Күшән [ 1] Күшәла (лат . Arsenic ; As ) — элементтердің периодтық жүйесінің V тобындағы химиялық элемент.
Quick facts Жай заттың сыртқы бейнесі, Атом қасиеті ...
Жай заттың сыртқы бейнесі
сұр полуметалл
Атом қасиеті Атауы, символ, нөмірі
Күшән, 33
Топ типі
Металлоидтар
Топ , период , блок
15, 4, p
Атомдық масса молярлық масса )
74.921595(6) м. а. б. (г /моль )
Электрондық конфигурация
[Ar] 3d10 4s2 4p3
Қабықшалар бойынша электрондар
2, 8, 18, 5
Атом радиусы
139 пм
Химиялық қасиеттері Ковалентті радиус
119±4 пм
Ван-дер-Ваальс радиусы
185 пм
Ион радиусы
+5e : 46, −3e : 222 пм
Электртерістілігі
2,18 (Полинг шкаласы)
Электродты потенциал
0
Тотығу дәрежелері
−3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5
Иондалу энергиясы
1-ші: 947.0 кДж /моль (эВ )
кДж /моль (эВ )
кДж /моль (эВ )
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері Термодинамикалық фаза
Қатты дене
Тығыздық (қ.ж. )
5.73 (сұр күшән) г/см³
Қайнау температурасы
887 K
Үштік межел
1090 К (817°C ), 3700 кПа
Балқу жылуы
24,44 (сұр) кДж/моль
Булану жылуы
32,4 кДж/моль
Молярлық жылусыйымдылық
25,05 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем
13,1 см ³/моль
Қаныққан бу қысымы
P Па )1
10
100
1000
10 000 100 000
T К )553
596
646
706
781
874
Жай заттың кристаллдық торы Тор құрылымы
тригональды
Тор параметрлері
a α =54,17° Å
Дебай температурасы
285 K
Басқа да қасиеттері Жылуөткізгіштік
(300 K) 50,2 Вт/(м·К)
Юнг модульі
8 ГПа
Моос қаттылығы
3.5
Бринеллий қаттылығы
1440 МПа
CAS нөмірі
7440-38-2
Close
Күшән As Реттік нөмірі 33. As деген таңбамен белгіленеді. Қарапайым зат болып сынғыш металл болып келеді. Оның аты ерте кезде орыс тілінде тышқан өлтіруге қарсы қолданғандықтан оны Мышьяк деп атап кетті. Оны 1789 жылы А. Л. Лавуазье ашқан. Мышьякқа бай орындар ол – Грузия, Орта Азия, сонымен бірге Қазақстанда , АҚШ, Швеция, Норвегия, Жапония, Канада, Ресейде. Мышьяктың қосылыстары және дара түрінде улы болып келеді. Онымен улынған адам басы аурып, іші өтіп, жүйке жүйесі қозады.
