digitis

Discretiva

digitis dictio est in variis linguis:

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
digitīs	casus dativus pluralis	substantivi digitus
digitīs	casus ablativus pluralis	substantivi digitus

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈdigitiːs/

(classice)

Syllabificatio phonetica: di·gi·tīs — morphologica: digit-is

Loci

M. Porcius Cato -234…-149	M. Tullius Cicero -106…-43	Marcus Terentius Varro -116…-27	Gaius Valerius Catullus -87…-54	P. Ovidius Naso -42…+18	Aulus Cornelius Celsus ca. -25…+50	L. Iunius Moderatus Columella ca. 4-70	C. Plinius Secundus 23-79
antiq.	class.	class.	class.	class.	class.	I	I

Marcus Valerius Martialis 40-103	Apuleius ca. 125-170	Aulus Gellius ca. 130-180	Caelius Aurelianus fl.400	Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius ca. 480-525	Isidorus Hispalensis 560-636	Franciscus Petrarca 1304-1374	Iordanus Brunus Nolanus 1548-1600
I	II	II	V	VI	VII	XIV	XVI

Latinitas Romana

antiq.

• In scrobe quom pones, summam terram subdito; postea operito terra radicibus fini, deinde calcato pedibus bene, deinde festucis vectibusque calcato quam optime poteris; id erit ei rei primum. Arbores crassiores digitis V quae erunt, eas praecisas serito oblinitoque fimo summas et foliis alligato. —De agri cultura M. Porci Catonis ^[1][2]

class.  (44/43 a.C.n.)

• Itaque, si vir bonus habeat hanc vim, ut, si digitis concrepuerit, possit in locupletium testamenta nomen eius inrepere, hac vi non utatur, ne si exploratum quidem habeat id omnino neminem umquam suspicaturum. —De officiis Ciceronis ^[3][2]

class.  (ca. 37 a.C.n.)

• De oliveto oleam, quam manu tangere possis e terra ac scalis, legere oportet potius quam quatere, quod ea quae vapulavit macescit nec dat tantum olei. Quae manu stricta, melior ea quae digitis nudis, quam illa quae cum digitabulis, durities enim eorum quod non solum stringit bacam, sed etiam ramos glubit ac relinquit ad gelicidium retectos. —De agricultura Varronis ^[4][2]

class.

• Salve, nec minimo puella naso

nec bello pede nec nigris ocellis

nec longis digitis nec ore sicco

nec sane nimis elegante lingua,

decoctoris amica Formiani.

ten provincia narrat esse bellam?

tecum Lesbia nostra comparatur?

o saeclum insapiens et infacetum! —Carmina Catulli ^[5][2]

class.  (post 1 a.C.n.)

• fac primus rapias illius tacta labellis

pocula, quaque bibet parte puella, bibas:

et quemcumque cibum digitis libaverit illa,

tu pete, dumque petis, sit tibi tacta manus.

sint etiam tua vota, viro placuisse puellae:

utilior vobis factus amicus erit. —Ars amatoria Ovidii Nasonis ^[6][2]

class.  (ca. 30 p.C.n.)

• Utilia etiam sunt cataplasmata, quae reprimunt, maximeque si corpora teneriora sunt. Incidendum quoque super talum quattuor fere digitis ex parte interiore, qua per aliquot dies frequens umor feratur, atque ipsos tumores incidere altis plagis oportet; concutiendumque multa gestatione corpus est; atque ubi inductae vulneribus cicatrices sunt, adiciendum et exercitationibus et cibis, donec corpus ad pristinum statum revertatur. —De Medicina Celsi ^[7][2]

saec. I.

• Ex arbore, de qua inserere voles, novellos et nitidos ramos digito, in iisdemque quaerite gemmam, quae bene apparebit, certamque spem germinis habebit: eam duobus digitis quadratis circumsignato, ut gemma media sit: et ita acuto scalpello circumcisam diligenter, ne eam laedas, delibrato. —De re rustica L. Iunii Moderati Columellae ^[8]

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• externis famulantur sacris ac digitis deos gestant, monstra quoque colunt, damnant et excogitant cibos, imperia dira in ipsos, ne somno quidem quieto, inrogant. non matrimonia, non liberos, non denique quicquam aliud nisi iuvantibus sacris deligunt. alii in Capitolio fallunt ac fulminantem periurant Iovem. et hos iuvant scelera, illos sacra sua poenis agunt. —Naturalis historia Plinii ^[9][2]

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

• Nec motu dignaris opus nec voce iuvare

Nec digitis, tamquam tura merumque pares:

Masturbabantur Phrygii post ostia servi,

Hectoreo quotiens sederat uxor equo,

Et quamvis Ithaco stertente pudica solebat

Illic Penelope semper habere manum. —Epigrammata M. Valerii Martialis ^[10][2]

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 170 p.C.n.)

