Цыпанов Евгений Александрович

Шаблон:Серпасыс абу

Цыпанов Евгений Александрович
Чужан лун:	1960-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 15-ӧд лун(1960-06-15) (65 арӧс)
Чужанін:	Визин, Коми Автономнӧй Сӧветскӧй Социалистическӧй Республика, РСФСР, Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз
Канму:	Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз  Рочму
Мыйся уджыс:	лингвист

Цыпанов Евгений Александрович (комиӧн: Йӧлгинь; 1960) — коми кыв туялысь, филологияса доктор; гижысь.

Олан туй

Йӧлгинь Цыпанов чужӧма 1960-ӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь 15-ӧд лунӧ Коми АССР-ын Сыктыв районса Визин сиктын.

1982 воын помалӧма Сыктывкарса канму университетысь филология факультет да пырӧма велӧдчыны Тарту университетса аспирантураӧ «фин-йӧгра кывъяс» специальносьт серти. Эстму академик да профессор Пауль Аристэ веськӧдлӧм улын дасьтӧма «Морфология причастий в коми языке» филология кандидат ним вылӧ диссертация, дорйысьӧма 1987 воын. 1986 вося тӧвшӧр тӧлысьӧ пырӧма уджавны Кыв, литература да история институтлӧн кыв секторӧ: вӧлӧма младшӧй научнӧй сотрудникӧн (1986-сянь), научнӧй сотрудникӧн (1989-сянь), старшӧй научнӧй сотрудникӧн (1991-сянь).

1999—2002 воясӧ Е.А. Цыпанов велӧдчӧма Мари канму университетысь финн-йӧгра кывъяс кафедралӧн аспирантураын, а чужан институтас уджалӧӈа контракт серти. Та кадӧ дасьтӧма «Грамматические категории глагола в коми языке» доктор ним вылӧ диссертация да дорйӧма 2002 воын.

2007–2011 воясӧ Е.А. Цыпанов веськӧдлӧма Кыв, литература да история институтлӧн кыв секторӧн. 2011 восянь Кыв, литература да истории институтса веськӧдлысьӧс вежысь, кыв, литература да фольклор юкӧнӧн веськӧдлысь, кыв секторын ведушӧй научнӧй сотрудник.

Туялан удж

Туялан нырвизьяс — морфология, семантика да кадакывлӧн синтаксис, коми гижӧда кыв озырмӧдӧм, коми кывйысь велӧдан небӧгъяс дасьтӧм.

Йӧлгинь Цыпанов туяліс коми кывйысь кадакывлысь инфинитнӧй формаяс, шӧркыв да ногакыв.

Евгений Цыпанов йӧзӧдӧма 300 сайӧ туясян удж, на лыдын 15 торъя небӧг: монографияяс, коми кыв асшӧра велӧдан небӧгъяс, велӧдан пособиеяс, вылькывъяслӧн кывкудъяс.

Евгений Александрович сьӧлӧмнас висьӧ коми кыв вӧсна, тӧждысьӧ кыв сӧвмӧдӧм да сӧстӧммӧдӧм вӧсна. Тшӧкыда гижӧ чужан кывйӧн коми газет да журналъясӧ («Коми му», «Йӧлӧга», «Войвыв кодзув», «Арт»).

Сійӧ ветлӧма уна сикас да тшупӧда конференцияяс вылӧ, на лыдын Фин-йӧгра туялысьяслӧн VI, VII, IX да X ставмирса конгрессъяс вылӧ.

Е.А. Цыпанов — уналы тӧдса фин-угровед. 1995 восянь Фин-йӧгра туялысьяслӧн ставмирса конгрессъяс комитетӧ пырысь. Пырӧ «Linguistica Uralica» войтыркостса журналлӧн редколлегияӧ.

Велӧдӧм

Е.А. Цыпанов уна во чӧж велӧдӧма Сыктывкарса канму университетлӧн фин-йӧгра факультетын лыддис лекцияяс да спецкурсъяс, донъяліс велӧдчысьяслысь диплом уджъяссӧ.

1993—1994 воясӧ Велӧдысьяслӧн институтын уджалӧма методика да велӧдан небӧг дасьтан лабораторияын.

1994—1996 воясӧ корӧм серти коми кыв велӧдӧма Хельсинки да Турку университетъясын (Финляндия).

Сылӧн веськӧдлӧм улын гижӧмаӧсь да Удмурт канму университетын дорйӧмаӧсь кык кандидатскӧй диссертация.

Гижӧӈа коми кыв, культура да история серти некымын велӧдан небӧг, мыйӧн вӧдитчӧны школаын да университетын велӧдігӧн.

