ប្រជាសាស្ត្រនៃកម្ពុជា

អត្ថបទនេះ​និយាយអំពីមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មានដូចជាចំនួន​ប្រជាជន ជាតិពន្ធុ កំរិតនៃការសិក្សា សុខភាពរបស់ប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ច សាសនានិង បញ្ហាផ្សេងៗដែលជាប់ទាក់ទង​និងប្រជាពលរដ្ឋ។

ប្រជាជន

នៅចន្លោះឆ្នាំ១៨៧៤និង​១៩២១​ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើងចន្លោះពី​946,000 ទៅ 2.4លាននាក់។នៅឆ្នាំ១៩៥០ ប្រជាជន​មានការកើនឡើងពី3,710,107 នាក់ទៅ​ 4,073,967នាក់ និង​នៅឆ្នាំ១៩៦២ វាមានការកើន​ឡើងដល់ 5.7 លាននាក់។​ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦០ទៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើង 2.2 % ក្នុងមួយឆ្នាំគឺជាកំនើនដ៏តូចបំផុតនៅអេស៊ានខាងត្បូង។នៅឆ្នាំ១៩៧៥ពេលដែលខ្មែរក្រហមកាន់អំនាចប្រជាជនមាន​ប្រមាណ7.3 មីលាន។​នៅក្នុងការសរុបនេះរបាយការណ៍ដែលបានកត់ចំនូនមនុស្សស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នា១៩៧៨​មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ចំនួន១ទៅ២មីលាននាក់។​នៅឆ្នាំ១៩៨១ PRK បានប្រមួលនៅចំនួន​ពិតប្រាកដគឺមានចំនួន 6.7 មីលាន​ ទោះបីជា​ចំនួនប្រជាជនមាន 6.3​ មីលាន ទៅ 6.4​ មីលានជាចំនួនប្រហែលមិនពិតក៏ដោយ។ ជាមធ្យមចំនួនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំគឺមានការកើនឡើងនៅឆ្នាំ​១៩៧៨​ដល់១៩៨៥​គឺមានចំនួន២.៣%(មើលតារាងបន្ថែមA)។ នៅឆ្នាំ១៩៥៩មានប្រជាជន៤៥%ដែលមានអាយុក្រោម១៥ឆ្នាំ។​នៅឆ្នាំ១៩៦២ មានការកើនឡើងតិចតួចគឺមានតែ៤៦%។​នៅឆ្នាំ១៩៦២មានប្រជាជន​ប្រមាណ៥២%ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំទៅ៦៤ឆ្នាំ និង​មានចំនួន២%ដែលមានអាយុ ច្រើនជាង៦៥ឆ្នាំ​​។ ចំនួនភាគរយនៃបុរស និង ស្រី្តនៅក្នុងក្រុមចំនួនបីគឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។

របាយប្រជាជននិងអាយុរបស់​ UN^[១]

ក្រាបពីរ៉ាមីតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០០៥

	ចំនួនប្រជាជនសរុប	អាយុចាប់ពី​ 0-14 (%)	អាយុចាប់ពី 15-64 (%)	អាយុចាប់ពី​ 65+ (%)
1950	4 346	42.2	55.1	2.7
1955	4 840	42.3	55.0	2.7
1960	5 433	42.5	54.8	2.7
1965	6 141	42.8	54.4	2.7
1970	6 938	43.2	54.0	2.8
1975	7 098	42.3	54.9	2.8
1980	6 506	39.0	58.1	2.9
1985	7 920	42.1	55.0	2.9
1990	9 532	43.8	53.4	2.8
1995	11 169	47.5	49.7	2.8
2000	12 447	41.6	55.4	3.00
2005	13 358	36.4	60.3	3.3
2010	14 138	31.9	64.3	3.8

ស្ថិតិនៃជីវិត

ការវាយតំលៃរបស់UN ^[១]

