Финляндиянын президенти

Финляндиянын президенти мамлекет башчысы болуп саналат.

Финляндия Республикасынын президенти фин. Suomen tasavallan presidentti швед. Republiken Finlands president
[[Файл:|150px]] Кызматты ээлеген Саули Ниинистө 1-март 2012-жылдан тарта
Расмий резиденциясы	Президенттик сарайы, Мянтүниеми жана Култаранта
Дайындалган мөөнөтү	6 жыл, эки мөөнөттөн ашык эмес
Майанасы	160 миң. € жылда
Кызматтын пайда болгону	17-июль 1919-жыл
Кызматтын биринчи ыйгарылганы	Каарло Стольберг
Сайты	presidentti.fi

Финляндиянын президентинин кызматы 1919-жылы түзүлгөн. 2012-жылдын 1-мартынан бери бул наамды 2012-жылдын 5-февралындагы президенттик шайлоодо^[1] жана экинчи жолу 2018-жылдын 28-январындагы шайлоодо жеңген Саули Ниинистө ээлеп келет^[2].

Шайлоо эрежелери

Шайлоо эрежелери 2000-жылдын 1-мартында күчүнө кирген Финляндиянын Конституциясы менен аныкталат.

Финляндия Республикасынын Президенти тикелей элдик добуш берүү менен шайланат. Кадимкидей процессте президенттик шайлоо 6 жылда бир өткөрүлөт. Эгерде азыркы президент өз милдеттерин аткара албаса, тез арада жаңысы шайланат.

Финляндиянын жараны гана президент боло алат. Бир эле адам катары менен эки мөөнөттөн ашык эмес президент болуп шайлана алат.

Президенттикке талапкерди мурдагы шайлоодо парламентте жок дегенде бир мандатка ээ болгон саясий партия же 20 миңден кем эмес шайлоочулар тобу көрсөтө алат.

Эгерде бир гана талапкер көрсөтүлсө, ал добушсуз президент болот. Болбосо, добуш берүүнүн биринчи туру шайлоо жылында январдын үчүнчү жекшембисинде өткөрүлөт. Эгерде талапкерлердин бири добуштардын жарымынан көбүн алса, ал президент болот. Болбосо, 3 жумадан кийин добуш берүүнүн экинчи айлампасы белгиленип, ага биринчи турда эң көп добуш алган эки талапкер катышат. Экинчи турда эң көп добуш алган талапкер жеңет. Добуштар тең болгон учурда шайлоонун натыйжалары чүчүкулак менен аныкталат.

Жаңы президент шайлоодон кийинки айдын биринчи күнү (1-февраль же 1-март) парламентте түшкү саат 12:00дө сөз сүйлөп, кызматка киришет. Андан кийин (саат 12:20 чамасында) жаңы президенттин ыйгарым укуктары башталып, мурункусунун ыйгарым укуктары бүтөт.

Анты

Анттын тексти Финляндиянын Конституциясы 56-беренеде бекитилген.

Мен, (аты-жөнү), эл тарабынан Финляндия Республикасынын Президенти болуп шайланган, Президенттин милдеттерин аткарууда республиканын Конституциясын жана мыйзамдарын чынчыл жана так сактай турганымды билдирем. , ошондой эле Финляндиянын элинин жыргалчылыгы учун бардык куч-аракетимди жумшайм^[3].

Түп нуска текст  (саам.)  

Minä N.N., jonka Suomen kansa on valinnut Suomen tasavallan presidentiksi, vakuutan, että minä presidentintoimessani vilpittömästi ja uskollisesti noudatan tasavallan valtiosääntöä ja lakeja sekä kaikin voimin edistän Suomen kansan menestystä

Финляндиянын президенттеринин тизмеси

     Улуттук прогрессивдүү партиясы     Дыйкандар союзу     Улуттук коалиция     Финляндиялык борбору     Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы

№	Фотографиясы	Президенти	Кызмат мөөнөтү	Бийликтин узактыгы	Партиясы
1		Каарло Юхо Стольберг(1865 - 1952) фин. Kaarlo Juho Ståhlberg	25-июль 1919-ж. — 2-март 1925-ж.	2048 күн	Улуттук прогрессивдүү партиясы
2		Лаури Кристиан Реландер(1883 - 1942) фин. Lauri Kristian Relander	2-март 1925-ж. — 2-март 1931-ж.	2191 күн	Дыйкандар союзу
3		Пер Эвинд Свинхувуд(1861 - 1944) фин. Pehr Evind Svinhufvud	2-март 1931-ж. — 1-март 1937-ж.	2191 күн	Улуттук коалиция
4		Күөсти Каллио(1873 - 1940) фин. Kyösti Kallio	1-март 1937-ж. — 19-декабрь 1940-ж.	1390 күн	Дыйкандар союзу
5		Ристо Рүти(1889 - 1956) фин. Risto Ryti	19-декабрь 1940-ж. — 1-август 1944-ж.	1321 күн	Улуттук прогрессивдүү партиясы
6		Карл Густав Эмил Маннергейм(1867 - 1951) фин. Carl Gustaf Emil Mannerheim	4-август 1944-ж. — 4-март 1946-ж.	578 күн	Партиясыз
7		Юхо Кусти Паасикиви(1870 - 1956) фин. Juho Kusti Paasikivi	11-март 1946-ж. — 1-март 1956-ж.	3633 күн	Улуттук коалиция
8		Урхо Кекконен(1900 - 1986) фин. Urho Kekkonen	1-март 1982-ж. — 27-январь 1982-ж.	9464 күн	Финляндиялык борбору
9		Мауно Койвисто(1923 - 2017) фин. Mauno Koivisto	27-январь 1982-ж. — 1-март 1994-ж.	4417 күн	Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы
10		Мартти Ахтисаари(1937 - ) фин. Martti Ahtisaari	1-март 1994-ж. — 1-март 2000-ж.	2192 күн	Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы
11		Тарья Халонен(1943 - ) фин. Tarja Halonen	1-март 2000-ж. — 1-март 2012-ж.	4383 күн	Финляндиянын Социал-демократиялык партиясы
12		Саули Ниинистө(1948 - ) фин. Sauli Niinistö	1-март 2012-ж. — а. у. ч.	Азыркы президент Мөөнөтү 2024-жылы бүтөт	Улуттук коалиция