Вату

Вату (белгиси: VUV; коду: 5480) — Вануатунун улуттук валютасы^[1]. Башка валюталардын көпчүлүгүнөн айырмаланып, бөлчөк (алмашуу) бирдиги жок.

Вату  (кырг.)
Vatu  (аңгл.) Vatu  (фр.)
5 000 вату 5 000 вату
Коддор жана белгилер
ISO 4217 коддору	VUV (548)
Символдор	Vt
Жүгүртүү чегарасы
Эмитент	Вануату
Жүгүртүүдөгү банкноттор жана монеталар
Монеталар	1, 2, 10, 20, 50 жана 100 вату
Банкноттор	200, 500, 1 000, 5 000, жана 10 000 вату
Тарыхы
Киргизүү этабы	22.03.1982—01.04.1983
Мурда колдонулган валюта	Жаңы Гербрид франкы
Банкноттор жана монеталар өңдүрүшү
Эмиссиялык борбор	Вануатунун резервдик банкы
	www.rbv.gov.vu
Курстар ЭВФ, ЕББ жана КРУБ маалыматтары боюнча автоматтык түрдө жаңыртылып турат.
Вату Уикиказынада

Бислама тилинен которгондо «таш» дегенди билдирет. Бул сөз мамлекеттин аталышы окшош болгондугуна байланыштуу, улуттук валютанын аталышы катары тандалган болушу мүмкүн деген божомолдор бар^[2].

Тарыхы

1980-жылы англиянын жана франциянын Жаңы Гебриддер кондоминиуму көз карандысыз Вануату мамлекети болуп түзүлгөн. 1980-жылы 16-декабрда Вануатунун каржы министри акча реформасынын башталышын жарыялаган жана бул реформанын натыйжасында 1981-жылдын 1-январында Жаңы Гебрид франкынын аталышы вату деп өзгөртүлгөн.

1981-жылдын февралында жаңы улуттук валютанын дизайнын иштеп чыгуу башталган, жаңы жаралган акча бирдиги Вануатунун аймагында Жаңы Гебрид франкы менен австралия долларынын ордун толугу менен ээлеп, расмий валютага айланышы керек эле. Ватуну басып чыгарууну 1875-жылы Парижде негизделген Индокытай банкы жүргүзгөн.

Жаңы валюта 1982-жылдын 22-мартында жүгүртүүгө чыгарылган жана 1983-жылдын 1-апрелинен тартып Жаңы Гебрид франкы менен австралия доллары Вануатунун аймагында мыйзамдуу төлөм каражаттары макамын толугу менен жоготушкан^[3].

Монеталар

5, 10, 20, 50 жана 100 вату номиналындагы монеталар жүгүртүүдө. 2011-жылдан бери резервдик банк тарабынан 1 жана 2 вату номиналындагы монеталар чыгарылбайт, бирок калктын колундагы ушул номиналдагы монеталар мыйзамдуу төлөм каражаты бойдон калууда. Соода-сатыкта баалар 5 ватуга чейин тегеректелет^[4].

Вату монеталары
Сүрөт	Номинал (вату)	Техникалык параметрлери				Сүрөттөөмөсү			Чыгарылган жылы
		Диаметр (мм)	Калыңдыгы (мм)	Салмагы (г)	Материал	Кыры (гурт)	Алдыңкы бети (аверс)	Арткы бети (реверс)
	1	16,95	1,2	1,99	Латунь менен капталган никель	жылмакай	деңиз үлүл кабыгы	Вануатунун герби	1983—2002
	2	20	1,38	3	Латунь менен капталган никель	жылмакай	деңиз үлүл кабыгы	Вануатунун герби	1983—2002
	5	23,5	1,31	4	Латунь менен капталган никель	жылмакай	деңиз үлүл кабыгы	Вануатунун герби	1983—2009
		19		2,82	Жез менен капталган никель	кесикче	салттуу каноэ	Вануатунун герби	2015
	10	24	1,89	6,10	Жез менен никелдин эритмеси	кесикче	аралдагы краб	Вануатунун герби	1983—2009
		21		3,64	Никель менен капталган болот	кесикче	курма уурусу	Вануатунун герби	2015
	20	28,45	2,05	10,20	Жез менен никелдин эритмеси	кесикче	аралдагы краб	Вануатунун герби	1983—2010
		24,2		5,47	Никель менен капталган болот	кесикче	аксакалдар жыйыны	Вануатунун герби	2015
	50	33	2,25	15	Жез менен никелдин эритмеси	кесикче	батат	Вануатунун герби	1983—2009
		27		9,19	Никель менен капталган болот	кесикче	Вануатунун өсүмдүктөрү	Вануатунун герби	2015
	100	23,9	2,95	9,55	Латунь менен капталган никель	жылмакай	өнүп чыккан үч кокос	Вануатунун герби	1988—2008
		23,25		6,84	«Түндүк алтыны»	жылмакай[5]	Улуттук парламенттин имараты	Вануатунун герби	2015

