ហ្គីនៀ-ប៊ីសូ

ហ្គីនៀ-ប៊ីសូ មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋហ្គីនៀ-ប៊ីសូ គឺជាប្រទេសមួយនៅអាហ្រ្វិកខាងលិច ដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៣៦,១២៥គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ជាមួយនឹងប្រជាជនប៉ាន់ស្មានចំនួន ២,០២៦,៧៧៨នាក់ ។ ប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសសេណេហ្គាល់ នៅភាគខាងជើង និង ហ្គីណេ នៅភាគអាគ្នេយ៍ ។ ប្រទេសនេះមានរដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតគឺ ប៊ីសូ ។

សាធារណរដ្ឋហ្គីនៀ-ប៊ីសូ

República da Guiné-Bissau (Portuguese) 𞤘𞤭𞤲𞤫 𞤄𞤭𞤧𞤢𞥄𞤱𞤮 (Fula) ߖߌ߬ߣߍ߫ ߓߌߛߊߥߏ߫ (Mandinka)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
បាវចនា Unidade, Luta, Progresso "ការរួបរួម, ការតស៊ូ, វឌ្ឍនភាព"
ភ្លេងជាតិ Esta É a Nossa Pátria Bem Amada "ទីនេះជាមាតុភូមិជាទីស្រឡាញ់របស់យើង"
Show map of Africa   Guinea-Bissau   African Union Show map of Guinea-Bissau
ធានី	ប៊ីសូ 11°52′N 15°36′W
ទីក្រុងធំបំផុត	រដ្ឋធានី
ភាសាផ្លូវការ	ព័រទុយហ្គាល់
ភាសាផ្សេងៗ	List: ហ្គីនៀ-ប៊ីសូ ក្រេអូល អង់គ្លេស បារាំង អារ៉ាប់ បាឡាន្តា ហាស្សានីយ៉ា ជូឡា-ហ្វូនយី ម៉ាន់ឌីនកា ម៉ាន់ចាក់ ម៉ាន់កាន់យ៉ា Noon ព័រទុយហ្គាល់ Pulaar Serer Soninke
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៩)[១]	៣០% បាឡាន្តា ៣០% ហ្វូឡា ១៤% ម៉ាន់ចាក់ ១៣% ម៉ាន់ឌីនកា ៧% ផាផិល ៦% ផ្សេងទៀត / មិនបានបញ្ជាក់
សាសនា (ឆ្នាំ ២០២០)[២][៣][៤]	៤៦.១% ឥស្លាមសាសនា ៣០.៦% ជំនឿប្រពៃណី ១៨.៩% គ្រិស្តសាសនា ៣% គ្មានសាសនា ១% ផ្សេងទៀត
រដ្ឋាភិបាល	ឯករាជ្យប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធបតីសាធារណរដ្ឋ
- ប្រធានាធិបតី	អ៊ូម៉ារុ ស៊ីស្សូកូ អេមបាឡូ
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	រយ ឌូរតេ ដឺ បារុស
នីតិបញ្ញត្តិ	រដ្ឋសភាជាតិ
ឯករាជ្យពីព័រទុយហ្គាល់
- ប្រកាសឯករាជ្យ	២៤ កញ្ញា ១៩៧៣
- ទទួលស្គាល់	១០ កញ្ញា ១៩៧៤
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃដី	៣៦,១២៥ គ.ម២
- ផ្ទៃទឹក	២២.៤ គ.ម២
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)	២,០៧៨,៨២០នាក់[៥] (ទី១៥០)
- ដង់ស៊ីតេ	៤៦.៩ នាក់/គ.ម២   (ទី១៥៤)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)
- សរុប	$6 billion[៦]
- ក្នុងម្នាក់	$3,088[៦]
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)
- សរុប	$2 billion[៦]
- ក្នុងម្នាក់	$1,028[៦]
ជីនី (២០២១)	33.4[៧] មធ្យម
HDI (២០២២)	0.483[៨] ទាប · ទី១៧៩
រូបិយវត្ថុ	ហ្វ្រង់ CFA អាហ្វ្រិកខាងលិច (XOF)
ល្វែងម៉ោង	UTC
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+245
កូដ ISO 3166	GW