Туялан небӧгъяс

• Коми кыв: самоучитель коми языка. — Сыктывкар: Коми кн. изд-во, 1992.
• Причастия в коми языке: история, семантика, дистрибуция. — Екатеринбург: УрО РАН, 1997.
• Перым-коми гижöд кыв. — Сыктывкар: Пролог, 1999.
• Рöмпöштан: Коми язык для взрослых (начальный курс). — Сыктывкар: Изд-во «Пролог», 1999. (мукӧдкӧд).
• Коми нэм: чужан мулöн да войтырлöн история важ кадсянь öнiя лунъясöдз. — Сыктывкар: Коми небöг лэдзанiн, 2000. (мукӧдкӧд).
• Грамматическая категория залога в коми языке. — Сыктывкар: Коми НЦ УрО РАН, 2002.
• Грамматические категории глагола в коми языке. — Сыктывкар: ИЯЛИ, 2005.
• Коми кыввор йылысь висьтъяс. — Сыктывкар: Коми небöг лэдзанiн, 2006.
• Видза олан! Самоучитель коми языка. — Сыктывкар: «Анбур», 2007.
• Удмурт кыввор да лыддянкуд. — Сыктывкар: «Кола», 2007.
• Коми пемöс нимкуд. — Сыктывкар: «Анбур», 2008.
• Финно-угорские языки: сравнительный обзор. — Сыктывкар: «Кола», 2009.
• Выль кыввор. — Сыктывкар: «Кола», 2009; (мукӧдкӧд).
• Видза олан, коми кыв!: учебник коми языка для взрослых. — Сыктывкар: «Кола», 2015.

Гижан удж

Гижӧ Йӧлгинь Цыпанов ним улын. Гижӧ коми авторъяслӧн кывбуръяс вылӧ пародияяс, висьтъяс, сатираа серпасторъяс, комиӧдӧм гижӧдъяс, мойдъяс да тешкывъяс. Водзынджык йӧзӧдӧм да выль серамбана гижӧдъяссӧ пыртӧма «Гажа-курыд тешӧн» небӧгӧ (2018).

Комиӧдӧма да йӧзӧдӧма суйӧрсайса гижысьясӧс — Льюис Кэрроллысь «Алисакӧд Шемӧсмуын Лоӧмторъяс», Антуан де Сент-Экзюперилысь «Дзоля принс» (2022), Эно Раудлысь «Сипсик — ловъя акань» (2023).

Художествоа небӧгъяс

• Цыпанов Й. Гажа-курыд тешӧн. — Сыктывкар, 2018. — 110 л.б.

Комиӧдӧм

• Дас кык вок: финн-йӧгра войтырлӧн мойдъяс / Комиӧдісны Е.А. Игушев, Е.А. Цыпанов, Н. Елькина. Сыктывкар: Коми небӧг лэдзанін, 2000. — 103 л.б.
• Рауд Э. Сипсик ловъя акань / Комиӧдіс Й. Цыпанов.. — Сыктывкар, 2006. — 30 л.б.
• Льюис Кэррол. Алисакӧд Шемӧсмуын Лоӧмторъяс / Комиӧдіс Й. Цыпанов. — Сыктывкар: Анбур 2018. — 128 л.б.
• Антуан де Сент-Экзюпери. Дзоля принс / Комиӧдіс Й. Цыпанов. — Сыктывкар, 2022. — 77 л.б.
• Эно Рауд. Сипсик — ловъя акань / Комиӧдіс Й. Цыпанов. — Сыктывкар, 2023. — 60 л.б. (80 экз.)

Общественнӧй удж

1994—2000 воясӧ Е.А. Цыпанов вӧлі Коми Республикаса национальнӧй политика министерствобердса термино-орфографическӧй комиссияын веськӧдлысьӧс вежысьӧн, ӧні пырӧ Коми Респуюбликаса Юралысьбердса комиссияӧ.

2007—2010 воясӧ веськӧдлӧма Коми му туялан котырӧн.

Наградаяс

• Наука юкӧнын Коми Республикаса канму премиа босьтысь (1999)
• Велӧдӧм юкӧнын Коми Республикаса канму премиа босьтысь (2004)
• Коми Республикаса Юралысьлӧн Почёт грамота (2004)
• Коми Республикаса нимӧдана уджалысь (2010)

Ӧшмӧсъяс

• Кыв, литература да история сайтын Е.А. Цыпанов йылысь
• Коми кыв сайтын Е.А. Цыпанов йылысь