From Wikipedia, the free encyclopedia
El Hordeum vulgare (en Bresà: Órs; Insübregh: Orz, Ors, giota, org, giuta) l'è 'na piànta anuàla de la famìa botànica de le Poaceae. L'è 'n cereàl de gran emportànsa tat per le bès•ce come per i òm e al dé d'encö l'è 'l quint cereàl piö cultiàt endèl mónt (53 miliù de ètari).
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna. |
L'órs l'è cultiàt suratöt endèi clìmi frèsc come catàda de primaéra e de sòlit la sò distribusiù l'è mìa tat diferènta de chèla del formét. L'órs el crès bé endèi teré che filtra bé l'àiva, e ocór mìa che i sàpe isé fèrtii come per el formét.
La raìs de la piànta l'è fascicolàda e se pöl identificà le raìs primàrie e chèle segondàrie. El gamp de la piantìna del órs l'è 'na canitìna öda con sèt o òt gróp, La pursiù de gamp tra 'n gróp e l'óter i è piö lónc de menemà che 'l gamp el crès. El nömer de gamp per ògna piànta l'è variàbil; ògna gamp el prezènta 'na spìga.
Le fòie i è furmàde de 'na guàina bazàl e de 'na làmina, e chèste dò parcc i è ünìde per mès de la lìgula e le prezènta dò estensiù che le se ciàma aurìcole. Le fòie le se 'nserés endèl gamp a l'altèsa dei gróp.
El granì de órs el g'ha 'na fùrma afuzulàda, piö gròs en mès e 'l demenöés a le estremità. El gös de l'órs el difènt el granì cutra i predadùr e 'l vé bù 'ndèi procès de maltasiù e birificasiù.
Endèn quac paés del medio oriènt e de l'Amèrica meridiunàla compàgn de la Colombia e del Ecuador, se 'l dopèra apò per l'alimentasiù de l'òm, però, l'órs se 'l dopèra suratöt per otègner el móst del quàl, per fermentasiù, se fà la bìra o per distilasiù se fà 'l whisky scosés. Ena pàrt de la prudusiù l'è destinàda apò a l'alimentasiù de le bès•cie, suratöt el sì.
⇒ | Locc |
Vöna di resun che la giota l'è minga tant druada in de l'alimentaziun de l'om, l'è che la panifega no, u l'è ben düra de panifegà. In di Alp però la supa de giota, un vegg piat de la cüsina tradiziunala cunt dent giota, tuchelit de speck, brisaula, u giambun, pö carotul, pom de tera, e.i.v., l'è 'ncamò preparada al didincö: una pitansa pütost rüstega, ma sana e rubüsta. Pö in Cureja e Giapun, suratüt i malaa, trinchen thè de Giota.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.