Банкноттор

1982-жылы Вануатунун резервдик банкы тарабынан алгач 100 (1999-жылдан бери бул номиналдагы банкноттор басылып чыкпайт жана ушул номиналдагы монета менен алмаштырылган)^[6], 500 жана 1 000 вату номиналындагы банкноттор чыгарылган. 1989-жылы жаңы 5 000 вату банкноту чыгарылган, 1993-жылдан баштап резервдик банк акча чыгаруу иштерин озуно толугу менен алган жана жаңы сериядагы 500 жана 1000 вату банкнотторун чыгарган. 200 вату банкноту 1995-жылы жүгүртүүгө чыгарылган.

Вату банкноттору
Сүрөт	Номинал (вату)	Өлчөмү (мм)	Түсү	Сүрөттөөмөсү			Дата
				Алдыңкы бети (аверс)	Арткы бети (реверс)	Суу белги	Чыгарылган күнү	Басып чыгарылбай калган жылы
	100	130×64		«Long God Yumi Stanap» улуттук гимни жана Вануатунун герби	кокос бактарынын арасындагы уйлардын үйүрү	баш кийимчен сакалдуу киши	1982	1999
	200	135×68	көк, күлгүн көк, күрөң	«Long God Yumi Stanap» улуттук гимни жана Вануатунун герби	ортосунда парламент имаратынын алдындагы эки балалуу үй бүлөнүн айкели, сол жагында уруу кеңешинин жыйыны, оң жагында Вануатунун желеги жана камандын азуу тиши	баш кийимчен сакалдуу киши	1995
	500	140×70		«Long God Yumi Stanap» улуттук гимни жана Вануатунун герби	ортосунда салттуу барабанда же тамтамда ойноп жаткан Вануатунун эли, сол жагында ар түрлүү статуэткалар, оң жагында салтанаттуу бет кап жана камандын азуу тиши	баш кийимчен сакалдуу киши	1993
	1000	150×75	кара, ачык көк, жашыл	«Long God Yumi Stanap» улуттук гимни жана Вануатунун герби	ортосунда эки ни-вануату, тоолуу аралдын фонунда каноэ, сол жагында Вануату аралдарынын картасынын фонунда статуэткалар, оң жагында камандын азуу тиши	баш кийимчен сакалдуу киши	1993
	5000	160×80		«Long God Yumi Stanap» улуттук гимни жана Вануатунун герби	ортодосунда аркан менен байланганып алып мунарадан секирип жаткан кишини карап турган аралдардын тургундары, сол жагында аралга токтогон круиздик кеме жана кокос дарактары, оң жагында деңиз жээгиндеги уйлардын үйүрү жана камандын азуу тиши	баш кийимчен сакалдуу киши	1989

Альтернативдүү валюта

Вануатудагы көптөгөн коомчулуктардын салттуу баалуу буюмдары жана ээликтери болгон чочколор, карышкырлардын тиштери ж.б. заттар сатып алууда же сатууда атайын каражат катара колдонулушу улантышууда. Улуттук уруу башчылар кеңеши мындай көрүнүштөрдү колдобостугун жана каршы экенин дайыма билдирип келет.

Вануатудагы Пентекост аралында жайгашкан Танбуния банкы толугу менен карышкырдын тиштеринин наркына барабар болгон валютанын бирдиги болгон ливату менен эсептерди жана трансферттерди сунуштайт.

Алмаштыруу курсунун режими

Базардагы курсу

Google Finance (.../VUV):	KGS USD EUR GBP JPY CHF
Yahoo! Finance (.../VUV):	KGS USD EUR GBP JPY CHF
XE.com (.../VUV):	KGS USD EUR GBP JPY CHF
OANDA.com (.../VUV):	KGS USD EUR GBP JPY CHF