უეფა-ს სუპერთასი

უეფა-ს სუპერთასი (ინგლ. UEFA Super Cup) — ყოველწლიური საფეხბურთო მატჩი, რომელსაც ატარებს უეფა. თამაშში უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგისა და უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებულები მონაწილეობენ. როგორც წესი, მატჩი ტარდება აგვისტოში, ახალი საფეხბურთო სეზონის დაწყების წინ.

უეფა-ს სუპერთასი

დაარსდა	1972
რეგიონი	ევროპა (უეფა)
გუნდების რაოდენობა	2
ყველაზე ტიტულ. გუნდი	„რეალ მადრიდი“ (6-ჯერ)
მოქმედი გამარჯვებული	პარი სენ-ჟერმენი (პირველი ტიტული)
ვებ-საიტი	ოფიციალური

1972–99 წლებში, სუპერთასს ჩემპიონთა თასისა/ლიგისა და თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებულები ეცილებოდნენ ერთმანეთს. თასების მფლობელთა თასის გაუქმების შემდეგ ის უეფა-ს თასმა შეცვალა, რომელსაც 2009 წელს უეფა-ს ევროპა ლიგა ეწოდა. ამასთანავე, 1998 წლამდე სუპერთასი 2 მატჩად იმართებოდა, ორივე მონაწილე გუნდის მოედანზე; 1998 წლიდან შეხვედრა წინასწარ გამოცხადებულ არენაზე ტარდება.

გათამაშების ისტორიაში, ყველაზე წარმატებული კლუბები არიან „ბარსელონა“ და „მილანი“. ორივე კლუბს სუპერთასი ხუთჯერ აქვს მოგებული. სულ უეფა-ს სუპერთასი 24 სხვადასხვა კლუბს აქვს მოგებული. მოქმედი გამარჯვებულია „ატლეტიკო მადრიდი“^[1].

ისტორია

სუპერთასის ჩატარების იდეა ჰოლანდიელ სპორტულ ჟურნალისტ ანტონ ვიტკამპს დაებადა. ამ დროს ევროპაში „ტოტალური ფეხბურთი“ დომინირებდა, ევროტურნირების მთავარ ფავორიტებად კი ჰოლანდიური კლუბები მიიჩნეოდნენ. მისი მიზანი იყო გაერკვია, თუ რომელი იყო რეალურად ევროპის საუკეთესო კლუბი და კიდევ უფრო გამოეცადა ამსტერდამის აიაქსის შესაძლებლობები, რომელსაც იმ დროის ერთ-ერთი უძლიერესი ფეხბურთელი იოჰან კრუიფი ლიდერობდა.

1972 წელს ვიტკამპმა თავისი იდეა აიაქსის ხელმძღვანელობას გააცნო. ხელმძღვანელობამ ეს იდეა მოიწონა და ერთად ციურიხს ეწვივნენ, სადაც უეფას-გან გათამაშებისათვის ოფიციალური სახის მიცემა მოითხოვეს. ამ ეტაპზე ორგანიზაციამ უარი თქვა და სწორედ ამიტომ, 1972 წლის შეხვედრა აიაქსსა და რეინჯერსს შორის, არაოფიციალურად მიიჩნევა.

