Индия

И́ндия Респу́блика (хинд. भारत गणराज्य (Bhārat Gaṇarājya), ингил. Republic of India) — Къыбыла Азияда орналгъан кърал. Индия джетинчи орун алады территориясыны ёлчеми бла, эмда экинчи орун халкъыны саны бла. Индия чеклешеди Пакистан бла кюнбатышда, Къытай, Непал эм Бутан бла шимал-кюнчыгъышда, Бангладеш эм Мьянма бла кюнчыгъышда. Дагъыда тенгиз чеклери барды Индияны: Мальдив айрымканла бла къыбыла-кюнбатышда, Шри-Ланка бла къыбылада эмда Индонезия бла къыбыла-кюнчыгъышда.^[1] Джамму эм Кашмир штатны даулу территориясыны Афганистан бла да чеги барды.^[2]

Индия Республика

(хинди) भारत गणराज्य
(ингил.) Republic of India

Индияны байрагъы

Индияны герби

Девиз	Satyameva Jayate («Джангыз Тюзлюк Хорлайды»)
Гимн	Jana-Gana-Mana («Халкъны джаны»)

Административ билги

Оноу формасы	Республика
Президент Биринчи-министр	Драупади Мурму Нарендра Моди
Тил(лер)и	Хинди тил, ингилиз тил эм дагъыда 21 тил
Ара шахары	Нью-Дели 28.613889, 77.20833328°36′50″ N 77°12′30″ E28.613889° N 77.208333° E (G) (O)

География билги

Уллу шахар(лар)ы	Мумбаи (Бомбей), Бангалор, Ченнаи, Калькутта
Бютеу территориясы	3 287 590 км2 (дунияда 7-чи)
Сууну юсю	9,5 %
Сагъат бёлгеси	+5:30

Тарих билги

Эркинлиги	15 август 1947

Демография билги

Бютеу халкъы (2008)	1 131 191 071 адам (дунияда 2-чи)
Къалынлыгъы	329 адам/км2

Экономика билги

БИП (номинал) (2008)	$ 1,232 трлн. (12-чи)
БИП (ном.) адам башына	$ 1081
Валютасы	Индий рупия (INR, код 67)

Башха билги

Домен(лер)и	.in
Телефон коду	+91

тюрлендириу

Индия Инд сууну ёзенини Цивилизациясыны эмда башха буруннгу цивилизацияланы джурту болады. Тарихини асламысында, Индия сатыу-алыу джолланы арасы болуб, мийик маданияты бла байлыгъы айтхылыкъ болуб тургъанды дунияда.^[3]

Индияда индуизм, буддизм, сикхизм и джайнизм динле къуралгъандыла. Бизни эраны биринчи мингджыллыгъында индий субконтинентге зороастризм, иудайлик, христианлыкъ эм ислам динле келгендиле.

XVIII-чи ёмюрден XIX-чу ёмюрню ортасына дери Индия колонизациягъа тюшгенди (Британ империя). 1947 джыл бойсунмазлыкъ алгъандан сора, кърал экономика бла аскер айныуда бек джетишимли болгъанды. XX-чы ёмюрню аягъына Индияны экономикасы эм терк ёсюучюлени санына киргенди.^[4]

Аты

Географиясы

Тарихи

Халкъы

Адам саны бла (1,4 млрд атлаб адам) Индия Къытайны озуб дуняда биринчи джерни орналады. 70% индийлиле эл районлада джашайдыла, алай а ахыр он джыллада шахарлада джашагъанланы саны дженгил ёсгенди.

Индияны эм уллу шахарлары — Мумбаи (алгъа Бомбей), Дели, Колката (алгъа Калькутта), Ченнай (алгъа Мадрас), Бангалор, Хайдарабад эмда Ахмадабад. Маданияты, тил эмда генетика кёб тюрлюлюк бла Индия, Африкадан сора экинчи джерни орналады.

Индияны чегинден тышында 38 миллион индийлиле джашайдыла. Индийлени эм уллу джамагъат болгъан къралла — АБШ, Уллу Британия, Австралия, Германия, Джапония эмда Канада.

Тилле

Индия индо-арий тил группаны эмда дравид тил юйюрню чыкътъан джериди. Индо-арий тилледе Индияны 74%, дравид тилледе 24% адам санындан сёлешедиле. Индияда башха сёлешкен тилле австроазия эмда тибет-бирман тил юйюрледендиле.

Индияда эм джайылгъан эмда првительствону официал тили - хинди. Ингилиз тил бизнесде, окъууда эмда администрацияда терен хайыр­ландыргъан тилди.

Индияны Конституция бла къралда 21 официал тил барды. Ол тилледе къралны кёбюсю халкъы сёлешеди. Индияда 1652 диалект саналадыла^[5].

Дин

Индияны халкъыны дин къурамы 2011 джылда:

• Индуистле — 79.8%
• Муслиманла — 14.2%
• Христианлыла — 2.3%
• Сикхле — 1.7%
• Буддистле — 0.7%
• Анимистле — 0.5%
• Джайнистле — 0.4%
• Атеистле — 0.2%
• Башхала — 0.2%

Административ бёлюннгени

Индия федератив республика болуб 28 штатладан эмда 8 союз территорияладан (ара шахар Дели округну да къошуб) къуралады. Бютеулей штатлада эмда юч территорияда (национал ара шахар Дели округ, Джамму эмда Кашмир, Пондичерри) кесинг сайланнган правительствосу барды. Башха беш союз территориялагъа ара власть бла салынгъан администратор башчылыкъ этеди.

Бютеулей штатла бла союз территорияла округлагъа бёлюнедиле. Индияла 700 округ барды. Алада гитче административ ёлче бёлюнедиле - талукалагъа.

Экономикасы

Маданияты

Сурат галерея

• 
  Бомбейде бир мекям
• 
  Индияны эм уллу межгити, Дели джума межгит, Дели.
• 
  Шимал Индияда таула
• 
  Индияны парламентны мекямы
• 
  Теми чай бачха, Намчи шахарны къатында, Сикким штат.
• 
  Мирза Насир ад-Дин Мухаммадны кешенеси.
• 
  Индияны къабакъ эшики, Дели шахар.
• 
  Тадж Махал, Дели шахар.
• 
  Манши Гатт Варанаси шахарда.