Roraima

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Roraima Sjtaot van Brazilië
Code	RR
Regio	Noord
Hoofsjtad	Boa Vista
Gouvernäör	Suely Campos
Aantal gemeintes	15 (lies)
Opperflaakde	224.301 km²
Inwoeners – Deechde:	514.665 (2016) 2,29/km²
Tiedzaone	UTC -4

Roraima is 'ne staot vaan Brazilië, in de macroregio Noord. 't Grens mèt de klok mèt aon Venezuela, Guyana, Pará en Amazonas. Roraima is duns bevolkde en mins bevolkde staot vaan gans 't land. De natuurleke vegetatie varieert vaan tropisch regewoud tot savanne, wat me veural in 't hoeger gelege noorde vint. In dat savennegebeed weurt aon landbouw gedoon.

Naom

De staot hèt nao de gelieknaomege berg op de grens mèt Venezuela en Guyana (zuug oonder). De naom is vaan inheimse aofkums, meh de beteikenis is neet gans oonumstreje. De woersjijnelekste etymologie is roro imã, Pemon veur 'pappegejjeberg' of ouch 'greune berg' (nao 't greun verekleid vaan sommege pappegejje).

Fysische geografie

Monte Roraima aon de grens mèt Venezuela en Guyana. 't Plateau boe me op oetzuut ligk in Venezuela.

Mèt zien 224.300 veerkante kilometer is Roraima nao groondoppervlak 'ne modaole Braziliaanse staot. 't Is in gruutde vergeliekbaar mèt naoberland Guyana. Roraima is rillatief bergechteg. Veural in 't noorde, laanks de grens mèt Venezuela, kin me rouw terrein vinde. 't Hoegste punt is de Monte Roraima op 't dreilandpunt mèt Venezuela en Guyana, mèt 2.772 meter (d'n top top vaan 2.810 meter ligk allein in Venezolaans gebeed). Ouch in 't midde vaan de staot vint me geaccidenteerd, heuvelechteg terrein. Heidoor besteit 't noordoostelek deil vaan de staot, oondaanks de ligking kortbij d'n eveneer, neet oet tropisch regewoud meh oet savanne. Nao 't zuie touw weurt de plantegreuj gestiedegaon bosechteger, tot me oetindelek in 't Amazonegebeed kump. De staot heet mèt oontbossing te make, meh laank neet zoe erg wie in 't midde vaan 't land.

Gans de staot ligk binnen 't bassin vaan de Amazone. Door de staot heer löp de Rio Branco, die oetindelek zie water in de Rio Negro (zelf 'n zijrevier vaan de Amazone) loos. De Rio Negro vörmp op dit punt de zuidgrens vaan Roraima.

Politiek

Roraima heet wie alle staote 'n eige parlemint, wat 24 zetele tèlt. De staot sjik ach aofgeveerdegde nao 't liegerhoes vaan 't lendelek parlemint. Gouverneur is anno 2017 Suley Campos vaan de conservatief PP.

Gemeinteleke indeiling

Es staot mèt de minste inwoeners heet Roraima ouch de minste gemeintes vaan alle staote in Brazilië. 't Zien 'rs um perceis te zien vieftien, boevaan de groetste (Caracaraí) nog groeter is es Nederland. De gemeintes zien veur statistische doele gegróppeerd in veer microregio's en twie mesoregio's.

Gemeinte	Oppervlak	Inwoeners (2016)	Keertsje
Norte
Boa Vista
Alto Alegre	26.110 km²	16.053
Amajari	28.472 km²	11.285
Boa Vista	5.687 km²	326.419
Pacaraima	8.028 km²	12.144
Nordeste
Bonfim	8.095 km²	11.843
Cantá	7.691 km²	16.516
Normandia	6.967 km²	10.339
Uiramutã	8.066 km²	9.664
Sul
Caracaraí
Caracaraí	47.411 km²	20.537
Iracema	14.119 km²	10.592
Mucajaí	12.751 km²	16.618
Sudeste
Caroebe	12.066 km²	9.331
Rorainópolis	33.594 km²	27.756
São João da Baliza	4.284 km²	7.629
São Luís	1.527 km²	7.503

Bevolking

Mèt 'n bevolking vaan oongeveer 'n haaf mieljoen is Roraima de staot mèt de kleinste bevolking vaan gans Brazilië. Ouch heet 't de liegste bevolkingsdiechheid vaan 't land: 2,2 mins per km², vergeliekbaar mèt Mongolië ('t duns bevolkde land op de wereld). Vaan die bevolking woent de mierderheid in de hoofstad. Me versteit tot 't platteland daorum bezunder leeg is — 't is veur e groet deil 't terrein vaan oongerepde natuur, indiaonestamme en extensieve landbouw. Sommege vaan de indiaone leve nog in praktische isolatie vaanein en vaan de 'besjaafde' bevolking.