ហ្គីនៀ-ប៊ីសូ ធ្លាប់ជាផ្នែកមួយនៃអាណាចក្រខាប៊ូ ក៏ដូចជាផ្នែកមួយនៃចក្រភពម៉ាលី ។ ផ្នែកខ្លះនៃនគរនេះបានបន្តរហូតដល់សតវត្សទី១៨ ខណៈពេលដែលមួយចំនួនផ្សេងទៀតបានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងមួយចំនួនដោយចក្រភពព័រទុយហ្គាល់ ចាប់តាំងពីសតវត្សទី១៦។ នៅសតវត្សទី១៩ ប្រទេសនេះត្រូវបានធ្វើអាណានិគមជា ព័រទុយហ្គាល់ហ្គីនៀ ។ ការគ្រប់គ្រងរបស់ព័រទុយហ្គាល់ត្រូវបានដាក់កម្រិត និងខ្សោយរហូតដល់ដើមសតវត្សទី២០ នៅពេលដែលយុទ្ធនាការសន្តិភាពរបស់ខ្លួនបានពង្រឹងអធិបតេយ្យភាពព័រទុយហ្គាល់នៅក្នុងតំបន់។ ជ័យជម្នះចុងក្រោយរបស់ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់លើបន្ទាយចុងក្រោយនៃការតស៊ូរបស់ដីគោកបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩១៥ ជាមួយនឹងការសញ្ជ័យនៃអាណាចក្រប៊ីសូ ដែលគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិផាផិលដោយមន្ត្រីយោធាព័រទុយហ្គាល់ តិហ្សែរ៉ា ពីនតូ និងកូនទាហានស៊ីឈ្នួលជនជាតិវ៉ូឡហ្វ ឈ្មោះ អាប់ឌុល អ៊ិនចៃ ។

នៅពេលឯករាជ្យ ត្រូវបានប្រកាសនៅឆ្នាំ១៩៧៣ និងទទួលស្គាល់នៅឆ្នាំ១៩៧៤ ឈ្មោះនៃរដ្ឋធានីរបស់ខ្លួន ប៊ីសូ ត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងឈ្មោះរបស់ប្រទេសនេះ ដើម្បីការពារពីការភ័ន្តច្រឡំជាមួយហ្គីណេ (អតីតហ្គីណេបារាំង)។  ហ្គីនៀ-ប៊ីសូ មានប្រវត្តិអស្ថិរភាពនយោបាយតាំងពីឯករាជ្យ។  ប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្នគឺ អ៊ូម៉ារ៉ូ ស៊ីស្សូកូ អេមប៉ាឡូ ដែលត្រូវបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើសនៅថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ។

ប្រហែល ២% នៃប្រជាជននិយាយភាសាព័រទុយហ្គាល់ដែលជាភាសាផ្លូវការជាភាសាទីមួយ ហើយ ៣៣% និយាយវាជាភាសាទីពីរ។ ហ្គីនៀ-ប៊ីសូក្រេអូល ដែលជាភាសាព័រទុយហ្គាល់ក្រេអូល គឺជាភាសាជាតិ ហើយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាភាសានៃការរួបរួមផងដែរ។ យោងតាមការសិក្សាឆ្នាំ២០១២ ប្រជាជន ៥៤% និយាយភាសាក្រេអូល ជាភាសាទីមួយ ហើយប្រហែល ៤០% និយាយវាជាភាសាទីពីរ។  អ្នកដែលនៅសល់និយាយភាសាអាហ្រ្វិកដើមជាច្រើន។

ប្រទេសនេះជាទីសំណាក់របស់អ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម គ្រិស្តសាសនា និងជំនឿប្រពៃណីជាច្រើនផងដែរ។ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់របស់ប្រទេសគឺទាបជាងគេបំផុតមួយក្នុងពិភពលោក។