Castéllo Apoliêno

O castéllo Apoliêno (in grêgo modèrno: Κάστρο Απολίχνων, Kástro Apolíchnon) o l'é 'n castéllo de Scîo, tiòu sciù da-i zenéixi da Maónn-a p'avardâ o pàize de Armòlia.

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Stöia

O castéllo Apoliêno o l'é stæto tiòu sciù da-a Maónn-a p'avardâ o pàize de Armòlia, un di vilàggi ciù gréndi da mastichochoria, a pàrte de l'îzoa dedicâ a-a produçión do preçiôzo màstice. Segóndo 'na teorîa comùn, ch'a vêgne da di tèsti antîghi, o castéllo o l'é stæto constrûto into 1440 pe voéi do Nichiôzo Giustiniàn Bànca^[1][2][3], poæ de l'Andrieu^[4], ma pe dindavèi l'é probàbile ch'o ségge stæto comiscionòu da un di fìggi de l'Ötobón Giustiniàn Cànpo into 1446^[5]. Defæti, into vêgio cazaménto da schêua de Armòlia gh'é conservòu 'n architrâve ricuperòu da l'intrâ do castéllo che, óltre a-o stémma da Repùbrica de Zêna e a quéllo da famìggia Giustiniànn-a, o l'aregórda a fondaçión do castéllo con st'inscriçión chi^{[5][n. 1]}:

(LA) «Egregi[us] d(omi)n(u)s Iustini[a]nus Iust(inianus) q(uondam) d(omi)[ni] Ottoboni unu[s ex] d(omi)nis Chii fier[i fec]it hoc castru[m ann]o in(c)a(r)nationis MCCCCXLV[I] (d)ie I Ma[ii]»

(LIJ) «O gràn scignôro Giustiniàn, fìggio do sciô Ötobón Giustiniàn, un di scignôri de Scîo, o l'à fæto quésto castéllo inte l'ànno de l'incarnaçión do Segnô 1446, a-o giórno prìmmo de màzzo»

O castéllo Apoliêno o l'êa in contàtto vixîvo co-e tôre de goàrdia (dîte βίγλες, Bígles) lóngo a còsta de Komi, a sùd, e quélla de Lithio, a nòrd, eséndo coscì pàrte do scistêma de comunicaçión de l'îzoa. Defæti, into câxo de 'n atàcco nemîgo l'alàrme o l'êa pasòu da 'na tôre a l'âtra e de chi scìnn-a-i castélli de l'entrotæra, pe mêzo de segnâli de fùmme de giórno e de fêughi de néutte, de mòddo d'òrganizâ e diféize^[6].

Descriçión

O castéllo o l'é constrûto a 'n'altéssa de 220 mêtri in sciô livéllo do mâ apénn-a a ponénte do bórgo, in çìmma a 'n brìcco ch'o dòmina in sciâ pàrte meridionâle de l'îzoa e in particolâ, in scê ciànn-e de Kalamoti e d'Armòlia e in sciâ zöna costêa da-arénte a-o vilàggio de Komi^[6]. O castéllo o l'à 'na ciànta a trapéçio/òvâle, con de dógge miâge che in di pónti se són conservæ scìnn-a-i mèrli^[3], no tànto èrte e drûe tra 1,5 e 2 m. L'intrâ a se trêuva vèrso nòrd e a l'é protètta da 'n bàsso bastión méntre lóngo a çénta de miâge no gh'é de tôre de diféiza mìsse in scî cànti^[3]. Sott'a-i mèrli, dotæ de luxêe, gh'é di fòsci dónde se ciantâvan i pascioìn ch'arezéivan 'na galerîa de légno, ch'a l'êa dêuviâ cómme camìn de rónda^[3].

O drénto o l'é òcupòu da vàrri cazaménti, di quæ se pêuan ancón védde i rèsti de miâge^[3]. Tra quésti gh'êa 'na série de locâli tiæ sciù a-o redòsso da çénta de miâge, co-a càmia ciù grànde ch'a l'à 'na longhéssa de 60 pê e 'na larghéssa de 40^[1]. Gh'êa ancón dôe cistèrne e 'n recìnto fortificòu in sciô sciànco vèrso sùd, dónde se peu intrâ pasàndo sôlo da-o drénto do fórte e tiòu sciu pe 'na mêgio diféiza vèrso sùd^[3], dónde o terén o l'é mêno açidentòu. Pe cóntra, o sciànco setentrionâle do castéllo o s'avànsa in sce 'n derûo, raxón pi-â quæ o l'êa ciù segûo^[6].

A-a giornâ d'ancheu, se peu montâ a-o castéllo co-in fàçile sentê ch'o pàrte da-o ciàssa de l'arénte vilàggio de Armòlia, lóngo ciù ò mêno 800 mêtri e ch'o l'atravèrsa di cànpi de oîvi e di bòschi^[7].