• Talis mulieris publicitus matrimonium confarreaturus ingentique angore oppido suspensus expectabant diem muneris, saepius quidem mortem mihimet volens consciscere, priusquam scelerosae mulieris contagio macularer vel infamia publici spectaculi depudescerem: sed privatus humana manu, privatus digitis, ungula rotunda atque mutila gladium stringere nequaquam poteram. —Metamorphoseon libri XI Apulei ^[11][2]

saec. II.  (ca. 170-177 p.C.n.)

• Sed de fidibus rarius dictu et mirabilius est; quam rem et alii docti viri et Suetonius etiam Tranquillus, in libro Ludicrae Historiae primo, satis compertam esse satisque super ea constare adfirmat: nervias in fidibus brumali die alias digitis pelli, alias sonare. —Noctes Atticae A. Gellii ^[12][2]

saec. V.

• nam ille que in proximis partibus foris emergunt digito obstetricis inveniuntur, ille vero que non in osculo vel collo set in alto, id est in fundo, matricis seu sinu muliebri sunt minus quidem dolores habent, et digitis apprehendi non possunt, frequentius tamen organo patefacte mulieris oculis videntur, et corpus eius tenuatur et deficit et dimissionis tempore sudores in fronte et cervice habundantes occurrunt. —Gynaeciorum Sorani e graeco versorum et retractatorum quae exstant Caelii Aureliani ^[13]

saec. VI.

• Nos autem praestare debemus, quatenus quemadmodum dato calamo, extremis foraminibus manentibus musicis mos est, ut medium foramen permutantes, atque aliud aperientes, aliud digitis occludentes, diversos emittant sonos, vel cum duabus altrinsecus protensis chordis, medii nervi sonum musicus vel astringendo tenuat, vel remittendo gravat, ita quoque datis duobus numeris, nunc quidem arithmeticam, nunc vero geometricam, nunc autem harmonicam medietatem experiamur inserere, ut rectum propriumque medietatis nomen sit, quod manentibus extremitatibus huc atque illuc ferri permutatique videatur. —De institutione arithmetica Boetii ^[14][2]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Feminae non usae anulis, nisi quos virgini sponsus miserat, neque amplius quam binos anulos aureos in digitis habere solebant. At nunc prae auro nullum feminis leve est atque inmune membrum. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis ^[15][2]

Latinitas humanistica

saec. XIV.  (1354-1367 p.C.n.)

• Loquaces isti et urbani, qui togati ac gemmati populorum digitis ostenduntur, nonnisi quantum loqui poterunt aut paulo amplius cognoscentur: durum hos apparatus tam celeriter et has pompas, hanc scientie nubem, hec verborum tonitrua in tenuem fumum evanescere: durum, fateor, sed sic est; nam nec ipsi de se testimonium prebuerunt, ambitioni aut lucro aut somno dediti, nec qui prebeat meruerunt. —De remediis utriusque fortune Petrarcae ^[16][2]

Latinitas nova

saec. XVI.

• Et in quarta Telluris parte, quam Americam dicimus, discalceatum hominum genus, quam nos in decade, ipsi in vigenario (digitis nempe pedum quoque numerationi adsignatis) periodum, unde monadem repetant, constituunt. —De monade numero et figura Iordani Bruni ^[17][2]

Fontes

8. Lucius Iunius Moderatus Columella - De re rustica - Libri XII. ed. V. Lundström. Anno 1902-1917. (The Latin Library): Liber quintus. Caput XI. [9]  — digitis
13. Caelius Aurelianus, Gynaeciorum Sorani e graeco versorum et retractatorum quae exstant (Gynaecia from a thirteenth century manuscript; ed. Miriam F. Drabkin et Israel E. Drabkin. - Baltimore : The J. Hopkins Press, 1951). Liber secundus, caput 100 — digitis