მატჩები

წელი	ქვეყანა	გამარჯვებული	ანგარიში	დამარცხებული	ქვეყანა
1972		აიაქსი	3–1; 3–2	რეინჯერსი
1973		აიაქსი (1)	0–1; 6–0	მილანი
1974			არ გათამაშდა
1975		დინამო კიევი (1)	1–0; 2–0	ბაიერნი
1976		ანდერლეხტი (1)	1–2; 4–1	ბაიერნი
1977		ლივერპული (1)	1–1; 6–0	ჰამბურგი
1978		ანდერლეხტი (2)	3–1; 1–2	ლივერპული
1979		ნოტინგემ ფორესტი (1)	1–0; 1–1	ბარსელონა
1980		ვალენსია (1)	1–2; 1–0	ნოტინგემ ფორესტი
1981			არ გათამაშდა
1982		ასტონ ვილა (1)	0–1; 3–0 დ.დ	ბარსელონა
1983		აბერდინი (1)	0–0; 2–0	ჰამბურგი
1984		იუვენტუსი (1)	2–0	ლივერპული
1985			არ გათამაშდა
1986		სტიაუა (1)	1–0	დინამო კიევი
1987		პორტუ (1)	1–0; 1–0	აიაქსი
1988		მეხელენი (1)	3–0; 0–1	პსვ
1989		მილანი (1)	1–1; 1–0	ბარსელონა
1990		მილანი (2)	1–1; 2–0	სამპდორია
1991		მანჩესტერ იუნაიტედი (1)	1–0	ცრვენა ზვეზდა
1992		ბარსელონა (1)	1–1; 2–1	ვერდერი
1993		პარმა (1)	0–1; 2–0 დ.დ	მილანი
1994		მილანი (3)	0–0; 2–0	არსენალი
1995		აიაქსი (2)	1–1; 4–0	რეალ სარაგოსა
1996		იუვენტუსი (2)	6–1; 3–1	პარი სენ-ჟერმენი
1997		ბარსელონა (2)	2–0; 1–1	ბორუსია დორტმუნდი
1998		ჩელსი (1)	1–0	რეალ მადრიდი
1999		ლაციო (1)	1–0	მანჩესტერ იუნაიტედი
2000		გალათასარაი (1)	2–1 დ.დ	რეალ მადრიდი
2001		ლივერპული (2)	3–2	ბაიერნი
2002		რეალ მადრიდი (1)	3–1	ფეიენოორდი
2003		მილანი (4)	1–0	პორტუ
2004		ვალენსია (2)	2–1	პორტუ
2005		ლივერპული (3)	3–1 დ.დ	ცსკა მოსკოვი
2006		სევილია (1)	3–0	ბარსელონა
2007		მილანი (5)	3–1	სევილია
2008		ზენიტი (1)	2–1	მანჩესტერ იუნაიტედი
2009		ბარსელონა (3)	1–0 დ.დ	შახტარი
2010		ატლეტიკო მადრიდი (1)	2–0	ინტერი
2011		ბარსელონა (4)	2–0	პორტუ
2012		ატლეტიკო მადრიდი (2)	4–1	ჩელსი
2013		ბაიერნი (1)	2–2 (პენ. 5-4)	ჩელსი
2014		რეალ მადრიდი (2)	2–0	სევილია
2015		ბარსელონა (5)	5–4 დ.დ	სევილია
2016		რეალ მადრიდი (3)	3–2 დ.დ	სევილია
2017		რეალ მადრიდი (4)	2–1	მანჩესტერ იუნაიტედი
2018		ატლეტიკო მადრიდი (3)	4–2 დ.დ	რეალ მადრიდი
2019		ლივერპული (4)	2–2 (პენ. 5-4)	ჩელსი
2020		ბაიერნი (2)	2–1 დ.დ	სევილია
2021		ჩელსი (2)	1–1 (პენ. 6-5)	ვილიარეალი
2022		რეალ მადრიდი (5)	2–0	აინტრახტი (ფრანკფურტი)
2023		მანჩესტერ სიტი (1)	1–1 (პენ. 5-4)	სევილია
2024		რეალ მადრიდი (6)	1–1 (პენ. 5-4)	ატალანტა

სტატისტიკა და რეკორდები

კლუბების მიხედვით

კლუბი	გამარჯვებული	დამარცხებული	გამარჯვებული	დამარცხებული
რეალ მადრიდი	6	3	2002, 2014, 2016, 2017	1998, 2000, 2018, 2022, 2024
ბარსელონა	5	4	1992, 1997, 2009, 2011, 2015	1979, 1982, 1989, 2006
მილანი	5	2	1989, 1990, 1994, 2003, 2007	1973, 1993
ლივერპული	4	2	1977, 2001, 2005, 2019	1978, 1984
ატლეტიკო მადრიდი	3	0	2010, 2012, 2018
ჩელსი	2	3	1998, 2021	2012, 2013, 2019
ბაიერნი	2	3	2013, 2020	1975, 1976, 2001
აიაქსი	2	1	1973, 1995	1987
ანდერლეხტი	2	0	1976, 1978
ვალენსია	2	0	1980, 2004
იუვენტუსი	2	0	1984, 1996
სევილია	1	6	2006	2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023
პორტუ	1	3	1987	2003, 2004, 2011
მანჩესტერ იუნაიტედი	1	3	1991	1999, 2008, 2017
დინამო კიევი	1	1	1975	1986
ნოტინგემ ფორესტი	1	1	1979	1980
ასტონ ვილა	1	0	1982
აბერდინი	1	0	1983
სტიაუა	1	0	1986
მეხელენი	1	0	1988
პარმა	1	0	1993
ლაციო	1	0	1999
გალათასარაი	1	0	2000
ზენიტი	1	0	2008
მანჩესტერ სიტი	1	0	2023
ჰამბურგი	0	2		1977, 1983
პსვ	0	1		1988
სამპდორია	0	1		1990
ცრვენა ზვეზდა	0	1		1991
ვერდერი	0	1		1992
არსენალი	0	1		1994
რეალ სარაგოსა	0	1		1995
პარი სენ-ჟერმენი	0	1		1996
ბორუსია დორტმუნდი	0	1		1997
ფეიენორდი	0	1		2002
ცსკა მოსკოვი	0	1		2005
შახტარი	0	1		2009
ინტერი	0	1		2010
ვილიარეალი	0	1		2021
აინტრახტი	0	1		2022
ატალანტა	0	1		2024

ქვეყნების მიხედვით

ქვეყნების მიხედვით ყველაზე მეტი გამარჯვებული ესპანეთს ჰყავს. ესპანურმა გუნდებმა 15-ჯერ მოახერხეს უეფა-ს სუპერთასის მოგება და 12-ჯერ დამარცხდნენ. სულ 12 ქვეყნის გუნდებმა მოახერხეს უეფა-ს სუპერთასის მოპოვება.

