalyke | 4 | 0,012 | 21.063.814 | −624,54 | 147,223° | 0,2440 | 2001 | Sheppard et al. | Ananke | |
30 | XL | Neme | 2 | 0,0015 | 21.129.786 | −627,48 | 149,732° | 0,3169 | 2003 | Gladman et al. | Ananke | |
31 | XXX | Hermíppe | 4 | 0,0090 | 21.182.086 | −629,81 | 151,242° | 0,2290 | 2002 | Sheppard et al. | Ananke? | |
32 | XXIX | Þýóne | 4 | 0,0090 | 21.405.570 | −639,80 | 147,276° | 0,2525 | 2002 | Sheppard et al. | Ananke | |
33 | XII | Ananke | 28 | 3,0 | 21.454.952 | −642,02 | 151,564° | 0,3445 | 1951 | Nicholson | Ananke | |
34 | L | Hersa | 2 | 0,0015 | 22.134.306 | −672,75 | 162,490° | 0,2379 | 2003 | Gladman et al. | Karme | |
35 | XXXI | Aítne | 3 | 0,0045 | 22.285.161 | −679,64 | 165,562° | 0,3927 | 2002 | Sheppard et al. | Karme | |
36 | XXXVII | Kale | 2 | 0,0015 | 22.409.207 | −685,32 | 165,378° | 0,2011 | 2002 | Sheppard et al. | Karme | |
37 | XX | Tágete | 5 | 0,016 | 22.438.648 | −686,67 | 164,890° | 0,3678 | 2001 | Sheppard et al. | Karme | |
38 | — | S/2003 J 19 | 2 | 0,0015 | 22.709.061 | −699,12 | 164,727° | 0,1961 | 2003 | Gladman et al. | Karme | |
39 | XXI | Kaldene | 4 | 0,0075 | 22.713.444 | −699,33 | 167,070° | 0,2916 | 2001 | Sheppard et al. | Karme | |
40 | — | S/2003 J 15 | 2 | 0,0015 | 22.720.999 | −699,68 | 141,812° | 0,0932 | 2003 | Sheppard et al. | Ananke? | |
41 | — | S/2003 J 10 | 2 | 0,0015 | 22.730.813 | −700,13 | 163,813° | 0,3438 | 2003 | Sheppard et al. | Karme? | |
42 | — | S/2003 J 23 | 2 | 0,0015 | 22.739.654 | −700,54 | 148,849° | 0,3930 | 2004 | Sheppard et al. | Pasifae | |
43 | XXV | Erínóme | 3 | 0,0045 | 22.986.266 | −711,96 | 163,737° | 0,2552 | 2001 | Sheppard et al. | Karme | |
44 | XLI | Aede | 4 | 0,0090 | 23.044.175 | −714,66 | 160,482° | 0,6011 | 2003 | Sheppard et al. | Pasifae | |
45 | XLIV | Kallíkora | 2 | 0,0015 | 23.111.823 | −717,81 | 164,605° | 0,2041 | 2003 | Sheppard et al. | Karme? | |
46 | XXIII | Kalyke | 5 | 0,019 | 23.180.773 | −721,02 | 165,505° | 0,2139 | 2001 | Sheppard et al. | Karme | |
47 | XI | Karme | 46 | 13 | 23.197.992 | −721,82 | 165,047° | 0,2342 | 1938 | Nicholson | Karme | |
48 | XVII | Kallírhó | 9 | 0,087 | 23.214.986 | −722,62 | 139,849° | 0,2582 | 2000 | Spahr, Scotti | Pasifae | |
49 | XXXII | Evrídóme | 3 | 0,0045 | 23.230.858 | −723,36 | 149,324° | 0,3769 | 2002 | Sheppard et al. | Pasifae? | |
50 | — | S/2011 J 2 | 1 | 23.329.710 | −725,06 | 151,8° | 0,3867 | 2011 | Sheppard et al. | ? | ||
51 | XXXVIII | Pasíþe | 2 | 0,0015 | 23.307.318 | −726,93 | 165,759° | 0,3288 | 2002 | Sheppard et al. | Karme | |
52 | — | S/2010 J 1 | 2 | 23.314.335 | −723,2 | 163,2° | 0,320 | 2010 | Jacobson et al. | Pasifae? | ||
53 | XLIX | Kóra | 2 | 0,0015 | 23.345.093 | −776,02 | 137,371° | 0,1951 | 2003 | Sheppard et al. | Pasifae | |
54 | XLVIII | Syllena | 2 | 0,0015 | 23.396.269 | −731,10 | 140,148° | 0,4115 | 2003 | Sheppard et al. | Pasifae | |
55 | XLVII | Evkelade | 4 | 0,0090 | 23.483.694 | −735,20 | 163,996° | 0,2828 | 2003 | Sheppard et al. | Karme | |
56 | — | S/2003 J 4 | 2 | 0,0015 | 23.570.790 | −739,29 | 147,175° | 0,3003 | 2003 | Sheppard et al. | Pasifae | |
57 | VIII | Pasifae | 60 | 30 | 23.609.042 | −741,09 | 141,803° | 0,3743 | 1908 | Melotte | Pasifae | |
58 | XXXIX | Hegemóna | 3 | 0,0045 | 23.702.511 | −745,50 | 152,506° | 0,4077 | 2003 | Sheppard et al. | Pasifae | |
59 | XLIII | Arke | 3 | 0,0045 | 23.717.051 | −746,19 | 164,587° | 0,1492 | 2002 | Sheppard et al. | Karme | |
60 | XXVI | Ísónóa | 4 | 0,0075 | 23.800.647 | −750,13 | 165,127° | 0,1775 | 2001 | Sheppard et al. | Karme | |
61 | — | S/2003 J 9 | 1 | 0,00015 | 23.857.808 | −752,84 | 164,980° | 0,2761 | 2003 | Sheppard et al. | Karme | |
62 | — | S/2003 J 5 | 4 | 0,0090 | 23.973.926 | −758,34 | 165,549° | 0,3070 | 2003 | Sheppard et al. | Karme | |
63 | IX | Sínópa | 38 | 7,5 | 24.057.865 | −762,33 | 153,778° | 0,2750 | 1914 | Nicholson | Pasifae | |
64 | XXXVI | Sponda | 2 | 0,0015 | 24.252.627 | −771,60 | 154,372° | 0,4431 | 2002 | Sheppard et al. | Pasifae | |
65 | XXVIII | Atónóa | 4 | 0,0090 | 24.264.445 | −772,17 | 151,058° | 0,3690 | 2002 | Sheppard et al. | Pasifae | |
66 | XIX | Megaklíte | 5 | 0,021 | 24.687.239 | −792,44 | 150,398° | 0,3077 | 2001 | Sheppard et al. | Pasifae | |
67 | — | S/2003 J 2 | 2 | 0,0015 | 30.290.846 | −981,55 | 153,521° | 0,1882 | 2003 | Sheppard et al. | ? |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.