Etnische gróppe

De mierderheid vaan de bevolking versteit ziech es pardo, dat wèlt zègke vaan gemingk ras. In dit deil vaan 't land hèlt dat dèks ouch indiaanse veurawwers in (en neet allein blaanke en zwarte). In 2009 neumde ziech 61,6% pardo, 30,4% blaank, 6,1% zwart en 1,9% Indiaans of Aziatisch.

Taol

In de staot Roraima sprik me 't Noord-Braziliaans Portugees, e dialek wat neet bezunder väöl vaan de standaard aofwiek en veural nog d'n awwerwètsere norm vaan de negentienden iew rifflecteert.

In de staot zien, wie in gans 't Amazonegebeed, nog väöl inheimse taole presint. Allewel tot sommege bekaans zien oetgestorve, weure aandere nog volop aon kinder doorgegeve. Inheimse taole in Roraima mèt nog 'n aonzeenleke sprekersgemeinsjap zien 't Ingarikó, 't Macushi, 't Maquiritari, 't Ninam, 't Pemon, 't Sanumá, 't Waimiri-Atoarí, 't Waiwai, 't Wapishana, 't Yanomámi, 't Yanomamö en 't Yaroamë. De mieste taole hure bij de Caribische taole, dewijl hei ouch de femilie vaan de Yanomamaanse taole inheims is (wie me al kin zien aon de naome vaan drei lèste, ing verwante taole).^[1]

Economie

Roraima is economisch de mins belaankrieke staot vaan 't land: heer is mer good veur 0,15% vaan 't Bruto Binnelands Produk. Dit kump veural door zie gering aontal inwoeners. Wat betröf economische oontwikkeling is Roraima 'ne modaole staot; d'n Index vaan Minseleke Oontwikkeling bedroog bij de volkstèlling 0,707, e bitteke oonder 't lendelek gemiddelde vaan 0,727.

Veural in 't noordooste weurt väöl aon landbouw gedoon; veurnaom produkte zien ries, koffie, maïs, banane en soja. Boete de ries, dee veural veur binnelandse consumptie is, weure dees produkte nao 't boeteland geëxporteerd. E wijer veurnaom exportproduk is hout. Ouch weurt in de staot aon mijnbouw gedoon, veural aon de winning vaan iezer. Nog väöl aander mineraole zien de in de staot te vinde, meh dèks ligke die op 't groondgebeed vaan inheimse volker. Me maag die reserves neet zoemer exploitere; hei en dao gebäört dit illegaol. De rillatief beperkde industrie concentreert ziech gooddeils roond de verwèrking vaan hout en iezer. D'n tertiaire sector besteit boete diverse deenste in de hoofstad ouch oet toerisme.

Historie

Door zien excentrische ligking, neet allein deep in 't diech bebos binneland meh ouch nog ins wied eweg vaan de Amazone, had Roraima langen tied rillatief wieneg aondach vaan Europese koloniste. De Portugeze verkóste de Rio Branco in de zèstienden iew, meh ouch de Spanjole, de Ingelse en de Hollenders kaome de regio binne, en dreve noe en daan handel mèt de Indiaone. Bij 't Verdraag vaan Madrid in 1750 woort 't gebeed officieel aon Portugal touwgeweze; kort daonao begós dit land hei zie gezag te consolidere door 't bouwe vaan 't São Joaquim-fort Rio Branco. In de loup vaan d'n iew kaome hei ouch diverse Europese kolonies, die soms in vrei, daan weer in conflik mèt de inheimse bevolking leefde. In 1810 perbeerde de Britte vaanoet Guyana 't gebeed te verovere, meh hunnen aonval op 't São Joaquim woort aofgeslage.

De beteikenis vaan dit gebeed naom touw nao de stiechting vaan Boa Vista in 1890. Dit dörp zouw oetindelek tot 'n groete stad oetgreuje. Al in 1903 woort dit gebeed, tot daan touw deil vaan de staot Amazonas, belaankriek genog veur 't tot territorium te verluffe. In dezen tied spraok me nog vaan Territorium Rio Branco, de naom Roraima woort pas in 1962 aon 't gebeed gegeve. Mèt de instèlling vaan de nui groondwèt in 1988 woort Roraima 'ne volweerdege staot.