![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Kigali2018Cropped.jpg/640px-Kigali2018Cropped.jpg&w=640&q=50)
კიგალი
From Wikipedia, the free encyclopedia
კიგალი (ფრანგ. Kigali) — რუანდის დედაქალაქი 1962 წლის 1 ივლისიდან და უდიდესი ქალაქი. მდებარეობს ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილში, მდინარე რუგანუას ნაპირზე, 4 ბორცვზე, ზღვის დონიდან 1567 მ სიმაღლეზე. გერმანელი კოლონისტების მფლობელობის დროს 1895 წლიდან კიგალი გახდა სავაჭრო ცენტრი, ხოლო ბელგიელი კოლონისტების ეპოქაში (1919–1962 წლები) — რეგიონული ცენტრი. რუანდის დამოუკიდებლობის გამოცხადების პერიოდში გახდა რუანდის დედაქალაქი.
დედაქალაქი | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
კიგალი Kigali | ||||||
| ||||||
ქვეყანა |
![]() | |||||
კოორდინატები | 1°56′38″ ს. გ. 30°03′34″ ა. გ. | |||||
მერი | Pudence Rubingisa[1] | |||||
დაარსდა | 1907 | |||||
პირველი ხსენება | მე-14 საუკუნე | |||||
ამჟამინდელი სტატუსი | 1962 | |||||
ფართობი | 730 კმ² | |||||
ცენტრის სიმაღლე | 1567 მეტრი | |||||
მოსახლეობა | 965 398 კაცი (2009) | |||||
სიმჭიდროვე | 1322,5 კაცი/კმ² | |||||
სასაათო სარტყელი | UTC+2, ზაფხულში UTC+3 | |||||
ოფიციალური საიტი | kigalicity.org | |||||
კიგალის ტერიტორიას XVII საუკუნიდან აკონტროლებდა რუანდის სამეფო და შემდეგ გერმანიის იმპერია. ქალაქი დაარსდა 1907 წელს, როდესაც კოლონიის მკვიდრმა რიჩარდ კანდტმა იქ განათავსა სათავო მმართველობის შტაბი ცენტრალური ადგილმდებარეობისა და უსაფრთხოების გამო. უცხოელმა ვაჭრებმა ქალაქში ვაჭრობა დაიწყეს გერმანიის მმართველობის ეპოქაში და კანდტმა გახსნა რამდენიმე სკოლა, რუანდელი ტუტსის სტუდენტებისთვის. პირველი მსოფლიო ომის დროს ბელგიამ აიღო რუანდა და ბურუნდი, შეადგინა რუანდა-ურუნდის მანდატი. კიგალი დარჩა კოლონიის ადმინისტრაციის ადგილად რუანდისთვის, მაგრამ რუანდა-ურუნდის დედაქალაქი იყო უზუმბურაში (ახლანდელი ბუჟუმბურა) ბურუნდიში, ხოლო კიგალი დარჩა პატარა ქალაქად, რომლის მოსახლეობაც დამოუკიდებლობის მოპოვებისათვის 6,000 ადამიანს შეადგენდა.
მომდევნო ათწლეულების განმავლობაში კიგალი ნელა გაიზარდა. მას თავდაპირველად არ შეეხო რუანდის სამოქალაქო ომი სამთავრობო ძალებსა და რუანდელ აჯანყებულებს შორის, რომელიც დაიწყო 1990 წელს. თუმცა, 1994 წლის აპრილში რუანდის პრეზიდენტი მოკლეს, როდესაც მისი თვითმფრინავი ჩამოაგდეს კიგალის მახლობლად. სოციალურმა დაძაბულობამ იფეთქა გენოციდის შედეგად, როდესაც ჰუტუს ექსტრემისტებმა, რომლებიც დროებითი მთავრობის ერთგულნი იყვნენ, მოკლეს დაახლოებით 500,000-1,000,000 ტუტსი და თავშეკავებული ჰუტუ მთელ მსოფლიოში. რუანდის პატრიოტულმა ფრონტმა განაახლა ბრძოლა, რომელიც მიმდინარეობდა ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში და დასრულდა ცეცხლის შეწყვეტით. მათ თანდათანობით აიღეს კონტროლი ქვეყნის უმეტეს ნაწილზე და დაიკავეს კიგალი 1994 წლის 4 ივლისს. გენოციდის შემდგომ კიგალიში დაიწყო მოსახლეობის სწრაფი ზრდა, ქალაქის დიდი ნაწილი კვლავ ააშენეს.
ქალაქი კიგალი რუანდის ხუთი პროვინციიდან ერთ–ერთია 2006 წელს დაწესებული საზღვრების მიხედვით. იგი იყოფა სამ ოლქად - გასაბო, კისუკირო და ნიარუგენგე - რომელთაც ისტორიულად ჰქონდათ კონტროლი ადგილობრივი მმართველობის მნიშვნელოვან სფეროებზე. 2020 წლის იანვარში ჩატარებულმა რეფორმებმა რაიონების დიდი ნაწილი ქალაქის მასშტაბით გადასცა საკრებულოს. ქალაქი ასევე მასპინძლობს რუანდის პრეზიდენტის მთავარ რეზიდენციას და ოფისებს მთავრობათა სამინისტროების უმეტეს ნაწილს. კიგალის მთლიანი შიდა პროდუქტის ყველაზე დიდი წვლილი არის მომსახურების სექტორი, მაგრამ მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი სოფლის მეურნეობაში მუშაობს. საერთაშორისო ვიზიტორების მოზიდვა ქალაქის ხელისუფლებისთვის მთავარი პრიორიტეტია, მათ შორისაა დასასვენებელი ტურიზმი, კონფერენციები და გამოფენები.