Dêmêtêr

Dêmêtêr (bi yewnaniya kevn: Δημήτηρ, lat. Dēmḗtēr an Δαμάτηρ, Dāmā́tēr; bi latînî: Demeter) an Dêo (bi yewnaniya kevn: Δηώ, lat. Dēṓ) di mîtolojiya yewnanî de xwedawenda çandinî û zayînê bû. Keça Kronos û yên Rae yê bû. Di Yewnanistana kevnare da dihat bawerkirin ku mirovatî çandinî u jiyana cîwar bûyî ji Dêmêtêrê hîn bûye.^[1] Yek ji hevjinên Zeûsê ê nemiran e. Persefonêyê ji wî çêkiriye.

Rolyefa Dêmêtêr û Persephoneyê

Dêmêtêr Δημήτηρ / Δαμάτηρ
Perestvan	dînê Yewnanistana kevnare, mîtolojiya yewnanî
Tekst	Hades
Zayend	Mê
Agahiyên kesane
Dê û bav	Kronos  (bav) Rea  (dê)
Xwişk û bira	Hestîa Hadês Zeus Posîdon Hêra
Zarok	Persefonê Plûtos Anfîteos I Kallîgeniya Arîon Despîna Fîlomêlos Eubûleûs Xrîsotemîs Dmîa Hekatê
Wekhev
Ceres
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Homêros wê wek keybanûya por xweşik an jî Dêmêtêra xweş kezî bi nav kiriye. Tê texmînkirin ku kaniya hebandina wê Yewnanîstan e.

Di mîtolojiyê de têkariyên Xwedawendê ji mirovan ra

Keça Dêmêtêrê Persefonê ji hêla Hadêsê hatibû revandin.Dêmêtêr ji bo dîtina keça xwe dinyayê hemû heta Eleusisê gera. Hêlios qedera wê gotibû lê ew bawer nekir dîsa jî gera. Dêmêtêr li Eleusisê cilên xwe guherand û xef bû mêvanê key Keleos û keybanû Metaneirayê. Malbat gelekî mevandariyê ji xwedawendê re kirin. Dêmêtêr ji bo spasiya wan xwest ku mîrzayê biçûk Demofonê bike nemir. Lê di nav rîtûelên nemiriyê de, kesên ku bibe nemir divê bihata şewitandin. Dêmêtêr çaxê mîrzayê dişewitan Xatûn hat û ji tirsa kêrek da, Dêmêtêr bê hemdê xwe nekarî rîtûelê biqedîne. Kurikê biçûk di destê Dêmêtêrê mir. Dêmêtêr hî ji vê yekê gelek xemgîn bû. Kekê Demofonê Triptolemosê re çandiniyê hîn kir û dexlan diyariyê mirovan kir. Mirovan jî li ser navê Dêmêtêrê perestgehek li Eleusisê ava kir.^[2]

Hêsîodos jî ji behsa wê û Krîtîyeke bi nave Îason dike. Dêmêtêr dil dabû wî fanîyê. Ji Îasonê jî kurekî bi navê Plutosê çêkir.

Çavkanî

1. Myths and Legends of Ancient Grecee and Rome - E. M. Berens (r:43)
2. https://www.worldhistory.org/persephone/