Toeëntaal
From Wikipedia, the free encyclopedia
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Toeëntaal is 'n taal oeë-in 't versjil va toeën oeë-óp e waoërd wert oetgesjpraoëke, 'n versjil in betekenis makt. [1] 't Limburgs is de ènnige Indo-Europese en de ènnige gesjpraoëke toeëntaal in Europa en haat twieë toeëne: d'r sjlèèptoeën en d'r sjtoeëttoeën (zuuch ouch Toeanen in 't Limbörgs). De tonalitèètsisoglosse begrenst 't Limburgs in 't weste en noorde. Roond Èèsde en Riemst haat 't 'n neet-tonaal enclave. Dao kaome de toeëne wal väör mae make dao noeëts versjil in betekenis.
't Nederlands, Ingelsj, Fraans en Duutsj haant allèng (lang en kórte) sjtoeëttoeëne en naeme 't Plat dan ooch woeër is 'n zingende taal. An de grenze van 't Limburgs zinge de sjtandaardtaalsjpraeëkers van 't Duutsj (Rienland) en 't Fraans (Luuk) evvel ooch, zjuus wie d'r Limburger went-e Nederlands kalt. Ooch 't Letzeburgs zingt mae is gèng toeëntaal. 't Ripuarisch is wal 'n toeëntaal mae haat näörgens 'n officieel sjtatuut. [2]
Oonder mieë 't Zjweeds, Noors, Sloveens en Litouws wert dör sommige ooch 'n mariginaal toeëntaal geneumd; ander kalle van 'n pitch-accaent taal.
Boete Europa gèft 't mieë toeëntale, zoewie 't Chinees of 't Thais, versjillende tale in Afrika, zoewie in d'r Kongo of in Tanzania en Kenia, 't Swahili of versjillende indianetale in Amerika.
Oonderzeuk haat oetgewaeze dat luuj die 'n toeëntaal es modertaal haant, dèkker 'n absoluut gehuur haant.[3][4] Toeëntale en de sjpraeëkers daovan zeunt allewiel ooch object van genetisch [5] en neurologisch oonderzeuk.