![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/%25D0%259A%25D0%25B5%25D1%2584%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25BF%25D0%25B0%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%259A%25D1%258A%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BA%25D1%258A%25D0%25B0%25D0%25B7%25D0%25B4%25D0%25B8%25D0%25BD_%25D1%2587%25D3%2580%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580_%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25B7.svg/langlez-640px-%25D0%259A%25D0%25B5%25D1%2584%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25BF%25D0%25B0%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%259A%25D1%258A%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BA%25D1%258A%25D0%25B0%25D0%25B7%25D0%25B4%25D0%25B8%25D0%25BD_%25D1%2587%25D3%2580%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580_%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25B7.svg.png&w=640&q=50)
Лезги чӀал
From Wikipedia, the free encyclopedia
Лезги чӀал — лезги халкьдин хайи чӀал. И чӀалал Дагъустандин кьиблединни — рагъэкъечӀдай пата ва Азербайжандин кефердинни — рагъэкъечӀдай пата уьмуьр ийизвай 800 000-дав агакьна агьалияр рахазва. Кеферпатан Къавкъаздин чӀаларин хзандин нах-дагъустан чӀаларин группадин лезги чӀаларин хилек акатзава.
Лезги чӀал | |
Вичин тӀвар: |
Лезги чӀал |
---|---|
Уьлквеяр: | |
Официал статус: | |
Рахазвайбурун кьадар: |
600—800 агъзур кас |
Классификация | |
Категория: |
Евразиядин чӀалар |
| |
Кхьинар: |
кирилл |
ЧӀаларин кодар | |
ГОСТ 7.75–97: |
лез 390 |
ISO 639-1: |
— |
ISO 639-2: |
lez |
ISO 639-3: |
lez |
![]() 10-й номердив къейднавай рангуналди лезги чӀал гегьенш хьанвай чкаяр къалурнава |
ЮНЕСКО-ди акъуднай «Терг хьунин кичӀевилик квай дуьньядин чӀаларин атлас» журналда лезги чӀалаз vulnerable, яни терг хьунин кичӀевилик квай чӀалан статус ганай.
2010 йисан Урусатдин Федерациядин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, лезги чӀалал 402 173 кас рахазвай[1]. Энциклопедиядин «Этнолог» справочникдин малуматрив кьурвал, 2007 йисуз Азербайжанда лезги чӀалал рахазвайбурун кьадар 364 000 кьван кас тир[2]. Амма Азербайжан республикадин гьукуматди тӀебии тушир рекьералди Азербайжанда лезгийрин кьадар гзаф тӀимиларзава. Мисал патал, 1936 йисуз Азербайжандин чӀехи дережадин мектебриз (ВУЗриз) кьабулун патал анжах лезги халкьдин векилривай гьар йисуз 400 рубль кьадарда «лезги пул лугьудай» кьетӀен харжи къачузвай. И харжидикай азад хьун патал пара кьадарда кесиб лезги хзанри чпин паспортра миллет къалурзавай цӀарцӀел «лезги»-дин чкадал «азербайжанви» кхьенвай. ГьакӀ, Азербайжан республикадин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал 2009 йисуз Азербайжанда 180 300 лезгияр авай. Гьавиляй Азербайжанда авай лезгийрин кьадар гилани дуьз малум туш ва пара кьадарда гьуьжетринни веревирдерин себеб яз амукьзава.
Лезги чӀалал улубарни газетар акъатзава. Виридалайни гзаф кьадарралди акъудзавай кьве газет ава, им Урусатда — «Лезги газет» ва Азербайжанда «Самур».
Дегь девирра Алпандин, юкьван виш йисара Къавкъазда и чӀалал гзаф агьалияр рахазвай. Алатай виш йисара лезги алфавит са шумудра масакӀа хьана. Гилан алфавит кирилл гьарфаралди туькӀуьрнавайди я. Адак 45 гьарф акатзава[3].
Фонетикадин система ахъа тушир гьарфаралди девлетлу я. Падежриз дегиш хьунин система тафаватлу я. Лезги чӀалахъ 18 падеж ава.