ឆ្នាំ	កំនើតក្នុងមួយឆ្នាំ	ស្លាប់ក្នុងមួយឆ្នាំ	បំលាស់ប្ដូរក្នុងមួយឆ្នាំ	CBR1	CDR1	NC 1	TFR 1	IMR1
1950-1955	208 000	109 000	99 000	45.4	23.8	21.6	6.29	165.1
1955-1960	232 000	113 000	119 000	45.2	22.1	23.1	6.29	152.0
1960-1965	260 000	118 000	142 000	44.9	20.4	24.5	6.29	139.5
1965-1970	287 000	127 000	160 000	43.9	19.4	24.5	6.22	130.0
1970-1975	280 000	158 000	122 000	39.9	22.5	17.4	5.54	180.9
1975-1980	227 000	272 000	- 45 000	33.4	40.0	-6.6	4.70	263.2
1980-1985	410 000	127 000	283 000	56.9	17.7	39.2	7.00	134.0
1985-1990	407 000	115 000	292 000	46.7	13.2	33.5	6.00	97.9
1990-1995	417 000	121 000	296 000	40.3	11.3	29.0	5.44	90.0
1995-2000	358 000	121 000	237 000	30.3	10.2	20.1	4.32	83.3
2000-2005	323 000	117 000	206 000	25.1	9.1	16.0	3.41	72.9
2005-2010	321 000	113 000	207 000	23.3	8.3	15.0	2.80	62.4
1 CBR =កំនើតលំបាក(ក្នុងចំនោម1000); CDR = ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយលំបាក (ក្នុង 1000); NC = មានបំលាស់ប្ដូរធម្មតា (ក្នុង 1000); TFR =អត្រាមរណសរុប (ចំនួនក្មេងជាស្រ្តី) IMR = អត្រាមរណនៃកំនើតក្មេងក្នុង 1000

កំនើតដែលល្អ

យោងទៅតាមការសិក្សា​និង​ការស្រង់សុខភាព^[២] ក្មេងដែលកើតមកមានកំនើតល្អនៅកម្ពុជាគឺមាន៣.០ជាស្រ្តីនៅឆ្នាំ២០១០។​នៅឆ្នាំ២០០០​មានក្មេងចំនួន៤.០ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៣.៤។​នៅទីក្រុងស្រី្តមានជាមធ្យម២.២បើធៀបទៅនិង៣.៣នៃក្មេងស្រីនៅតំបន់ជនបទ។​អត្រាកំនើតមកល្អមានកំរិតខ្ពស់គឺនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ជាកន្លែងដែលមានស្រ្តីជាមធ្យម៤.៥​ ​ហើយតិចជាងនេះ​គឺនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលមានក្មេងស្រីជាមធ្យម​២.០។ យោងទៅតាមការយកព៌តមាននេះស្រ្តីនៅកម្ពុជាមានកូនជាមធ្យម៣នាក់។​ឃើញថាគ្រួរសានៅតាមតំបន់ជនបទ មានកំនើនច្រើនជាងនៅតំបន់ទីក្រុង​(៣.២ធៀបនិង២.៩)​​ហើយនៅទីក្រុងមានការសិក្សាច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទដោយសាគ្មានសាលារៀន(២.៨ធៀប៣.៥)។

កុមារ និងមរណភាព

អត្រានៃ​ការ​ស្លាប់​របស់​កុមា​​នៅកម្ពុជាបាន​ថយចុះ^[២] ។ ថ្មីៗនេះអត្រានៃ​ការ​ស្លាប់​​មានត្រឹមតែ ៤៥ នាក់ក្នុងចំណោម​មនុស្ស​ ១០០០ នាក់សម្រាប់​ប្រាំឆ្នាំបើធៀបនិងការស្រាវជ្រាវនៅឆ្នាំ ២០០៥ មានចំនួន ៦៦ នាក់​ និង​ ៩៥ ​នាក់នៅឆ្នាំ ​២០០០ ។ ​អត្រាមរណៈ​របស់​កុមារ​​ក្រោមអាយុ ៥ ឆ្នាំ ​បាន​ថយចុះ​​នៅឆ្នាំ ២០០០ ​​មានចំនួន ១២៤ នាក់​ក្នុងចំណោម​មនុស្ស​ ១០០០ នាក់ និង​នៅឆ្នាំ ២០០៥ មាន ៨៣ នាក់ និង នៅឆ្នាំ ​២០១០ គឺមានត្រឹមតែ ៥៤ នាក់​ប៉ុណ្ណោះ ។ អត្រាស្លាប់បានថយចុះដោយសារតែម្ដាយមានការយល់ដឹងពីសុខភាព។​​ក្មេងដែលស្លាប់មានដូចជា កូនដែលម្ដាយមិនបានរៀនចប់អនុវិទ្យាល័យឬ​លើសនេះទៀត។​​ការអប់រំសុខភាពគឺពិតជាមានភាពខ្លាំងខ្លាមែន។​​មាន​មនុស្សស្លាប់៧៧នាក់ក្នុង​១០០០នាក់​ដែលជាក្មេងដែលក្រីក្របំផុត គ្មានផ្ទះសំបែង និង ២៣នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ដែលជាកូនអ្នកមាន។ អត្រាមរណនៅជនបទមានច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទ។​មានដូចជា​ មាន៦៤នាក់ ស្លាប់ក្នុងចំនោម ១០០០នាក់នៅតំបន់ជនបទ និងនៅទីក្រុងមានចំនួន២២នាក់។​​​​អត្រាមរណអាចមកពីអវិកលកម្ម​ នៅតាមខេត្ត ។​អត្រាមរណមានពី១៣នាក់នៅភ្នំពេញ ៧៨នាក់នៅកំពុងឆ្នាំង និង​ខេត្តស្វាយរៀង​ក្នុងចំនោមមនុស្ស១០០០នាក់។

អាយុកាលជាមធ្យម

នៅឆ្នាំ១៩៥៩​អាយុកាលជាមធ្យមគឺ៤៤.២ឆ្នាំសំរាប់​បុរស និង​៤៣.៣ឆ្នាំសំរាប់ស្រ្តី។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ អាយុកាលជាមធ្យម​មានការកើនឡើង២.៥ឆ្នាំ។​ឃើញថាស្រ្តីមានអាយុច្រើនជាងបុរសក្រោយពីបាន​យល់ដឹងពីសុខភាពនិង​ដឹងពីភាពជាម្ដាយ។

ជាតិពន្ធជាក្រុម

ខ្មែរ ៩០%​ វៀតណាម​៥% ចិន​ ១% និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត៤%^[៣]។

ភាសាខ្មែរ​

ខ្មែរ ៩៥% អង់គ្លេស​ បារាំង^[៤]។

ភាសាផ្សេងទៀតៈ
វៀតណាម ចិន អាឡឺម៉ង់ ថៃ រុស្ស៊ី ជប៉ុន កូរ៉េ។ ចំណាំ នៅទស្សវត្សថ្មីនេះ ភាសា​អង់គ្លេស ចិន​ បានក្លាយជាភាសាដែលពេញនិយមជាងគេ​នៅកម្ពុជាដោយមានសាលាភាសាចិនចំនួន ៧០ ​និងសិស្សចំនួន ៣០០០០​និងគ្រូ ១០០០ នាក់​^[៥] និងនិយាយភាសាដទៃទៀត។ ប្រជាជនកម្ពុជានិយាយភាសាខ្មែរជាភាសាកំនើតនៅឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៨

ភាសា កំណើត	ភាសា តំបន់	ចំនួនប្រជាជន ១៩៩៨		ចំនួនប្រជាជន ២០០៨
		លេខ	%	លេខ	%
ខ្មែរ	មន​ខ្មែរ	10,942,066	95.7	12,901,447	96.3
ចាម	ម៉ាឡាយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី			204,080	1.52
វៀតណាម	វៀត	140,328	1.23	72,775	0.54
ព្នង	មន​ខ្មែរ			37,507	0.28
ទំពួន	មន​ខ្មែរ			31,013	0.23
កួយ	មន​ខ្មែរ			28,612	0.21
ជ្រាយ (ចារ៉ាយ)	ម៉ាឡូយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី			26,335	0.20
ក្រាំង	មន​ខ្មែរ			19,988	0.15
ឡាវ	តៃកាដៃ	24,854	0.22	18,515	0.14
ព្រៅ	មន​ខ្មែរ			9,025	0.07
ស្ទៀង	មន​ខ្មែរ			6,541	0.05
ចិន	ចិន	26,721	0.23	6,530	0.05
កាវិត	មន​ខ្មែរ			6,218	0.05
ក្រោល	មន​ខ្មែរ			4,202	0.03
ថៃ	ថៃកណ្ដាល	2,482	0.02	2,458	0.02
រូ​អុង				1,831	0.01
ភាសា​ព័រ	មន​ខ្មែរ			1,827	0.01
មីល	[មន​ខ្មែរ]]			1,697	0.01
ទ្មាន់	មន​ខ្មែរ			865	0.01
សួយ	មន​ខ្មែរ			857	0.01
កុញ	មន​ខ្មែរ			743	0.01
គ្រឹង				702	0.01
ស្អួច	មន​ខ្មែរ			445	0.00
ក្រុក				408	0.00
លុន				327	0.00
រដែ	ម៉ាឡូយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី			21	0.00
មន	មន​ខ្មែរ			19	0.00
ក្រាក				10	0.00
ផ្សេងៗនិង​មិនបញ្ចេញ		301,205	2.63	10684	0.08
សរុប		11,437,656		13,395,682

