Alpha Centauri

Alpha Centauri (α Cen / α Centauri); (ditepungi uga minangka Rigil Kentaurus, Rigil Kent, utawa Toliman) ya iku lintang ingkang padhang piyambak ing rasi Centaurus. Sanadyan kétok kaya saktitik dideleng nganggo mata, lintang iki sajatiné wujud sistem telung lintang.

Alpha Centauri A/B/C

Panggonan Alpha Centauri, bareng karo Beta Centauri dadi "pointer" kanggo rasi Salib Kidul.
Dhata pangamatan Epos J2000
Rasi lintang	Centaurus
Asensio rekta	14j 39m 36.5/35.1d
Dhéklinasi	-60° 50′ 02.3/13.8″
Magnitudo katon (V)	-0.01/+1.34/+11.05
Ciri-ciri
Kelas spektrum	G2 V/K1 V/M5.5 Ve
Indèks warna U-B	0.24/0.64/1.54
Indèks warna B-V	0.65/0.85/1.97
Jinis variabel	Ora ana
Astrometri
Kacepetan radhial (Rv)	-21.6 km/s
Gerak dhiri (μ)	RA: -3678.19 mas/taun Dek.: 481.84 mas/taun
Paralaks (π)	747.23 ± 1.17 mas
Let	4.365 ± 0.007 tc (1.338 ± 0.002 pc)
Magnitudo mutlak (MV)	4.38/5.71/15.49
Detail
Massa	1.100/0.907/0.1 M☉
Radhius	1.227/0.865/0.2 R☉
Gravitasi permukaan (log g)	4.30/4.37[1]
Luminositas	1.519/0.500/0.00006 L☉
Suhu	5,800/5,300/2700 K
Metalisitas	130-230% Sun
Rotasi	?
Umur	5-6 × 109 taun
Orbit lintang gandha visual
Lintang sékundhèr	Alpha Centauri B
Periodhe (P)	79.24 taun
Sumbu semi-mayor (a)	17.59"
Eksentrisitas (e)	0.516
Inklinasi (i)	79.24°
Bujur node (Ω)	204.87°
Epoch periastron (T)	1955.56
Réferènsi database
SIMBAD	data
ARICNS	data
Pamènèhan jeneng liya
Rigil Kentaurus, Rigil Kent, Toliman, Bungula, FK5 538, CP(D)−60°5483, GC 19728, CCDM J14396-6050 α Cen A Gl 559 A, HR 5459, HD 128620, GCTP 3309.00, LHS 50, SAO 252838, HIP 71683 α Cen B Gl 559 B, HR 5460, HD 128621, LHS 51, HIP 71681 Proxima Cen LHS 49, HIP 70890
Réferènsi database
SIMBAD	data

Alpha Centauri ya iku sistem lintang paling cedhak saka pranata surya, kanthi let 4,2 tekan 4,4 taun cahya. Amarga iku, akèh carita fiksi èlmiah mbayangaké salah sijining dina manungsa arep lunga menyang kana.

Tetingalan

Kanthi magnitudo gabungan-0,27,^[2] Alpha Centauri kétok minangka lintang tunggal ing langit nalika bengi manawa dideleng nganggo mata tanpa bantuan piranti, paling cemlorot katelu, kalah padhang saka Sirius lan Canopus.

Kanthi déklinasi-60°50', Alpha Centauri bisa dideleng déning sapérangan gedhé wong sing mapan ing wilahan bumi kidul. Kanggo sing mapan ing lintang sing luwih dhuwur saka 29°10’ kidul, Alpha Centauri bakalé dadi lintang sirkumpolar. Tetingalan paling apik ya iku nalika akir sasi April utawa awal Mèi, nalika iku Alpha Centauri mapan ing sekitaré meridian ing tengah wengi. Bareng karo Beta Centauri, Alpha Centauri dadi ’’pointer ing arah Crux’’. Kanthi pointer iki sing bisa mbédakaké saka crux palsu.

Piranti

"Alpha Centauri" ("Rigil Kentaurus") ya iku jeneng sing diwènèhi kanggo objèk ingkang padhang piyambak ing Rasi Centaurus sing kétok minangka saklintang nganggo mata lan tanpa piranti. Kanthi bantuan teleskop, objèk mau bisa didhetèksi minangka salah sijining sistem lintang gandha, karan "Alpha Centauri AB", lan kerep disingkat minangka "α Centauri AB" utawa "α Cen AB", kanthi piranti utama (sing ingkang padhang piyambak) karan "Alpha Centauri A (α Cen A)" lan piranti kaloro mau "Alpha Centauri B (α Cen B)".

Ana piranti katelu kanthi let pisah 2,18° saka sistem AB, mau "Proxima Centauri", utawa "Proxima", utawa "α Cen C". Let pisah mau luwih gedhé saka let pisah piranti A karo B saéngga manawa Proxima Centauri padhangé cukup lan bisa dideleng nganggo mata, kétok minangka lintang sing pisah saka sistem α Cen AB. Alpha Centauri AB lan Proxima Centauri mbentuk sistem lintang gandha, sing diasumsèkaké kaasosiasi kanthi gravitasional nganggo sistem α Cen AB. Bukti langsung manawa Proxima duwé orbit èlips tipikal lintang gandha, durung ditémokaké.^[3]

Ètimologi

Lintang iki duwé jeneng tradhisional Rigil Kentaurus (sok-sok disingkat dadi Rigil Kent utawa karan uga Rigjl Kentaurus utawa Riguel Kentaurus ing basa Portugis), asalé saka basa Arab Rijl Qantūris utawa Rijl al-Qantūris, sing artiné "sikil centaurus,". Jeneng alternatifé ya iku Toliman sing mungkin asalé saka basa Arab al-Zulmān ("manuk unta"). Saksuwéné abad 19, Elijah H. Burritt kerep nyebut lintang iki Bungula, mungkin asalé saka gabungan antarané "β" lan ing basa Latin ungula ("kuku"). Jeneng liyané ya iku:

jeneng liya	asalé basa	artiné
南門二 / Nánmén'èr	Cina / Mandarin	lintang kaloro ing rasi Gapura Kidul[4]
Kamailehope	Hawaii[5]
ποῦς κοντούρος / Pous Kontouros	Yunani	sikil centaurus[6]
Serk‑t	Mesir Kuna	[6]
Nergub-Gudelim	Sumeria	sikil kiwa centurus[7]
Nan Mun	Cina	gapura kidul[6]

Saliyané rasi Centaurus, lintang iki uga minangka anggota saka pirang-pirang rasi utawa asterisma ing ngisor iki:

jeneng rasi / asterisma	asalé	artiné	anggota liyané
Southern Pointers[8]		tandha ing kidul	β Cen
Nā Kuhikuhi[9]	Hawaii	Jeneng Hawaii kanggo Southern Pointers	β Cen
南門 / Nan Mun, Nánmén	Cina / Mandarin	Gapura Kidul	ε Cen
Dark Emu[10]		emu ireng	(ing antarané)β Cen
Llamacñawin[11]	Inca	mata sang llama	β Cen

Uga delengen

• Sid Meier's Alpha Centauri