ქვეყანა	გამარჯვებული	დამარცხებული
ესპანეთი	17	15
ინგლისი	10	10
იტალია	9	5
ბელგია	3	0
გერმანია	2	8
ნიდერლანდები	2	3
პორტუგალია	1	3
სსრკ	1	1
რუსეთი	1	1
შოტლანდია	1	0
რუმინეთი	1	0
თურქეთი	1	0
საფრანგეთი	0	1
უკრაინა	0	1
იუგოსლავია	0	1

გამარჯვებული მწვრთნელები

სეზონი		გამარჯვებული		კლუბი
1972		სტეფან კოვაჩი		აიაქსი
1973		გეორგ კნობელი		აიაქსი
1974
1975		ვალერი ლობანოვსკი		დინამო კიევი
1976		რაიმონ გუტალსი		ანდერლეხტი
1977		ბობ პეისლი		ლივერპული
1978		რაიმონ გუტალსი (2)		ანდერლეხტი
1979		ბრაიან კლაფი		ნოტინგემ ფორესტი
1980		ბერნანდინო პერესი		ვალენსია
1981
1982		ტონი ბარტონი		ასტონ ვილა
1983		ალექს ფერგიუსონი		აბერდინი
1984		ჯოვანი ტრაპატონი		იუვენტუსი
1985
1986		ანგელ იორდენესკუ		სტიაუა
1987		ტომისლავ ივიჩი		პორტუ
1988		აად დე მოსი		მეხელენი
1989		არიგო საკი		მილანი
1990		არიგო საკი (2)		მილანი
1991		ალექს ფერგიუსონი (2)		მანჩესტერ იუნაიტედი
1992		იოჰან კრუიფი		ბარსელონა
1993		ნევიო სკალა		პარმა
1994		ფაბიო კაპელო		მილანი
1995		ლუი ვან გალი		აიაქსი
1996		მარჩელო ლიპი		იუვენტუსი
1997		ლუი ვან გალი (2)		ბარსელონა
1998		ჯანლუკა ვიალი		ჩელსი
1999		სვენ-იორან ერიქსონი		ლაციო
2000		მირჩა ლუჩესკუ		გალათასარაი
2001		ჟერარ ულიე		ლივერპული
2002		ვისენტე დელ ბოსკე		რეალ მადრიდი
2003		კარლო ანჩელოტი		მილანი
2004		კლაუდიო რანიერი		ვალენსია
2005		რაფაელ ბენიტესი		ლივერპული
2006		ხუანდე რამოსი		სევილია
2007		კარლო ანჩელოტი (2)		მილანი
2008		დიკ ადვოკატი		ზენიტი
2009		პეპ გვარდიოლა		ბარსელონა
2010		კიკე სანჩეს ფლორესი		ატლეტიკო მადრიდი
2011		პეპ გვარდიოლა (2)		ბარსელონა
2012		დიეგო სიმეონე		ატლეტიკო მადრიდი
2013		პეპ გვარდიოლა (3)		ბაიერნი
2014		კარლო ანჩელოტი (3)		რეალ მადრიდი
2015		ლუის ენრიკე		ბარსელონა
2016		ზინედინ ზიდანი		რეალ მადრიდი
2017		ზინედინ ზიდანი (2)		რეალ მადრიდი
2018		დიეგო სიმეონე (2)		ატლეტიკო მადრიდი

ყველაზე ტიტულოვანი მწვრთნელები

მწვრთნელი	გამარჯვებული	სეზონები
კარლო ანჩელოტი	3	2003, 2007, 2014
პეპ გვარდიოლა		2009, 2011, 2013
რაიმონ გუტალსი	2	1976, 1978
ალექს ფერგიუსონი		1983, 1991
არიგო საკი		1989, 1990
ლუი ვან გალი		1995, 1997
ზინედინ ზიდანი		2016, 2017
დიეგო სიმეონე		2012, 2018

ეროვნების მიხედვით

მოცემულია მწვრთნელთა ტიტულების რაოდენობა მათი ეროვნების მიხედვით.

მწვრთნელის ეროვნება	ტიტულები
იტალია	11
ესპანეთი	9
ნიდერლანდები	6
ინგლისი	3
საფრანგეთი	3
რუმინეთი	2
ბელგია	2
შოტლანდია	2
არგენტინა	2
იუგოსლავია	1
სსრკ	1
შვედეთი	1

რესურსები ინტერნეტში

• ოფიციალური საიტი (ინგლისური)
• European Super Cup