សាសនា

មើលផងដែរៈ​សាសនាព្រះពុទ្ធនៅប្រទេសកម្ពុជា

សាសនានៅកម្ពុជា
សាសនា			ភាគរយ
Theravada Buddhism			92%
Mahayana Buddhism			3%
ឥស្លាមសាសនា			1.6%
គ្រិស្តសាសនា			0.2%
Others			3.2%

សាសនាព្រះពុទ្ធ៩៥% អ៊ីស្លាម១,៦%​គ្រីសសាសនា០.២%​និងសាសនាផ្សេងៗ៣.២%

ស្ថិតិមនុស្សនៅCIA World Factbook

ការតាមព៌តមានCIA World Factbookបានប្រាប់។

ប្រជាជន

១៤ ៧០១ ៧១៧​នាក់
ចំណាំៈ ការវាយតំលៃមានការលើសនៃអ្នកមរណដោយជំងឺអេដស៍ វាអាចមានលទ្ធផលទៀបជាងអាយុកាលមធ្យម និងខ្ពស់ជាងអត្រាក្មេងមរណ និងអត្រាមនុស្សស្លាប់ កំនើនប្រជាជនមានការកើនឡើងតិច​បានផ្លាស់ប្ដូររបាយការណ៍ប្រជាជនដោយភេទ និងអាយុជាងការធ្វើបែបផ្សេងនៅឆ្នាំ២០១១។

ឆ្នាំ	ប្រជាជន (កក្កដា est.)	កំនើន (est.)
2011	14,701,717	+1.72%
2010	14,453,680	−0.28%
2009	14,494,293	+1.77%
2008	14,241,640	+1.76%
2007	13,995,904	+0.82%
2006	13,881,427	+1.80%
2005	13,636,398	+0.22%
2004	13,124,764	+3.67%

កំនើនប្រជាជន

• 1.698% (2011 est.)
• 1.71% (2010 est.)
• 1.77% (2009 est.)
• 1.75% (2008 est)

អនុបាតភេទ

កំនើតៈ១.០៤៥នាក់ ជាប្រុស/ស្រ្តី នៅក្រោមអាយុ១៥ឆ្នាំៈ១.០២​នាក់ ជាប្រុស/ស្រ្តី ១៥ទៅ៦៤ឆ្នាំៈ០.៩៥​ ជាប្រុស/ស្រ្តី ៦៥ឆ្នាំឡើងទៅៈ០.៦ ជាប្រុស/ស្រ្តី សរុបៈ០.៩៦នាក់ ជាប្រុស/ស្រី្ត(២០១១)

កើតមករស់នៅល្អ

ប្រជាជនសរុបៈ៦២.៦៧ឆ្នាំ បុរសៈ៦០.៣១ឆ្នាំ ស្រី្តៈ៦៥.១៣​ឆ្នាំ

ស្លាប់ដោយអេដស៍

យុវវ័យៈ​០.៥% អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ៈ

• ៦៣.០០០នៅឆ្នាំ២០០៩
• ៧៥.០០០នៅឆ្នាំ២០០៧

ស្លាប់

• ១.០០០​ នៅឆ្នាំ២០១១
• ៣.១០០នៅឆ្នាំ២០០៩
• ៦.៩០០នៅឆ្នាំ២០០៧

សញ្ជាតិ

កម្ពុជា​រឺខ្មែរ

នគរូបនីយកម្ម

  ប្រជាជននៅទីក្រុង: 24% នៃចំនួនប្រជាជនទាំងអស់នៅឆ្នាំ២០១០
   អត្រានៃនគរូបនីយកម្ម: 4.6%អត្រាបំលាស់ប្ដូរប្រចាំឆ្នាំ(2005-10 ) 

អក្ខរជន

អាយុ១៥ឡើងទៅអាចអាននិងសរសេរ

   មានចំនួន៧៣.៦%
  បុរសៈ៨៤.៧%
  ស្រ្តីៈ៦៤.១%(២០០៤)

ការចំនាយទៅលើការអប់រំ

១.៧%នៃGDP (2004)

ប្រជាជននៅលើពិភពលោក

ប្រជាជនដែលគួអោយកត់សំគាល់នៅលើប្រទេសផ្សេងៗ

•  ថៃ
•  វៀតណាម
•  កាណាដា
•  ចិន
•  ឡាវ