ເບີລິນ

ເບີລິນ ຫຼື ແບຣ໌ລີນ (ເຢຍລະມັນ: Berlin, ອອກສຽງ: [bɛʁˈliːn] ( ຟັງສຽງ)) ແມ່ນນະຄອນຫຼວງແລະລັດໜື່ງໃນສິບຫົກລັດສະຫະພັນຂອງປະເທດເຢຍລະມັນ ມີປະຊາກອນ 3.4 ລ້ານຄົນໃນເຂດນະຄອນ ຊຶ່ງຫຼາຍສຸດໃນເຢຍລະມັນ ແລະຫຼາຍເປັນທີ່ສອງໃນສະຫະພາບເອີລົບ ແມ່ນສູນກາງຂອງເຂດນະຄອນຫຼວງເບີລິນ-ບຣັນແດນບູກແລະທາງຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງເຢຍລະມັນ ມີປະຊາກອນໃນເຂດນະຄອນຫຼວງຮວມ 5 ລ້ານຄົຍ ຈາກ 180 ຊາດ ຫຼາຍເປັນທີ່ເກົ້າໃນສະຫະພາບເອີລົບ^[7][8]

ເບີລິນ
ນະຄອນຫຼວງ ລັດ ແລະເທດສະບານ
ແບຣ໌ລີນ Berlin
ທຸງ ກາສັນຍະລັກ
ພື້ນທີ່ນະຄອນຫຼວງເບີລິນໃນປະເທດເຢຍລະມັນ
ພິກັດ: 52°31′12″N 13°24′18″E
ປະເທດ	ເຢຍລະມັນ
ລັດ	ເບີລິນ
ການປົກຄອງ
• ໜ່ວຍງານ	ສະພາຜູ້ແທນລາດສະດອນເບີລິນ
• ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ	ຟຣັນທຊິດຄາ ກິຟຟີຍ໌ (SPD)
ພື້ນທີ່[1]
• ນະຄອນ/ລັດ	891.7 ຕລ.ກມ. (Bad rounding here340 ຕລ.ໄມລ໌)
ຄວາມສູງ	34 ແມັດ (Bad rounding here110 ຟຸດ)
ປະຊາກອນ  (31 ທັນວາ ຄ.ສ. 2020)[2]
• ນະຄອນ/ລັດ	3,677,472 ຄົນ
• ເຂດເມືອງ[3]	4,473,101 ຄົນ
• ລວມເຂດ[4]	6,144,600 ຄົນ
ເດມະນິມ	ຊາວເບີລິນ
ເຂດເວລາ	UTC+01:00 (ເວລາເອີລົບກາງ)
• ລະດູຮ້ອນ (ເວລາອອມແສງ)	UTC+02:00 (ເວລາອອມແສງເອີລົບກາງ)
ລະຫັດພື້ນທີ່	030
ລະຫັດພູມສາດ	NUTS Region: DE3
ລະຫັດ ISO 3166	DE-BE
ທະບຽນພາຫະນະ	B[ໝາຍເຫດ 1]
GRP (ຮວມ)	155 พันล้านยูโร (2020)[5]
GRP (ຕໍ່ຫົວ)	41,000 ຢູໂຣ (2020)
GeoTLD	.berlin
HDI (2018)	0.964[6] very high · 2nd of 16
ເວັບໄຊ	www.berlin.de/en/

ເບີລິນແມ່ນໜື່ງໃນສູນກາງທີ່ມີອິດທິພົນຫຼາຍສຸດໃນທະວີບເອີລົບ ທັງດ້ານການເມືອງ ວັດທະນະທຳ ການສື່ສານມວນຊົນ ແລະວິດທະຍາການ^{[9][10][11][12]} ແມ່ນສູນກາງທີ່ສຳຄັນຂອງການຄົມມະນາຄົມທາງອາກາດແລະທາງຮາງຂອງທະວີບ ພື້ນຖານເສດຖະກິດຂອງນະຄອນຄືທຸລະກິດບໍລິການອັນຫຼາກຫຼາຍ ຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍອຸດສາຫະກຳການສ້າງສັນ ບໍລິສັດດ້ານສື່ ການບໍລິການສິ່ງແວດລ້ອມ ສູນການປະຊຸມແລະສະແດງສິນຄ້າ^[13][14] ເບີລິນແມ່ນນະຄອນທີ່ມີນັກທ່ອງທ່ຽວຫຼາຍເປັນທີ່ສາມຂອງເອີລົບ^[15] ອຸດສາຫະກຳອື່ນ ໆ ຮວມເຖິງວິດສະວະກຳຈະລາຈອນ ອອບໂຕເອເລັກໂຕຣນິກ ໄອທີ ອຸດສາຫະກຳຍານຍົນ ສຸຂະພາບ ວິດສະວະກຳຊີວະການແພດ ແລະເທັກໂນໂລຍີຊີວະພາບ

