Тенгиз

Тенгиз — Дуния океанны, джер бла неда суутюбю рельефни кёлтюрюую бла джаякъланнган кесегиди. Бир къауум тенгизле башха тенгизлени кесеклеридиле (сёз ючюн, Эге тенгиз — Джерле арасы тенгизни кесегиди)^[1].

Къара тенгиз

Баш билгиле

Джаякъланыуларыны дараджасы бла, эмда гидрогеологиялыкъ режимлери бла тенгизле 3 къауумгъа юлешинедиле: ич тенгизле (джерле арасы тенгизле эмда джарым джабылгъан тенгизле), къыйыр тенгизле эмда айрымканларасы тенгизле. Кеслерини географиялыкъ болумлары бла джерле арасы тенгизле континентларасы тенгизле бла континентичи тенгизлеге юлешинедиле.

Геология джанында бусагъатдагъы тенгизле джаш къуралышладыла: аланы барысыда бу чеклеге палеоген-неоген заманда къуралгъандыла, ахыр тюрлениуле уа антропогенде болгъанды. Эм терен тенгизле, джер къабукъну сыннган джерлеринде къуралгъандыла (сёз ючюн, Джерле арасы тенгиз). Ууакъ тенгизле Дуния океанны сууларыны тюбюнде къалгъан континент къыйырлада къуралгъандыла.

Океанлагъа кёре тенгизле

Шош океан

• Бали тенгиз
• Банда тенгиз
• Беринг тенгиз
• Бисмарк тенгиз
• Висаян тенгиз
• Ич Япон тенгиз
• Кюнчыгъыш-Къытай тенгиз
• Сары тенгиз
• Камотес тенгиз
• Марджан тенгиз
• Коро тенгиз
• Минданао тенгиз
• Молукка тенгиз
• Охот тенгиз
• Саву тенгиз
• Самар тенгиз
• Серам тенгиз
• Сибуян тенгиз
• Соломонну тенгизи
• Сулавеси тенгиз
• Сулу тенгиз
• Тасман тенгиз
• Фиджи тенгиз
• Филиппин тенгиз
• Флорес тенгиз
• Хальмахера тенгиз
• Къыбыла-Къытай тенгиз
• Ява тенгиз
• Япон тенгиз

Атлантика океан

• Азау тенгиз
• Балтика тенгиз
• Ирланд тенгиз
• Кариб тенгиз
• Кельт тенгиз
• Ирмингерни тенгизи
• Лабрадор тенгиз
• Мермер тенгиз
• Саргасс тенгиз
• Шимал тенгиз
  • Ватт тенгиз
• Джерле арасы тенгиз
  • Адриатика тенгиз
  • Альборан тенгиз
  • Балеар тенгиз
  • Ион тенгиз
  • Крит тенгиз
  • Лигурия тенгиз
  • Тиррен тенгиз
  • Эгей тенгиз
• Къара тенгиз

Индий океан

• Андаман тенгиз
• Арабия тенгиз
• Арафур тенгиз
• Къызыл тенгиз
• Лаккадив тенгиз
• Тимор тенгиз

Шимал Бузлауукъ океан

• Баренцни тенгизи
  • Печора тенгиз
• Баффинни тенгизи
• Акъ тенгиз
• Бофортну тенгизи
• Кюнчыгъыш-Сибирь тенгиз
• Гренлан тенгиз
• Кар тенгиз
• Лаптевлени тенгизи
• Линкольну тенгизи
• Норвег тенгиз
• Чукот тенгиз

Къыбыла океан

• Амундсенни тенгизи
• Россну тенгизи
• Уэдделлни тенгизи
• Скошну тенгизи
• Лазаревни тенгизи
• Дейвисни тенгизи
• Беллинсгаузенни тенгизи
• Моусонну тенгизи
• Рисер-Ларсенни тенгизи
• Бирликни тенгизи
• Космонавтланы тенгизлери
• Сомовну тенгизи
• Дюрвилни тенгизи

Тенгиз дараджада богъазла

• Бенгал богъаз (Индий океан)
• Гудзонну богъазы (Шимал Бузлауукъ океан)
• Мексикан богъаз (Атлантика океан)
• Къаджар богъаз (Индий океан)