Prinçipatu de Mu̍negu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
U Prinçipatu de Mu̍negu (ün liguru: Prinçipato de Mónego, ün françese: Principauté de Monaco; ün italian: Principato di Monaco) ë ün paise d'Europa.
MC |
Achësta pa̍gina e̍ scrita ün munegascu |
| |||||
| Imnu munegascu | |||||
 | |||||
| Sistema de guvernu | Munarchia constitüçiunale | ||||
| Principu | Albertu segundu (6.4.2005) | ||||
| Ministru de Statu | Serge Telle (1.2.2016) | ||||
| Lingue | Françese e munegascu | ||||
| Capitala | Mu̍negu | ||||
| Superficie | 2,02 km2 | ||||
| Pupülaçiun | 36 950 ab. | ||||
| Densita̍ | 18 292 ab/km2 | ||||
Mu̍negu e̍ ün Prinçipatu guverna̍u per üna munarchia constitüçiunale cun Albertu segundu pe̍ cavu de sta̍u. Benche̍ u prinçipu Albertu segundu e̍ ün prinçipu constitüçiunale, elu a̍ ün putere puliticu imensu. A Casa Grima̍udi ha guverna̍u Mu̍negu despœ̍i 1297. A lengua ufiçiala e̍ u françeise, aisci̍ se parla u munegascu, u italian e u anglese. L'Imnu munegascu (Hymne monégasque), o Marcia Naçiunale d'i Lealisti, ë ř'imnu naçiunale d'u Prinçipatu de Mùnegu.
Remove ads
Etimulugi̍a
Benche̍ l'etimulugia de Mu̍negu nun sice ben cia̍iria, de pare̍ generale cunvegne d'a tira̍ ciütostu da Monoïkos (Monoeci) -Arcule liguru- che da Melkart (Menouha) -Arcule finiçian.
Sto̍ria de Mu̍negu
- Articulu principale: Sto̍ria de Mu̍negu
Preistoria
Au Paleuliticu ançien, l'Omu abitava gia̍ Mu̍negu.
Antichita̍
D'u 1297 Rainie̍ e Françua̍ Grimaldi (mascarau ün frate), se sun ümpadrunii d'a furtessa de Mu̍negu ciü per astüçia che per viulença.
Epuca muderna
Mu̍negu deve au principu Antoni primu bona parte d'e soe furtificaçiue.
Menton e Rocabrüna an fau parte d'u Prinçipatu de Mu̍negu finta d'u 1848.
Carlu terçu d'u 1866 à dau u nome de Munte Carlu a roca de Spelüghe.
Cun u principu Rainie̍ terçu, suvran de Mu̍negu despœ̍i 1949, un Pinçipatu a̍ vistu u territoriu so passa̍ da 157 a 192 etari.
Remove ads
Sistema de guvernu
- Articulu principale: Pulitica munegasca e Lista d'i suvrái de Mùnegu
.jpg)
Mu̍negu ë üna munarchia constitüçiunale.
Ün ministru de Statu e trei cunseyei (Internu, Finançe, Trabayi püblichi) formu u Cunsiyu de guvernu.
U Cunsiyu naçiunale participa au putere legislativu a Mu̍negu.
Geugrafia
- Articulu principale: Geugrafia de Mùnegu
- Munte Agè
- Munegu pusseda un giardin esoticu de primu cartelu.
- Portu de Munegu
U territori de Mu̍negu fà 2 km².
Urganisaçiun territuriale
-lij.svg)
- Articulu principale: Qartièi de Mùnegu
Munegu á nœve qartièi e setùs regrupaus en qatre qartièi tradiçiunali. I qartièi tradiçiunali sun:
E i qartièi urdinançai e setùs reservaus sun:
Remove ads
Cültüra
- Articulu principale: Cültüra de Mùnegu
- Cumitau Naçiunale d’ë Tradiçiue Munegasche: Mantegne u parlà munegascu.
- Institütu d Paleuntulugia ümana
- Palaçi de Mu̍negu
Müsei
Geije
A capela de San Giuane Batista
A capela de San Nurè
A capela d'a Misericordia
A sinagoga.
Literatüra munegasca
- Articulu principale: Literatüra munegasca
- Cherici-Porello, Paulette (1986) Mèsccia
- Cherici-Porello, Paulette (2012) Antebrǜn
Autui munegaschi
- Paulette Cherici-Porello
Gastrunumia
Remove ads
Religiùn
A religiùn catolica è a religiùn d'u Statu.
- Santa Devota, vigiya de Santa Devota
Edücaçiun
A Mu̍negu, l'ünsegnamentu püblicu à principiau d'iesse dau ün françese versu 1860.
È ubligatori d'andà â scœra da 6 a 16 ani; ma da 3 ani se pò cumençà cun a scœra materna. Ghe sun de scœre pǜbliche sei materne e elementari, ün culege, ün liçè d'ünsegnamentu generle e tecnologicu e ün liçè d'ünsegnamentu prufessiunale.
L'ünsegnamentu d'a lenga munegasca è ubligatori ünt'ë scœre elementari da u 1976, pœi per i primi dui ani d'u culege da u 1979.
Remove ads
Ecunumia
- Articulu principale: Ecunumia de Mùnegu
Turismu e indüstria fan vive Mu̍negu.
Sport
- Articulu principale: Sport ün Munegu
Feste
Remove ads
Vede tamben
- Lenga munegasca
- Uspità de Mùnegu
A̍utri prugeti
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Principatu de Munegu
Vinculi esterni
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads