ស្វយម្ភូ

ស្វយម្ភូ ជា​ពាក្យ ​សំស្ក្រឹត ​ដែល​មាន​ន័យ​ថា "កើត​ដោយ​ខ្លួន​ឯង", ^[១] "ការ​សម្ដែង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង", "ដែល​មាន​ដោយ​ខ្លួន", ^[២] ឬ "ដែល​កើត​ឡើង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង" ។ ^[៣] អាទិទេព និងអង្គធាតុផ្សេងៗដែលមាននៅក្នុង អក្សរសិល្ប៍ និងប្រពៃណីហិណ្ឌូ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជា ស្វយម្ភូ ដូចជា ព្រាហ្មណ៍ នៅក្នុង ឧបនិសថ និង តហរិមុតិ៍ នៃ ព្រហ្ម, វិស្ណុ និង សិវ និង មនុ នៅក្នុង បុរណ ។ ^{[៤] [៥]}

ពាក្យថា ស្វយម្ភូ ក៏ត្រូវបានគេប្រើដើម្បីពណ៌នាអំពីជំនឿនៃ រូបភាព ដែលបង្ហាញដោយខ្លួនឯង ( មុតិ៍ ) នៃអាទិទេពដែលមានវត្តមាននៅក្នុង ប្រាសាទ ដែលត្រូវបានពិពណ៌នាថាមិនមែនជាមនុស្សបង្កើតនោះទេ ប៉ុន្តែមានប្រភពដើមពីធម្មជាតិ ឬទេវៈ។ រូបភាព​បែប​នេះ​ត្រូវ​បាន​ពិពណ៌នា​នៅ​ក្នុង​រឿងព្រេង​ប្រចាំ​តំបន់​មួយ​ចំនួន​នៃ​កន្លែង​សាសនា​ដែល​គេ​ហៅ​ថា ស្ថល បុរណ ។ ^[៦] ឧទាហរណ៍ដ៏ល្អបំផុតមួយចំនួននៃរូបភាពបែបនេះរួមមានរូបភាព ជ្យោតិ៍លិង្គ ទាំងដប់ពីររបស់ព្រះសិវៈ ^[៧] និងរូបភាព វេន្កតេស្វរ នៃព្រះវិស្ណុ។ ^[៨]

និរុត្តិសាស្ត្រ

ស្វយម្ភូ គឺជាពាក្យសំ ស្រ្កឹត ថា ស្វាយម (स्वयम्) ដែលមានន័យថា 'ខ្លួនឯង' ឬ 'ដោយខ្លួនឯង' និង ភូ (भू) ដែលមានន័យថា 'កើត' ឬ 'កើតឡើង' ។

អក្សរសាស្ត្រ

យោងទៅតាម ព្រាហ្មណ៍ ព្រាហ្មណ៍ ដែលជាអតិបរិមានៃការពិត ត្រូវបានពិពណ៌នាថាជាស្វយម្ភូ និងជាហេតុនៃជីវិតទាំងអស់ និងសកលលោក។ ^[៩]

Manusmriti ពិពណ៌នាអំពីការបង្កើតព្រាហ្មណ៍ពី ស្វយម្ភូ ប្រើជាពាក្យដើម្បីតំណាងថាព្រាហ្មណ៍។ ចិត្ត​របស់​ព្រាហ្មណ៍​ត្រូវ​បាន​គេ​បញ្ជាក់​ថា​បាន​បង្កើត​សារធាតុ​មាស​ដែល​បង្កើត​នូវ​ធាតុ ​ហិរញ្យគភ៌ ​ជា​ស៊ុត​បឋម ដែល​អាទិទេព​បង្កើត​បាន​សម្ដែង​ឲ្យ​ឃើញ។ ^[១០]

ស្ថានភាព​នៃ​អាទិទេព​ដូច​ជា​ស្វយម្ភូ ត្រូវ​បាន​គេ​សង្កេត​ឃើញ​មាន​ភាព​ខុស​គ្នា​ទៅ​តាម​អក្សរសិល្ប៍ និង​ប្រពៃណី​ដែល​បាន​ផ្តល់​ឱ្យ។ ជាឧទាហរណ៍ ខណៈពេលដែល Manusmriti និង Srimad Bhagavatam ពិពណ៌នាថា ព្រាហ្មណ៍ ថាជា ស្វយម្ភូ ចំណែកឯ Mahabharata អះអាងថា Brahma បង្ហាញពីផ្កាឈូកដែលកើតចេញពីព្រះវិស្ណុដោយផ្ទេរឋានៈពីអតីតទៅក្រោយ។ ^[១១] ព្រះ Srimad Bhagavatam ក៏ស្របតាមឋានៈរបស់ ស្វយម្ភូ មនុ ដែលជាបុរសដំបូងដែលកើតក្នុង យុគសម័យ នៃផែនដី។ ^[១២]