COVID-19

COVID-19 er smitsjúkdómur af völdum kórónuveirunnar SARS-CoV-2. COVID-19 kom upp í Wuhan-héraði, í Kína, síðla árs 2019 og varð að kórónaveiruheimsfaraldri árið 2020.

Starfsemi COVID-19

Einkenni COVID-19

Tölvugerð mynd af kórónuveirunni í rafeindasmásjá.

Veiran sem veldur COVID-19 breiðist aðallega út í gegnum úðadropa sem myndast þegar smitaður einstaklingur hóstar, hnerrar eða andar frá sér og smitast í gegnum augu, nef, munn eða kynfæri. Sjúkdómurinn hefur mismunandi áhrif eftir einstaklingum. Flestir þeir sem sýkjast fá væg eða miðlungsmikil einkenni. Sumir eru í meiri hættu á að veikjast alvarlega en aðrir, hættan eykst með aldri. Þeir sem eru 60 ára og eldri eru í aukinni hættu á að fá alvarleg einkenni. Alls hafa um 7 milljónir látist úr sjúkdóminum, svo staðfest sé, og 775 milljónir smitast í faraldrinum, en þessar tölur eru vissulega vanmetnar. Í þróunarlöndum er illa haldið utan um smit og dauðsföll.^[1]

Á meðan faraldurinn gekk yfir var mikil áhersla lögð á hreinlæti, svo sem handþvott, spritt og grímunotkun eða félagsforðun. Barir og líkamsræktarstaðir lokuðu ásamt fleiru. Einnig var sett samkomubann fyrir stærri viðburði. Þá var mælt með því að almenningur héldi 2 metra fjarlægð milli sín. Sóttkví var einnig beitt fyrir þá sem annaðhvort voru í návígi við smitaðan einstakling eða fyrir þá sem komu frá hættusvæðum.

Fyrsta tilvik sjúkdómsins á Íslandi greindist þann 28. febrúar 2020.^[2] Þann 17. mars voru smitin 199 á Íslandi. Um miðjan ágúst voru greind smit á Íslandi orðin um 2000 og dauðsföll vegna veirunnar 10 talsins. Sjúkdómurinn var í rénun frá lok apríl og aðeins 8 smit greindust í maí. Hins vegar fjölgaði smitum aftur um mitt sumar og aftur um haustið. Þriðja bylgja faraldursins hófst þann 11. september 2020.^[3] Um miðjan október lést fyrsta manneskjan í þriðju bylgjunni úr Covid-19.^[4] Hópsmit kom upp á Landakotsspítala og létust 13 af völdum þess.^[5] 250 hafa alls látist á Íslandi og um 209.000 smitast eða um 56% landsmanna.

Í Bretlandi, þann 8. desember 2020, fékk fyrsti einstaklingurinn í heiminum bólusetningu, sú sprauta kom frá Pfizer. Á Íslandi fékk fyrsti einstaklingurinn sprautu þann 29. desember 2020. Önnur samþykkt bóluefni ásamt Pfizer voru m.a. Moderna og AstraZeneca.

Tengt efni

• Kórónaveirufaraldurinn 2019–

Tenglar

• Hvaðan kom COVID-19 veiran? - Vísindavefurinn
• Upplýsingasíða embættis landlæknis og almannavarnadeildar ríkislögreglustjóra um COVID-19 Geymt 2 apríl 2020 í Wayback Machine
• Spálíkan um fjölda tilvika og álag á heilbrigðisþjónustu
• Kórónaveira (Upplýsingasíður Landlæknisembættis) Geymt 28 febrúar 2020 í Wayback Machine