Хатлон облысы

Хатлон облысы (тәж. вилояти Хатлон) — Тәжікстан құрамындағы елдің оңтүстік-батысында орналасқан облысы. Орталығы Хатлон қаласында орналасқан облыстың халық саны 3,048,200 адамға тең, және жерінің ауданы 24,600 шаршы километрге тең.

Облыс
Хатлон облысы
тәж. вилояти Хатлон
Әкімшілігі
Кіреді	4 қала және 21 аудан
Әкімшілік орталығы	Бохтар
Облыс төрағасы	Һакимзода Қурбон
Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты	2 желтоқсан 1992
Жер аумағы	24,600 км² (4 орын)
Ірі қаласы	Бохтар
Тұрғындары
Тұрғыны	3,048,200 адам (2016)(1 орын)
Тығыздығы	123,9 адам/км² (2 орын)
Ұлттық құрамы	тәжіктер — 81,8% өзбектер — 12,9% қалғандары — 5,3%
Конфессионалдық құрамы	көбінесе Суннит мұсылмандар
Сандық идентификаторлары
Аббревиатура	TJ-KT

Географиясы

Тәжікстанның Вахш өзені

Облыс елдің оңтүстік-батысында орналасқан, ол Ауғанстанның Бадахшан, Балх, Құндыз және Тахар провинцияларымен және Өзбекстанның Сұрқандария облысымен шектеседі.

Хатлон облысының климаты континенттік болып келеді. Облыс жерінің көпшілігінде таулар орналасқан.

Тарихы

Кеңес Одағы жылдары қазіргі Хатлон облысы жерінде екі облыс болатын: батысындағы Қорған-Төбе (тәж.) облысы және шығысындағы Куляб облысы (тәж.).

Кеңес үкіметі жүргізген қатал коллективизация саясатының нәтижесінде өздерін ғармлар деп атайтын Орталық тәжіктер таулы аймақтан елдің батысы, соның ішінде жері жазығырақ жеріне көшуге мәжбүр болды, олар түрлі мемлекеттік қызметтерден шеттетілді, кемсіту көрді, таулы жерден отырықшы өмір салтына көшуде қиындықтарға тап болды. Осы қатал саясаттың және халықтың жаппай орын ауыстыруы қазіргі Тәжікстанда да байқалады: Хатлон облысының тәжіктерінің бір жартысы өздерін таулардан келген ғармлар деп санаса, қалғаны кулябтықтар деп аталады. жылы орын алған Тәжік азаматтық соғысы кезінде осы екі топ арасында ірі қақтығыстар болды, Хатлон облысы елдің ең көп зардап шеккен аймағы болды.

Азаматтық соғыстан бері екі топ арасындағы шиеленіс әлі де сезіледі, шығыстағы Куляб тумалары үкіметтің көпшілігін басқаруда, қазіргі президенті Эмомали Рахмон мен оның кланы кулябтықтар болып саналады. Облыс орталығы Бохтардағы ғармлар көпшілігі Исламистік оппозицияны қолдайды.^[1]

Халқы

Ұлттық құрамы

2010 жылғы санақ бойынша Хатлон облысы халқының 81.8% тәжіктер, 12.9% өзбектер және 0.5% түрікмендер. Қалған 4.6% халық — басқа ұлт өкілдері.

Халық саны

Тарихи халқы[2]
Жылы	Халқы	+/-
1979	1,220,949	—
1989	1,701,380	+3.37%
1999	2,150,136	+2.37%
2010	2,677,251	+2.01%
2020	3,348,300	+2.26

Әкімшілік бөлінісі

Хатлон облысы 4 қала және 21 ауданға бөлінген.

№	Аудан	Тәжікше атауы	Орысша атауы	Орталығы	Ауданы (км²)	Халық саны (қаңтар 2020)[3]
1	Бальджуван	Ноҳияи Балҷувон	Балджуванский район	Бальджуван ауылы	1,300	30,4
2	Данғара	Ноҳияи Данғара	Дангаринский район	Данғара	2,000	161
3	Ашт	Ноҳияи Дӯстӣ	район Дусти	Ҷиликӯл (Жылыкөл)	1,200	117,1
4	Пархар	Ноҳияи Фархор	Пархарский район	Пархар	1,200	170,8
5	Хамадони	Ноҳияи Ҳамадони	район Хамадони	Московский	500	23,3
6	Джалолиддин Балхи	Ноҳияи Ҷалолиддин Балхӣ	район Джалолиддин Балхи	Балх	900	26,4
10	Джайхун	Ноҳияи Ҷайҳун	район Джайхун	Дӯстӣ	1,000	139
11	Әбдурахман Джами	Ноҳияи Абдураҳмони Ҷомӣ	район Абдурахмана Джами	Әбдурахман Джами	600	175,8
13	Хорасан	Ноҳияи Хуросон	Хуросонский район	Обикиик	900	116,5
14	Кушониён	Ноҳияи Кӯшониён	Кушониёнский район	Исмоили Сомони	600	245,9
15	Муминабад	Ноҳияи Мӯъминобод	Муминабадский район	Муминабад	900	94,7
16	Носири Хусрав	Ноҳияи Носири Хусрав	район Носири Хусрав	Бахори	800	39,3
15	Пандж	Ноҳияи Панҷ	Пянджский район	Пандж	900	119,7
15	Құбодиён	Ноҳияи Қубодиён	Кубодиёнский район	Муминабад	900	94,7
15	Шахритус	Ноҳияи Шаҳритӯс	Шахритусский район	Шахритус	1,500	130
15	Шамсиддин Шохин	Ноҳияи Шамсиддин Шоҳин	район Шамсиддин Шохин	Шурообод	2,300	55,5
15	Темірмәлік	Ноҳияи Темурмалик	Темурмаликский район	Бахранмунд	1,000	69,8
15	Вахш	Ноҳияи Вахш	Вахшский район	Вахш	1,000	199,3
15	Восеъ	Ноҳияи Восеъ	Восейский район	Хулбук	900	94,7
15	Ёвон	Ноҳияи Ёвон	Яванский район	Муминабад	900	234,6