ນະຄອນຫຼວງແຫ່ງນີ້ເປັນບ້ານຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ ສະຖາບັນວິໄຈ ການແຂ່ງຂັນກີລາ ອອຣ໌ເຄສຕາ ພິພິດທະພັນ ແລະບຸກຄົນທີ່ມີຊື່ສຽງລະດັບໂລກຈຳນວນມາກ^[16] ພູມີທັດນະຄອນແລະມອລະດົກທາງປະຫວັດສາດຂອງເບີລິນທຳໃຫ້ນະຄອນເປັນທີ່ນິຍົມໃຊ້ເປັນຊາກສຳຫຼັບການຖ່າຍພາບພະຍົນ^[17] ນະຄອນແຫ່ງນີ້ມີຊື່ສຽງໃນເລື່ອງເທດສະການ ສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ສິນລະປະຮ່ວມສະໄໝ ສິນລະປະແນວທົດລອງ (ອາວອງກາຣ໌ດ) ຊີວິດກາງຄືນ ແລະຄຸນນະພາບຊີວິດ^[18][19][20] ໃນຊ່ວງທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາເບີລິນໄດ້ພັດທະນາສູ່ຈຸດຮວມຂອງປັດເຈກຊົນແລະສິນລະປິນໜຸ່ມສາວມາກມາຍຫຼາກຫຼາຍຊາດຈາກທົ່ວໂລກ ທີ່ຖືກດຶງດູດດ້ວຍວິຖີຊີວິດແບບເສລີແລະຈິດວິນຍານແຫ່ງການເວລາສະໄໝໃໝ່ (modern zeitgeist) ^[21][22][23]

ອ້າງອິງ

1. "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (in ເຢຍລະມັນ). Archived from the original on 8 March 2021. Retrieved 2 May 2019.
2. "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Bevölkerung". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (in ເຢຍລະມັນ). Retrieved 18 November 2022.
3. citypopulation.de quoting Federal Statistics Office. "Germany: Urban Areas". Archived from the original on 2020-06-03. Retrieved 2021-01-28.
4. "Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik" (PDF). statistik-berlin-brandenburg.de. Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. 8 February 2019. Archived from the original (PDF) on 27 August 2021. Retrieved 24 November 2019.
5. "Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020". www.statistikportal.de. Archived from the original on 1 April 2021. Retrieved 1 April 2021.
6. "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (in ອັງກິດ). Archived from the original on 23 September 2018. Retrieved 13 September 2018.
7. INSEE. "Population des villes et unités urbaines de plus de 1 million d'habitants de l'Union européenne". Retrieved 2007-10-22.
8. Indicators for larger urban zones 1999 - 2003 [ເກັບຖາວອນ] (ອັງກິດ), Eurostat. ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 9 ມີນາ ຄ.ສ. 2007
9. Culturally, Berlin Is Ascending, if Slowly (ອັງກິດ), New York Times, ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
10. Berlin, the big canvas (ອັງກິດ), International Herald Tribune, ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 22 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 2008
11. Innovationsindex für die Länder der EU Archived 2007-06-07 at the Wayback Machine [ເກັບຖາວອນ] (ເຢຍລະມັນ), Baden-Württemberg Stat Office, ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
12. Sites and situations of leading cities in cultural globalisations/Media (ອັງກິດ), GaWC Research Bulletin 146, ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
13. ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 (ອັງກິດ), ICCA, ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ່ 17 ເມສາ ຄ.ສ. 2008
14. Berlin City of Design Press Release (ອັງກິດ), ຍູເນສໂກ, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
15. Berlin Germany's most popular Destination (ອັງກິດ), Tourismus Marketing GmbH, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
16. World Heritage Site Museumsinsel (ອັງກິດ), ຍູເນສໂກ, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
17. Wall-to-wall culture (ອັງກິດ), The Age, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 30 ພະຈິກ ຄ.ສ. 2007
18. The Club Scene, on the Edge (ອັງກິດ), New York Times, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
19. Ranking of best cities in the world (ອັງກິດ), City mayors, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 10 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 2008
20. The Monocle Quality Of Life Survey Archived 2011-07-28 at the Wayback Machine [ເກັບຖາວອນ] (ອັງກິດ), www.denmark.dk, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 10 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 2008
21. For Young Artists, All Roads Now Lead to a Happening Berlin (ອັງກິດ), New York Times, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 5 ພະຈິກ ຄ.ສ. 2006
22. That's creativity with a capital B [ເກັບຖາວອນ] (ອັງກິດ), International Herald Tribune, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006
23. Poor But Sexy (ອັງກິດ), Newsweek, ຮຽກຊໍ້ມູນວັນທີ່ 20 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2006

1. Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: "I A" (1906 – April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), "БГ" (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), "ГФ" (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), "БM" (=BM; 1945–47, for motor bikes), "ГM" (=GM; 1945–47, for motor bikes), "KB" (i.e.: Kommandatura of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for West Berlin until 1956), "GB" (i.e.: Greater Berlin, for East Berlin 1948–53), "I" (for East Berlin, 1953–90), "B" (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).