Komara Gel a Donetskê
From Wikipedia, the free encyclopedia
Komara Gel a Donetskê an jî bi kurte KGD (bi rûsî: Донецкая Народная Республика, Bilêvkirina rûsî: [dɐˈnʲetskəjə nɐˈrodnəjə rʲɪˈspublʲɪkə]) nîv-dewleteke xwe-îlanbûyî ye li oblasta Donetskê ya rojhilatê Ûkraynayê. Ûkrayna, Neteweyên Yekbûyî û piraniya civaka navneteweyî KGD wek saziyeke neqanûnî dibînin û herêma Donets wek erdê Ûkraynayê dihesibînin.[7] Paytext û bajarê herî mezin di nav KGD de Donetsk e. Denîs Pûşîlîn ji sala 2018an ve serokê KGDê ye.[8][9]
Komara Gel a Donetskê
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Sirûd: bi rûsî: Славься республика, lat. Slav'sya respublika "Rûmeta Komarê"[1] |
||||||
Hat ragihandin (keskê sivik û keskê tarî) û qada kontrolkirî (keskê tarî) ya KGD
|
||||||
Komara Gel a Donetskê li Ûkraynayê
|
||||||
Rewş | Pêşgira dewletê nenaskirî ye | |||||
Paytext û bajarê mezin | Donetsk | |||||
Zimanên fermî | Rûsî[2] | |||||
Rêber | ||||||
• | Serok | Denîs Puşîlîn[3] | ||||
• | Serokwezîr | Vladîmîr Paşkov | ||||
• | Serokê Meclîsê | Volodymyr Bidyovka | ||||
Pêşvebirî | Meclîsa Gel | |||||
Serxwebûna ji Ûkraynayê | ||||||
• | Damezrandin | 7 nîsan 2014 | ||||
• | Referandûma serxwebûnê | 11 gulan 2014 | ||||
• | Peymana Mînskê | 5 îlon 2014 | ||||
• | Peymana Minskê II | 12 sibat 2015 | ||||
• | Naskirina ji hêla Rûsyayê | 21 sibat 2022 | ||||
Rûerd | ||||||
• | Giştî | 8 902 km2 | ||||
Gelhe | ||||||
• | 2018 Texmînkirin | 2 302 444[4] | ||||
Dirav | Rubleya rûsî[5] | |||||
Demjimêr | Demjimêra Moskoyê[6] (UTC+3) | |||||
Hatûçûna ajotinê | rast |
KGD di sala 2014an de piştî Şoreşa Ûkraynayê ya 2014, ligel Komara Gel a Luhanskê û Komara Krîmê serxwebûna xwe ji Ûkrayna ragihand. Di navbera Ûkrayna, KGD û KGL pevçûnên çekdariyê piştî daxuyaniyên serxwebûnê berdewan dike. KGL û KGDê arîkarî ji Rûsyayê wergirtin. Li gorî NATO û Ûkrayna, Rûsyayê jî alîkariya leşkerî pêşkêşî serhildêrên KGD kiribû, ku îdiayekî Rûsya red dike. Ûkrayna, KGDê û jî KGLê wekî rêxistinên terorîst dibîne, tevî ku ev ji hêla sazî an hikûmetên navneteweyî ve nayê piştgirîkirin (YE, DY, û Rûsya di nav de) binavkirin.[10]
Di sibata 2015an de, Peymana Mînskê ji aliyê KGD, KGL, Rûsya, OSCE û Ukrayna ve hat îmzekirin. Armanc ew bû ku şer rawestîne û ji nû ve entegrê bibe. Xaka di bin destê serhildêran derbasî Ûkraynayê û di berdêla xweserî zêdetir ji bo herêmê dibe, lê peyman tu carî bi tevahî ne pêkhat.[11]
Ji sibata 2017an ve Rûsyayê belgeyên nasnameyê, dîplomê, belgeyên jidayikbûnê, zewacê û plaqeyên qeydkirina wesayîtan ji aliyê KGD ve hatine weşandin nas kiriye û got heta "çareseriyeke rewşa siyasî" di bin kontrola cudaxwazan de bidomîne. Herwiha herêmên li ser bingeha peymana Mînskê pêk tê. NATO, pisporên leşkerî yên Ûkraynayî û Cîhana Rojava îdia kirin ku yekîneyên rûsî yên birêkûpêk alîkariya KGD û KGLê dikin, ku ew bi tank û topên nûjen ên rûsî dixebitin. Rûsya vê yekê red dike, lê diyar kir ku dilxwazên rûsî alîkariya KGD û KGLê dikin.
Ûkraynayê Komara Gel a Donetskê - ligel Komara Gel a Luhanskê, Komara Xweser a Krîmê û Sevastopol wek yek ji çar erdên Ûkraynayê yên demkî dagirkirî ji ber encama Destwerdana leşkerî ya Rûsyayê dihesibîne.[12]
KGD û hikûmeta Ûkraynayê texmîn dikin ku li derdorê 2 milyon kes ji nîvê nifûsa giştî ya Oblasta Donetskê dijîn. Tevî serhildêrên Oblasta Donetskê ji hêla herêmê ve tenê 7 853 km2 piraniya kontrola rêveberiyê dikin, ku bajarên mezin ên wekî Donetsk (paytext), Makiivka û Horlivka jî di destê wan de ne.
Di 21ê sibatê 2022an de, serokê Rûsyayê Vladîmîr Putîn niyeta xwe ya naskirina her du Komara Gel a Luhanskê û Donetskê wekî dewletên serbixwe ragihand.[13]