Serótónín
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Serótónín (einnig nefnt 5-hýdroxýtryptamín eða 5-HT) er katekólamíntaugaboðefni, stundum er líka litið á það sem hormón. Það er einna þekktast fyrir hlutverk sitt í vellíðan en hefur í raun margvíslega virkni. Serótónín mótar hugsun og minni og spilar mikilvægt hlutverk í meltingarfærum.[1]
Efnið finnst aðallega í þremur líffærum:
- Í meltingarfærunum, þ.e. maga og smáþörmunum. 90% af serótóníni líkamans er í enterókrómaffínfrumum meltingarkerfisins. Serótónín stýrir þar þarmahreyfingum.
- Í miðtaugakerfinu, þ.e. heilanum.
- Í blóðflögum. Við blóðstorknun losa þær serótónín, það getur þrengt eða víkkað æðar og stýrt jafnvæginu í blóðstorknun.
Remove ads
Myndun serótóníns
Serótónín er að mestum hluta myndað í enterókrómaffínfrumum í meltingarfærum og í taugafrumum miðtaugakerfisins. Þegar enterókrómaffínfrumurnar fyllast af serótónínin er því seytt út í blóðið og blóðstyrkur þess hækkar. Blóðflögur og taugafrumur geta þá tekið serótónín upp úr blóðinu.
Hlutverk serótóníns
Helstu hlutverkin eru m.a.:[2]
- aukin hreyfing meltingarfæra. Enterochromaffin frumur í meltingarfærum umbreyta tryptófani í serótónín. Þegar serótónínstyrkurinn hækkar inni í frumu lekur það út úr henni og verkar serótónín á nærliggjandi viðtaka í þörmunum sem valda ýmist hreyfingu þarmanna eða seytingu á efnum í blóðið eða þarmana sjálfa.
- samdráttur sléttra vöðva, t.d. í berkjum og legi
- bæði samdráttur og slökun æðakerfisins
- sársaukaskyn í úttaugakerfi, þ.e.a.s. í taugum utan heila og mænu
- bæði örvun og hömlun taugafruma í miðtaugakerfi, þ.e. heila og mænu
Remove ads
Viðtakar serótóníns
Þekktir viðtakar serótóníns eru gróflega:
Tilvísanir
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads