Къарачай-малкъар джазма

Къарачай-малкъар джазма — къарачай-малкъар тилни джазыу системасыды. XX ёмюрде къарачай-малкъар тил ючюн талай алфавит хайырланнганды.

Араб алфавит

Къарачай-малкъар тилге араб алфавитни тамалында алфавит 1920 джылда къуралгъанды эмда къабыл этилгенди. Араб алфавитден башхалыгъы — ачыкъ тауушланы белгилеген къошакъ харифле болгъандыла.

Латин алфавит

Латин алфавит къарачай-малкъар тилге 1924 джыл къабыл этилгенди^[1]:

A a	B в	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g
Ƣ ƣ	I i	J j	K k	Q q	L l	M m	N n
Ꞑ ꞑ	O o	Ө ө	P p	R r	S s	Ş ş	T t
Ь ь	U u	V v	Y y	X x	Z z	Ƶ ƶ

1926 джылда харифлени тизгинлери тюрлендирилгенди эмда S̷ s̷, H h, W w харифле къошулуннгандыла.

Кириллицаны тамалында алфавит

Къарачай-малкъар тилге биринчи кириллицалы алфавит 1924 джыл къуралгъанды, «Харифле» китаб чыгъарылгъанды, алай а официал халда хайырланмагъанды бу алфавит: А а, Ä ä, Е е, О о, Ö ö, Ы ы, И и, У у, Ӱ ӱ, К к, Қ қ, Г г, Ӷ ӷ, Х х, Х̆ х̆, Н н, Ң ң, П п, Л л, Т т, Д д, Ж ж, С с, З з, Ч ч, Ш ш, Б б, Р р, Ф ф, М м, В в, Ц ц, Ю ю, Я я, ь, й^[2].

Официал халда кириллицалы алфавит 1936 джыл къабыл этилгенди. Аны къурмына орус алфавитни бютеу харифлери киргендиле, дагъыда диграфла: Гъ гъ, Къ къ, Нг нг.

1961—1964 джыллада башха алфавит хайырланнганды: диграфла джасакъланнгандыла, алай а Ғ ғ, Ө ө, Җ җ, Қ қ, Ң ң, Ў ў, Ү ү, Һ һ харифле къошулгъандыла. Андан сора алфавит, дагъыда бир реформаны ётюб, бусагъатдагъы халгъа келгенди^[1]:

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Д д	Дж дж	Е е
Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Къ къ	Л л
М м	Н н	Нг нг	О о	П п	Р р	С с	Т т
У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	ъ
Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Дж дж хариф Къарачай-Черкесияда хайырланады. Дагъыда Къарачай-Черкесияда 1970-чи джыллагъа дери Ў ў бла Нъ нъ (Нг нг харифни орнуна) харифле хайырланнгандыла, алай а тилни Къарачай-Черкесияда бла Къабарты-Малкъарда джюрюген вариантларын унификация этер умутда, бу харифле къоратылгъандыла.

2012 джылда лингвистле 1961 джыл алифбагъа къайтарыргъа белим алгъандыла^[3]. 40 харф анда барды:

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Е е	Ё ё
Җ җ	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Қ қ	Л л
М м	Н н	Ң ң	О о	Ө ө	П п	Р р	С с
Т т	У у	Ү ү	Ў ў	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч
Ш ш	Щ щ	ъ	Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Бу бегим джашаугъа толмагъанды.

Алфавитлени тенглешдириу таблица

Алфавитлени тенглешдириу таблица^[1]:

Арабица (1920-1924)	Латиница (1924—1938)	Латиница (1994, проект)	Кириллица (1961—1964)	Кириллица (эндиги)
ا	A a	A a	А а	А а
ب	B в	B b	Б б	Б б
و	V v	V v	В в	В в
گ	G g	G g	Г г	Г г
غ	Ƣ ƣ	Ğ ğ	Ғ ғ	Гъ гъ
د	D d	D d	Д д	Д д
ە	E e	E e	Е е	Е е
و	Ө ө	Ö ö	Ө ө	Ё ё
ژ	Ƶ ƶ	J j	Ж ж	Ж ж
ج	Ç ç	C c	Җ җ	Дж дж (Ж ж)
ز،ض،ظ	Z z	Z z	З з	З з
ي	I i	İ i	И и	И и
ي	J j	Y y	Й й	Й й
ك, ک	K k	K k	К к	К к
ق	Q q	Q q	Қ қ	Къ къ
ل	L l	L l	Л л	Л л
م	M m	M m	М м	М м
ن	N n	N n	Н н	Н н
ڭ, ݣ	Ꞑ ꞑ	Ng ng	Ң ң	Нг нг (Нъ нъ)
و	O o	O o	О о	О о
پ	P p	P p	П п	П п
ر	R r	R r	Р р	Р р
س،ص	S s	S s	С с	С с
ت،ط	T t	T t	Т т	Т т
و	U u	U u	У у	У у
و	W w	W w	Ў ў	У у (Ў ў, У́ у́)
ف	F f	F f	Ф ф	Ф ф
خ	X x	X x	Х х	Х х
ح	H h	H h	Һ һ	-
—	S̷ s̷	Ç ç	Ц ц	Ц ц
چ	C c	Ç ç	Ч ч	Ч ч
ش	Ş ş	Ş ş	Ш ш	Ш ш
—	—	Ş ş	Щ щ	Щ щ
—	—	'	ъ	ъ
ى		I ı	Ы ы	Ы ы
—	—	'	ь	ь
ئە, اە	E e	E e	Э э	Э э
و	Y y	Ü ü	Ү ү, Ю ю	Ю ю
-	-	Ya ya	Я я	Я я