სამცხე-ჯავახეთის მხარე

სამცხე-ჯავახეთის მხარე — მხარე სამხრეთ საქართველოში, მოიცავს ისტორიულ-გეოგრაფიული პროვინციების სამცხის, ჯავახეთისა და თორის ტერიტორიებს. რეგიონის საერთაშორისო კოდია: GE-SJ.

ადმინისტრაციული ერთეული
სამცხე-ჯავახეთის მხარე
ქვეყანა	საქართველო
ადმ. ცენტრი	ახალციხე
შიდა დაყოფა	ადიგენის მუნიციპალიტეტი, ასპინძის მუნიციპალიტეტი, ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი, ახალციხის მუნიციპალიტეტი, ბორჯომის მუნიციპალიტეტი და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	41°35′00″ ჩ. გ. 43°16′00″ ა. გ.
სახელმწიფო რწმუნებული	ბესიკ ამირანაშვილი[1]
დაარსდა	1995
ფართობი	6413 კვადრატული კილომეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	155 900 (2017) კაცი
სიმჭიდროვე	25,03 კაცი/კმ²
ეროვნული შემადგენლობა	სომხები 50,5 % ქართველები 48,3 % რუსები 0,4 % ბერძნები 0,3 % ოსები 0,2 %[2]
სარწმუნოებრივი შემადგენლობა	მართლმადიდებლები 45,24 % გრიგორიანები 39,95 % კათოლიკეები 9,36 % მუსლიმები 3,78 %[3]
სასაათო სარტყელი	UTC+4
ოფიციალური საიტი	http://samtskhe-javakheti.gov.ge/
სამცხე-ჯავახეთის მხარე ვიკისაწყობში

ადმინისტრაციული დაყოფა

სამცხე-ჯავახეთის მხარეში შედის საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული შემდეგი ადმინისტრაციულ–ტერიტორიული ერთეულები:

რუკა	მუნიციპალიტეტები
	ადიგენის მუნიციპალიტეტი
	ასპინძის მუნიციპალიტეტი
	ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი
	ახალციხის მუნიციპალიტეტი
	ბორჯომის მუნიციპალიტეტი
	ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტი

ზოგადი ცნობები

მხარის ფართობი შეადგენს 6413 კვ.კმ-ს, მოსახლეობა — 160 504 (2014)^[4], მათ­გან 48,28 % ეთ­ნი­კუ­რად ქარ­თ­ვე­ლი იყო, 50,52 % კი სო­მე­ხი. მოსახლეობის სიმჭიდროვე 1 კვ.კმ-ზე — 24,6 კაცს.

მხარის ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი ახალციხე. მხარეში 353 დასახლებული პუნქტია, მათ შორის:

• ქალაქი — 5: ახალქალაქი, ახალციხე, ბორჯომი, ვალე, ნინოწმინდა;
• დაბა — 7: ბაკურიანი, ბაკურიანის ანდეზიტი, წაღვერი, ახალდაბა, ადიგენი, აბასთუმანი, ასპინძა;
• სოფელი — 258^[5].

ადგილობრივი მმართველობა

სამცხე-ჯავახეთში აღმასრულებელ ხელისუფლებას განახორციელებს სახელმწიფო რწმუნებული-გუბერნატორი. მისი ფუნქციებია უზრუნველყოს რეგიონში საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის კოორდინაცია, რესურსების მობილიზება, ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების პროგრამების შემუშავებისა და განხორციელების ხელშეწყობა, ადამიანის უფლებების დაცვა და სხვა.

მხარეში ადგილობრივი თვითმმართველობა ხორციელდება წარმომადგენლობითი (საკრებულო) და აღმასრულებელი ორგანოების მიერ შემდეგი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების მიხედვით:

• ადიგენის მუნიციპალიტეტი;
• ასპინძის მუნიციპალიტეტი;
• ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი;
• ახალციხის მუნიციპალიტეტი;
• ბორჯომის მუნიციპალიტეტი;
• ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტი.

მხარეში სახელმწიფო მმართველობას ახორციელებს საქართველოს მთავრობის მიერ დანიშნული სახელმწიფო რწმუნებული-გუბერნატორი. ამ თანამდებობაზე, დღემდე მუშაობდნენ:

• 1994 - ვლადიმერ ბაქრაძე
• 1998 - გიგლა ბარამიძე
• 2002 - თემურ მოსიაშვილი
• 2003 - გელა კვარაცხელია
• 2004 - ნუგზარ პარუნაშვილი
• 2004 - ნიკო ნიკოლოზიშვილი
• 2005 - გიორგი ხაჩიძე
• 2008 - ლაშა ჭკადუა
• 2012 - ივანე წიკლაური
• 2013 - აკაკი მაჭუტაძე
• 2018 - კახა სამხარაძე

მოსახლეობა

მხარე / რაიონი-მუნიციპალიტეტი[6]	1959 წ. აღწ.	1970 წ. აღწ.	1979 წ. აღწ.	1989 წ. აღწ.	1991'	2002 წ. აღწ.	2014 წ. აღწ.	2016'	2017'	2018'
სამცხე-ჯავახეთი	213 329	231 593	227 676	238 750	240 300	207 598	160 504	158 700	157 200	155 900
ადიგენის	19 593	20 272	20 278	21 284	21 500	20 752	16 462	16 400	16 400	16 300
ასპინძის	11 265	12 494	12 264	13 262	13 200	13 010	10 372	10 500	10 500	10 500
ახალქალაქის	62 977	69 992	68 234	69 256	71 500	60 975	45 070	44 200	43 500	42 900
ახალციხის	50 420	51 907	49 836	54 747	54 700	46 134	38 895	39 200	39 300	39 400
ბორჯომის	37 010	39 661	40 796	41 266	41 500	32 422	25 214	25 300	25 300	25 200
ნინოწმინდის	32 064	37 267	36 268	38 935	37 900	34 305	24 491	23 100	22 200	21 500

ღირსშესანიშნაობები

მხარის ტერიტორიაზე მდებარეობს ბუნების, არქიტექტურისა და კულტურის მრავალი ძეგლი, მათ შორის უმნიშვნელოვანესია:

• ვარძიის სამონასტრო კომპლექსი
• თმოგვის ციხე
• ხერთვისის ციხე
• ზარზმის მონასტერი
• საფარის მონასტერი
• რაბათის ციხე

გალერეა

• სამცხე-ჯავახეთის ღირსშესანიშნაობების ფოტო-გალერეა
• 
  ვარძია
• 
  ხერთვისის ციხე
  ჯაბა ლაბაძის სურათი
• 
  საფარის მონასტერი
• 
  ტიმოთესუბნის მონასტერი
• 
  აწყურის ციხე
  ლაშა ხაჩიძის ფოტო
• 
  აწყურის ტაძარი
  ლაშა ხაჩიძის ფოტო
• 
  ზარზმის მონასტერი
  ჯაბა ლაბაძის სურათი
• 
  ჭულეს მონასტერი
• 
  ვანის ქვაბები, წმინდა გიორგის ტაძარი
  ლაშა ხაჩიძის ფოტო
• 
  ჯაყისმანის მონასტერი
  ლაშა ხაჩიძის ფოტო
• 
  მწვანე მონასტერი

იხილეთ აგრეთვე

• სამცხე
• ჯავახეთი
• თორი
• მესხეთი
• სამცხე-საათაბაგო
• საქართველოს ისტორია

რესურსები ინტერნეტში

• სამცხე-ჯავახეთის მხარის ოფიციალური საიტი დაარქივებული 2015-10-11 საიტზე Wayback Machine.